OTİZM FARKINDALIK AYI - KESiN NEDENi BiLiNMiYOR

Otizm, yaygın gelişimsel bozukluk olarak adlandırılan bir hastalık. Yaşıtlarıyla karşılaştırıldığında çocuk, etrafındakilerle sosyal ilişki kurma isteğinde kısıtlılık, diğer insanlarla ilgilenmeme ve dil kullanımının az veya hiç olmadığı bir gelişimsel tablo çizer. Otizmin belirgin özellikleri arasında göz temasından kaçınma, ismi çağrıldığında duyarsız kalmayla tekrarlayıcı, tuhaf hareketler sayılabilir. Tablo, erkek çocuklarda kızlara oranla daha sık görülür.

Otistik çocuklardan örnekler
Otizmi daha iyi anlatabilmek için birkaç örnek verelim. 10 aylık bir erkek çocuğunu düşünün. Çevreden gösterilen ilgiye cevap vermiyor, yüze bakıp, göz teması kurmuyor. Yaşıtları etrafa gülücük dağıtırken, o sanki kendi dünyasında daha mutlu görünüyor. Etrafta dönen, hareket eden şeyler olduğu zaman onlardan gözünü alamıyor. Örneğin, evde bulunan eski saatin sarkacını hipnotize olmuş gibi takip ediyor, sarkaçla birlikte adeta otomatik şekilde sallanıyor. O kadar ki; annesi onu çok sevdiği yemek olan köfte-patatesin olduğu sofraya çağırdığında, onu duymuyor.
Bir başka örnekteyse 15 aylık bir kız çocuğu yüksek ses çıkaran aletlerden, mesela elektrik süpürgesinden veya mikserden, rahatsız olur. Bu yüksek sese sanki dayanamaz ve anlaşılmaz şekilde şiddetle ağlar. Bunun yanı sıra çoğunlukla parmak ucunda yürür. Düzgün yürümesi için uyarıldığında aldırış etmez.
Son olarak, 26 aylık bir başka erkek çocuğunun henüz tuvalet eğitiminin sonlanmadığını düşünün. Annesi bezini değiştirmek istediği zaman ağlama krizleri geçirir. Kıyafetlerinin giydirilmesi veya çıkarılması anne-babasını en çok zorlayan işlerdendir. Çünkü bazen kıyafetin değiştirilip, yerine başka bir şeyin giydirilmesine karşı koyar.

Kendilerini ifade edemiyorlar
Örnek verdiğimiz çocukların ortak özellikleri, dil kullanımlarındaki kısıtlılık. Kendilerini ifade etmek için kelimeleri çoğu zaman kullanmaz, bunun yerine “Iıı... Iıı...” şeklinde sesler çıkarıp, bazen yanındaki kişini elini, bazen de kendi ellerini kullanarak işaret eder. Sözleri kullanabilenler de bunu kısıtlı yapar. İnsanlarla ilişkiyi başlatmaları ve sonlandırmaları çoğu zaman dışarıdan anlaşılamayan, bazen saçma, tuhaf hareketler ve sesler eşliğinde olabilir, kolayca anlaşılamayan bir ihtiyacı gidermek istiyormuş gibi görünebilirler.
Otizm araştırılmakla birlikte, kesin nedeni henüz ortaya konmadı. Son 20 yıl içinde yürütülen çalışmalar, otizmi anlamamıza yardımcı oluyor denebilir. Bazı araştırmalar, otistik çocukların beyin yapılarında ve işlevlerinde anormallikler saptadı. Benzer şekilde risk faktörlerinin neler olabileceğine yönelik kesin bir bulgu da yok. Öncelikle genetik yatkınlığın önemli rolü olduğundan bahsedilse de, çevresel faktörlerin de etkili olduğu belirtiliyor.
Bu çevresel risk faktörlerinden bazıları; doğum sırasında bebeğin oksijensiz kalması, düşük doğum ağırlığı, erken doğum, annenin geç yaşta hamile kalması, annenin diyabet ve obezite hastası olması, hamileyken geçirilen enfeksiyonlar, babanın ileri yaşta olması, anne ya da baba da veya her ikisinde görülen psikiyatrik rahatsızlıklar.

‘Yaygın gelİşİmsel bozukluk’

Otizmde gelişim alanlarının (fiziksel, bilişsel, sosyo-duygusal, dil) hemen hepsinde farklılıklar gözlendiğinden tablo, ‘yaygın gelişimsel bozukluk’ olarak da tanımlanır. Otizmle birlikte ‘yaygın gelişimsel bozukluklar’ başlığı altında Asperger bozukluğu, atipik otizm/başka türlü adlandırılamayan yaygın gelişimsel bozukluk ve rett sendromu da var.
Asperger bozukluğu, sosyal ve duygusal alandaki kısıtlılıklar sebebiyle otizme benzemekle birlikte dil gelişiminde gecikme olmaması, daha çok sözel olmayan iletişimde kısıtlılıkla hastalıktan ayrılır. Rett sendromunda, 3 yaşına kadar normal bir gelişim gözlenirken, sonrasında motor ve dil fonksiyonlarında kayıplar meydana gelir. Atipik otizmdeyse bahsi edilen gelişim alanlarında aksamaların teşhis konabilecek düzeyde olmaması söz konusudur.

YARIN: ANNE KARNINDAKi GELiŞiM