“BiZDEN KORKMAYIN”

Maltepe Üniversitesi bünyesinde kurulan ‘Sokakta Çalışan ve Yaşayan Çocuklar için Uygulama ve Araştırma Merkezi’ (SOYAÇ) sokakta yaşayan ve çalışan çocukların sorunlarına çözüm arıyor. Kampüs ziyaretlerinin bu çocukları olumlu etkilediğini belirten SOYAÇ Başkanı Dr. Özden Bademci, “Daha önce okula gitmeyi hiç düşünmeyen çocuklar, üniversitede okumaya heveslendi” diyor.

İstanbul'da kaç tane sokak çocuğu var?
İstanbul’da sokakta çalışan ve yaşayan çocukların sayısı tam olarak bilinmiyor. Sokakta çalışan çocukların sayıları binlerle ifade edilirken, yaşayanların sayısının daha az olduğu belirtiliyor.

Bu çocuklar hangi nedenlerle sokakta yaşıyor?
Büyük bölümü köyden kente göç etmiş ve düşük sosyo-ekonomik düzeydeki ailelerin çocukları. Hemen hepsi ailelerinde gördükleri kötü muamele ve istismara dayanamayarak evden ayrılıyor. Sokaklarda yaşam mücadelesi veriyorlar. Hayatla başa çıkabilme becerileri son derece gelişmiş durumda.

“Çocuk bizde ‘iş gücü’ olarak görülüyor”

Sokakta yaşayan çocuklar gruplara ayrılabilir mi?
Aslında hepsi birbirinden farklı. Genellikle homojen bir grup oldukları düşünülerek onlara kısaca ‘sokak çocukları’ deniyor. Bu, çocukların da karşı çıktığı etiketleyici ve yargılayıcı bir ifade. Onlara zarar veren bu yaklaşımdan kaçınılması gerekiyor.

İstanbul'daki sokak çocuklarının diğer kentlerde veya ülkelerde yaşayanlara göre bir farkı var mı?
Bu çocukların sokakta olma nedenleri evrensel. Hayatta kalabilmek için verdikleri mücadelede pek çok benzerlik var. Ama bizde diğer ülkelerden farklı olan şey, çocuğun ‘iş gücü’ olarak görülmesi ve ekonomik güçlük içinde olan ailelerin çocuklarından aile bütçesine katkı yapmalarını beklemeleri. Köyde tarlada çalışarak ailesine yardım eden çocuk, kentte anne babası tarafından sokağa gönderiliyor ve çalışması bekleniyor. Çocuklar genellikle sokağa ilk olarak ‘çalışmak’ amacıyla çıkıyor ve süreç içinde sokakta yaşamaya başlıyor.

Çalışmalarından örnekler verir misiniz?
Söz gelimi bu yaz, sokakta çalışan çocuklarla, üniversitemizde matematik, psikoloji, tiyatro ve resim bölümlerinden hocalar ve öğrencilerle yaz okulu projesini yürüttük. Bu sayede kampüse gelmenin onları olumlu etkilediğini gördük. Daha önce üniversiteye gitmeyi hiç düşünmeyen bu çocuklar üniversitede okumaya heveslendi.

Verilen eğitimlerin Maltepe Üniversitesi öğrencilerine faydası ne oluyor?
Öğrencilerin sadece ‘yardım götüren’ gönüllüler, çocuklarınsa adeta ‘düşkünler’ oldukları algısı, her iki tarafa da yardım etmeyen bilakis zarar veren bir algı. Amacımız öğrencilerimizin rol model ve çocuklara destek olmaları. Öğrencilerimiz, bu çalışmaların hayata dair öğretici olduğunu, kişilik gelişimlerine katkı sağladığını vurguluyor.



ÇOCUKLARA YARDIM ETMEK iÇiN NE YAPILABİLİR?
Bir çalışmam sırasında ben de benzeri bir soruyu uzun yıllar sokakta yaşamış olan bir gence sormuştum. O da bana şu yanıtı vermişti “Bizi dövmesinler, bizden korkmasınlar bize sokakların bir çocuk için ne kadar tehlikeli olduğunu anlatsınlar. Başımızı okşasınlar. ‘Evinize dönün buralarda kurda kuşa yem olursunuz’ desinler.



ONLARI OKULDA TUTMAK GEREK
Çocuklara önyargıyla yaklaşmamak son derece önemli. Sokak onlar için tehlikelerle dolu. Aslında okullarda olması gereken bu çocukların sokaklarda olmaları da bir hayli düşündürücü. Özellikle okullara büyük görev düşüyor. Zor koşullarda okula gelen çocukları sistem dışına itmek en çok yapılan hata. Bizler onları önce toplum dışına itirek marjinal-leştiriyoruz sonra da onları suçluyoruz.


SOYAÇ NASIL DOĞDU?
Derneğin başkanı Özden Bademci, doktora çalışmasını sokakta yaşayan ve çalışan çocuklara verilen hizmet üzerine yaptı. Üniversite bünyesinde akademisyenleri bir araya getirecek ve sokak çocuklarına yardım edilebilecek bir araştırma merkezine duyulan ihtiyacı fark etti. Maltepe Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı Belma Akşit ve Maltepe Üniversitesi Rektörü Kemal Köymen ile bir araya geldi. Onlar da bu projeye inandı. Maltepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nün öğretim üyelerinin yardımlarıyla SOYAÇ kuruldu.