ÇÖLYAKLA YAŞAM 4 - BU REHBER AKLINIZDA OLSUN

Çölyakla Yaşam Derneği Başkanı Oya Özden, ‘Çölyakla Yaşam Rehberi’ kitabında hastaların hayatını
kolaylaştıracak öneriler paylaşıyor.

Mutfağınızı gözden geçirin
Zor olan, eski alışkanlıklardan vazgeçmek. Öncelikle mutfağınızı glutensiz hayata göre düzenlemeniz gerekiyor. Ailenin diğer üyeleriyle paylaşılan mutfak gereçlerini gluten bulaştırmayacak şekilde temizleyerek kullanmak veya ayırmak faydalı olur.
Öncelikle bütün gereçleri kullanmadan önce mutlaka temizleyin. Bulaşık bezlerinde, süngerlerde gluten kalmamış olmasına dikkat edin. Tahta mutfak aletlerini (kesme tahtası vb.) sadece gluten içermeyen yiyeceklerin hazırlanması için kullanın. Çünkü bu aletlerin kıvrım ya da ek yerleri iyi temizlenemeyebilir. Fırın tepsilerinde pişirme kağıdı kullanmak da hijyen açısından kolaylık sağlar. Daha önce normal unla kaplanıp kızartma yapılan yağı asla kullanmayın. Makarna haşlarken eğer aynı anda başka tencerede glutenli makarna da pişiriliyorsa aynı karıştırma kaşığını kullanmayın. Aynı süzgeci, yıkamadan kullanmayın. Gluten içermeyen gıda maddeleri, daima çok iyi paketlenmiş olarak gluten içerikli gıda maddelerinden ayrı olarak muhafaza edilmelidir.

Etiket okuyun
Aldığınız her gıda maddesinin en saf, katkısız ve taze olanını seçin. Etiket okumak, çölyaklıların vazgeçilmezlerinden olmalıdır. Çünkü yeni çıkan Glutensiz Gıdalar Tebliği’ne göre ürünlerin üzerine yazılan ‘Gluten içerir’, ‘İçermez’ ya da ‘Eser miktarda gluten proteini içerebilir’ yazıları çölyaklıları yönlendirmeli. Bu sebeple çölyaklı kişinin veya bebek çölyaklı ailesinin etiket okuma alışkanlığı edinmesi şarttır.
Alışveriş yaparken ve gıda maddelerini tüketirken mutlaka protein, yağ, karbonhidrat miktarlarına dikkat etmeli, doktor ve diyetisyen bilgilerine başvurulmalıdır. Ayrıca gıda maddelerinin içine konan katkı maddelerini de araştırmalı, ne miktarlarda tatlandırıcı, koruyucu, renklendirici olduğuna bakmalı, olabildiğince katkısız ve organik besinler tüketmelidir.

Dışarda yemek
Dışarıda yemek, çölyaklılar için biraz zor olsa da imkansız sayılmamalı. Bunun için mutfağını bildiğiniz temizlik ve kalitesinden emin olduğunuz yerleri tercih edin. Dışarıda yemek yerken sossuz ızgaraları ve yine sosu olmayan haşlama sebze ve salataları tercih edebilirsiniz. Sıcak ve sulu yemeklerin de kıvamlı olması için un kullanıldığı düşünülürse her sulu yemeğin güvenli olacağını söylemek zor. Soslu servis edilen yemeklerin hemen hepsinde un bulunacağı için soya soslu, acı soslu ya da sebze soslu yemekler kesinlikle tüketilmemeli. Dışarıda ancak belli başlı markaların sütlü tatlıları tüketilebilir. Bu konuda yine çölyak derneklerinin araştırmalarına başvurabilirsiniz. Günümüzde artık glutensiz mönüyü listelerine alan, bu konuda bilgili, tecrübeli ve kaliteli lokantalar
mevcut.

Seyahate çıkarken
Seyahate çıkmak da çölyaklılar için ayrı bir hazırlık gerektirir. Uçakla yurt dışına giderken önceden glutensiz mönü isteğinizi bildirebilirsiniz. Gideceğiniz ülkede nerede kalınır, glutensiz gıdalara nasıl ulaşılabilir, nerede, ne yenir gibi konular önceden araştırılmalı. Yurt içi seyahatlerinizde farklı şehirlere giderken, yanınıza ekmeğinizi alabilirsiniz.

Atıştırmalık neler yenilebilir?
İthal yiyecekler gibi çölyaklının hazırladığı glutensiz undan yapılan yiyecekler de tüketilebilir. Atıştırmalık olarak en iyi seçeneklerden biri meyve. Ara öğün olarak meyve tüketimi tercih edildiğinde en iyi ve doğru seçenek, doktorunuz ya da diyetisyeniniz tarafından size önerilendir.

İlaç kullanımı
Çölyaklı kişiler, kullandıkları tüm ilaçları gluten açısından mutlaka araştırmalı. Çünkü gluten kıvam artırıcı ve yapıştırıcı bir özelliğe de sahip olduğu için birçok ilacın üretimine girebilir. İlacın üretildiği fabrikayı arayıp, ürün müdürüyle görüşerek ürünün gluten içerip içermediğini ya da üretim aşamasında glutenle çapraz bulaşma riski taşıyıp taşımadığını öğrenebilirsiniz.

Kozmetik ürünler
Pek bilinmese de kozmetik ürünlerde de glutene dikkat etmek gerekir. Örneğin buğday özlü bir krem ya da şampuan da gluten içeriyorsa kullanılmamalı. Ruj dahi gluten içerebilmektedir, bu sebeple glutensiz olduğuna emin olunan rujlar ve makyaj malzemeleri tercih edilmeli.