HER YIL BiR MiLYON CAN ALIYOR

Karaciğerin, enerji üretmek üzere besinleri parçalayarak vücuda enerji sağlamak, kimyasalları ve hormonları düzenlemek, enfeksiyonlarla savaşmak gibi 500’den fazla görevi var. Bu hayati organ, aynı zamanda virüslerden genetik bozukluklara, aşırı yağlı yemekten fazla alkol tüketimine, pek çok sağlık riskiyle de karşı karşıya.

Saatli bomba
Virüslerden kaynaklanan tehditler arasında başı, dünyada en yaygın karaciğer enfeksiyonu olan viral hepatit çekiyor. Kronik hepatit hastalarının yüzde 15-25’inde siroz ve karaciğer kanseri dahil, hayati tehlike taşıyan çeşitli hastalıklar gelişiyor. İşte bu nedenle viral hepatit, Dünya Sağlık Örgütü tarafından “Saatli bomba” diye nitelendiriyor. Hepatit B (HBV) ve C (HCV) en yaygın viral hepatit türleri. Dünyada 500 milyon kişi bu iki virüsten biriyle kronik olarak enfekte durumda. HBV ve HCV, her yıl bir milyon kişinin ölümüne yol açıyor. Günümüzde her üç kişiden birinin bu virüslerden en az biriyle karşılaştığı düşünülüyor.

Türkiye alarm veriyor
Berlin’de düzenlenen 46’ıncı Avrupa Karaciğer Araştırmaları Derneği’nin kongresinde tartışılan viral hepatitlerin tehlikeleriyle ilgili veriler, ürkütücü boyutta. Kongrede, dünya genelinde iki milyar kişinin hayatının bir döneminde hepatit virüsüne maruz kaldığı, 400 milyon kişide kronik enfeksiyon haline geldiği, sadece Avrupa’da 500 milyon kişiyi etkilediği açıklandı. Türkiye, güneydoğusunda yüzde 7’yi bulan hepatit B sıklığıyla Avrupa’da hastalığın en yüksek oranda görüldüğü ülke.
Paris Descartes Üniversitesi Cochin Hastanesi Karaciğer Ünitesi’nden Prof. Dr. Stanislas Pol, tüm dünyada yılda 783 bin kişinin karaciğer sirozundan, 694 bin kişininse karaciğer kanserinden hayatını kaybettiğini söylüyor. Hepatit B ve C’nin global olarak karaciğer kanserinin yüzde 80’inden sorumlu tutulduğunu belirten Stanislas, bunun kanserde üçüncü en yaygın ölüm nedeni olduğunu hatırlatıyor.

Nasıl önlenebilir?

HBV: Aşı, başlıca korunma yöntemi ancak sadece daha önce virüse maruz kalmamış kişilerde etkin.
HCV: HCV’ye karşı aşı bulunmuyor. Bunun nedeni, virüsün sürekli mutasyon geçiren çok sayıda formda görülmesi. HCV ancak enfekte kan ve vücut sıvılarıyla temastan kaçınılarak önlenebiliyor.

Belirtileri neler?
Kronik HBV ve HCV’li kişilerin çoğu herhangi bir belirti göstermez. Ancak şu tip akut semptomlar görülebilir; sarılık
(cilt ve göz aklarının sararması), ateş, iştah kaybı, koyu renk idrar, eklem ve karın ağrısı, ishal, bulantı, kusma.

Tedavi ALTERNATİFLERi
HBV: Daha ağır komplikasyonların gelişmesini önlemeye yarayabilecek iki tip ilaç bulunuyor. Bu ilaç tiplerinden biri bağışıklık sistemini güçlendiriyor, diğeri kandaki virüs miktarını azlatıyor. HBV’nin tedavisi yok.
HCV: Kombinasyon terapisi ilaçları var. HCV, virüs genotipine bağlı olarak vakaların yüzde 50-80’inde tedavi edilebiliyor.

* Hepatit B ve C arasındaki fark nedir?
HBV bir DNA virüsüdür, HCV bir RNA virüsüdür.

* Virüs nasıl bulaşır ve yayılır?
HBV ve HCV insandan insana enfekte kan ya da vücut sıvılarına temasla bulaşır. HBV’de Batı Avrupa’da enfeksiyonların büyük bölümü cinsel temas ya da enjektör paylaşımıyla oluyor. Asya ve Ortadoğu’da enfeksiyonların büyük bölümü anneden çocuğa ya da çocuktan çocuğa geçer. Diğer yaygın bulaşma yollarıysa; kişisel eşyaların ortaklaşa kullanılması, dövme ve piercing için sterilize edilmemiş alet kullanılması.
HCV, uyuşturucu ya da dövme iğnelerinin ortaklaşa kullanılması yoluyla yayılıyor. Zaman zaman anneden çocuğa geçiyor. Daha az görülmekle birlikte kişisel eşyaların ortaklaşa kullanılması da bulaşmaya neden olabiliyor.

* Enfeksiyon ne kadar yaygın?
HBV: Tüm dünyada yaklaşık 350 milyon kişi enfekte. Bunların yüzde 75’i Asya-Pasifik bölgesinde. Tüm dünyadaki kronik popülasyonun yüzde 50’si Çin ve Hindistan’da yaşıyor. Avrupa’da yaklaşık 14 milyon kişinin kronik HBV ile yaşadığı tahmin ediliyor.
HCV: Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde üçünün HCV ile enfekte olduğu ve 170 milyondan fazla kronik taşıyıcının bulunduğu tahmin ediliyor. Avrupa’da dokuz milyon kişi HCV’yle yaşıyor. HCV’ye yakalananların yüzde 40’ı tamamen iyileşiyor, yüzde 60’ıysa kronik taşıyıcı haline geliyor.

* Hastalık karaciğeri nasıl etkiliyor?
HBV: Tedavi edilmediğinde ilerleyerek siroz, karaciğer yetmezliğiyle kanser ve ölüme yol açabilir. Kanserlerin yüzde 80’i HBV ve HCV kaynaklı.
HCV: Zamanla siroz, karaciğer yetmezliği ve kanserine yol açabilir.

YARIN: TÜRKiYE’NiN DOĞUSUNDA HEPATiT NEDEN YÜKSEK?