HiPERTANSiYON TEDAViSiNDEKi SON GELiŞMELER - ‘SESSiZ KATiL’ ORGANLARI VURUYOR

Kontrolsüz yüksek tansiyonun vücudu dolaşarak organlara hasar verdiğini belirten Bayındır Hastanesi İçerenköy Kardiyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Timur Timurkaynak, yüksek tansiyonun yol açtığı hastalıkları ve alınacak önlemleri anlattı.

Hipertansiyon ne demektir?
Hipertansiyon damarın içindeki basıncın yüksek olmasıdır. Sanıldığının aksine sinsice hiçbir belirti vermeden ilerleyen bir hastalıktır. Bu yüzden ‘sessiz katil’ olarak tanımlanabilir.
Hasta yıllarca tansiyonu yüksek olduğu halde bunun farkına varamaz. Rastgele bir tansiyon ölçümü sırasında değerler yüksek bulunur ve sonrasında yapılan araştırmalar sonucu hipertansiyon tanısını konur.

Damarlarla vücuda taşınan yüksek tansiyon, hangi sorunlara yol açar?
Yüksek tansiyon ülkemizde ölümlere en çok neden olan kronik hastalıktır. Teşhis edildiğinde iş işten geçmiş olabilir. Göz, beyin, böbrek gibi organlarla boyun damarı, kalp damarı, böbrek damarı ve bacak damarı yüksek basınç nedeniyle hasar görmeye başlar.
Zamanla kalp büyür ve kalp yetmezliği ortaya çıkar. Kalp damarlarında daralmaya yol açarak kalp krizini tetikleyebilir.
Beyin damarlarına verdiği hasarla beyin kanması ve felce yol açar.
Erken bunamanın en önemli nedenlerinden biri kontrolsüz hipertansiyondur. Göz damarlarında yaptığı hasar; görme kaybına, böbrek damarlarına verdiği hasar; kronik böbrek yetmezliğine yol açar. Bacak damarlarındaki tıkanıklığın en önemli nedenlerinden biri yüksek tansiyondur.

Kalbi, beyni ve böbreği vuruyor

Bu hastalık organlarımızın işlevlerini nasıl bozuyor?
Hastalıklar, kontrolsüz yüksek basıncın damar ve organlarda yaptığı hasar sonucu meydana geliyor. Normal basınç altında çalışmaya alışkın organlar, kendilerini yüksek basınçtan koruyamaz ve işlevlerini kaybeder.

Yüksek tansiyon en çok hangi hastalıklara yol açıyor?
Kalp yetmezliklerinin yarısı, kalp krizlerinin üçte biri, felçlerin üçte biri ve böbrek yetmezliklerinin onda biri hipertansiyon nedeniyle meydana gelmektedir. Bu hastalık kadın ve erkeği aynı şekilde etkiler.

Tansiyondan etkilenen ilk organ hangisidir?
Endotel dediğimiz damar duvar katmanında hasar oluşturarak damarın gevşemesini bozar. Bu, tansiyonun kontrol edilmesini de zorlaştırır.

Hastalıklar nasıl ilerliyor?
Hastalığın ilk evrelerinde organlardaki hasar düşüktür. Tansiyon kontrol altına alınırsa hasar derecesi sınırlandırılabilir. Kontrol edilmezse organ kaybına yol açar.
Gözde 4 evre halinde hasar oluşur. Böbrek, beyin, damar duvarındaki hasarlar giderek artar. Kalp kasında kalınlaşma da erken safhada tespit edilirse kontrol altına alınabilir. Son evrede körlük, böbrek yetmezliği, felç ve kalp krizi ortaya çıkarak ölüme yol açar.

TAKIM OYUNUYLA KONTROL ALTINA ALINIYOR

Yüksek tansiyonun kontrol altına alınmasında hasta ve hekim işbirliği nasıl olmalı?
Şunu akılda tutmak gerekir. Kalpten ölmek kader değildir. Bilinçli birey kalpten ölmez. Kalp hastalıklarının en önemli nedenlerinden biri hipertansiyondur.
Hipertansiyon kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Ancak sadece tansiyonu kontrol etmek yetmez. Tüm risk faktörlerini kontrol etmek gerekir. Hipertansiyon hastaları sadece tansiyonu yüksek hastalar değildir. Bu hastalarda mutlaka eşlik eden kolesterol ve şeker yüksekliği (insülin direnci) vardır. Çoğu sigara ve alkol kullanmaktadır. Egzersiz yapmamaktadır.
Eğer sağlıklı ve uzun bir yaşam hayal ediyorsak sadece tansiyonu düşürerek bunu elde etmek mümkün olmaz. Yukarıda sayılan tüm riskleri kontrol etmek gerekir. Bunu yapmak da mümkündür.
Bu bir takım oyunudur. Doktor tek başına bunu yapamaz. Doktor ve hasta bir takım olarak çalışmalı ve hedefe doğru yol almalıdır. Hasta doktoruna inanmalı ve ikna olmalıdır. Aksi takdirde doktor ilacı yazar, hasta tedaviyi uygulamaz.

BU BELiRTiLERE DiKKAT

Hipertansiyon kaynaklı hastalıklarda en önemli belirtiler nelerdir?
Sabahları dinç uyanamamak, konsantrasyon güçlüğü, sersemlik, erken yaşlarda bunama, yol yürürken nefes darlığı, göğüs ve bacaklarda ağrı, gece uyurken nefes darlığıyla uyanmak, burun kanaması, görmede azalma, yüzde ellerde ve bacaklarda uyuşma kuvvet kaybı gibi belirtiler artık tansiyonun hasarlarının belirginleştiğini gösterebilir. Bu bulgular tabii ki başka hastalıkların belirtileriyle de karışabilir. Detaylı bir muayene ve tetkik sonrası tanı kolaylıkla konulur.

Hastalıkların hipertansiyondan kaynaklandığı nasıl anlaşılıyor?
Hipertansiyonun organlarda yaptığı hasar çok belirgin ve tipiktir. Damalarda ve kalpte kalınlaşma, beyinde yetersiz kanlanma odakları, böbrekte fonksiyon kaybı ve gözlerde hipertansiyona bağlı belirgin değişikliklerle kolaylıkla ayırt edilebilir. Ekokardiyografi ile kalpteki kalınlaşma ve büyüme tespit edilir. Göz dibi incelemesiyle gözdeki hasarlar ortaya çıkarılır. 24 saatlik idrar testi ve böbrek ultrasonu ile böbrekteki hasar görülür.

TEK ÖNLEM DÜZENLi TAKiP

Organların zarar görmemesi için alınacak önlemler nelerdir?
Tek bir önlem vardır. O da tansiyonu 140/90 mmhg’in altında tutacak şekilde etkin bir tedavi ve düzenli takip. Bu, ilaçlar ve sağlıklı yaşam tarzını benimsemekle mümkün olur. Hipertansiyonun iyi tarafı, etkin olarak kontrol edilebilir olmasıdır. Yeter ki bilinçli bir şekilde hasta bu rahatsızlığın önemini anlasın.

Hipertansiyon hastalarının tedavi sürecinde yaptıkları en önemli hata nedir?
İlaçların hipertansiyondan daha zararlı olduğunu düşünmeleri, ilaçlarını kendi kendilerine kesip azaltmaları, tuz ve alkol kullanımını azaltmamaları, aşırı miktarda ağrı kesici içmeleri, “Kendimi iyi hissediyorum” diyerek düzenli kontrollere gelmemeleri ve kilo almaları tedaviyi zorlaştıran en önemli hatalardır.

YARIN: MALiGN HiPERTANSiYONb