iSTANBUL’UN ESKi HAPiSHANELERi

YEDiKULE ZiNDANLARI

İstanbul’un açık hava müzelerinden Yedikule Hisarı, Bizans’a misafir gelen kralları ve yabancı sarayların mensuplarını ihtişamlı karşılamak için yapılmıştı. 390 yılında Bizans İmparatoru I. Theodosius tarafından inşa ettirilen yapıyı, kendisinden sonra tahta geçen oğlu, dört yüksek gözlem kulesinden oluşan bir kaleyle birleştirdi. Fatih Sultan Mehmet, yapıya üç kule daha ekledi ve kule sayısı yedi oldu. Kültür ve Turizm Bakanlığı, ‘Yedikule Zindanları’ olarak bilinen hisarı, 30 yıllığına özel bir şirkete kiraladı. Konserler, açık hava fuarları, film çekimleri ve el sanatları sergilerinin düzenlendiği tarihi yapıda, yer yer tahribatlar olduğu dikkatli gözlerden kaçmıyor.

BAYRAMPAŞA

Türkiye’nin en büyük cezaevlerinden Bayrampaşa Cezaevi’nin temeli 1956’da atıldı ve 1968’de hizmete girdi. 2000 yılındaki Hayata Dönüş Operasyonu’nda
12 tutuklu ve hükümlünün hayatını kaybetmesiyle anıldı. Adalet Bakanlığı’nın, ‘Çağdaş standartlara uymayan kötü imaja sahip olan eski cezaevlerini kapatarak, tutuklu ve hükümlülerin yeni inşa edilen modern cezaevlerine taşınmasını’ amaçlayan çalışmaları kapsamında kapatıldı. Karar doğrultusunda, cezaevindeki
5 bin 500 tutuklu ve hükümlü, başka cezaevlerine nakledildi. 2010 Mayıs ayı itibariyle kültür merkezi olarak hizmete vermeye başladı. Cezaevindeki hükümlü ve tutuklularla infaz koruma memurlarının senaryosunu yazıp oynadığı ‘Bayrampaşa: Ben Fazla Kalmayacağım’ adlı film 2007’de gösterime girdi.

SULTANAHMET CEZAEVi

Günümüzde Four Seasons Hotel olarak hizmet veren eski cezaevinin inşası, 1918-1919 yıllarına dayanıyor. 1845’te yapımına başlanan, sonradan adliye olarak kullanılan Darülfünun binasının yanında inşa edilen hapishane, 1980’li yıllara kadar hizmet verdi. Kapasitesinin bin kişi olduğu bilinen cezaevi, birçok koğuşun yanı sıra bir revirle çocuk ve kadınlar için özel bölümleri bünyesinde barındırırdı. Zamanla ihtiyaca cevap verebilmesi için tadilata ve ilavelere sahne olan yapının doğu kanadında uzun koridorlar boyunca koğuşlar sıralanmaktaydı. Necip Fazıl, Nâzım Hikmet, Can Yücel, Aziz Nesin, Orhan Kemal, Kemal Tahir, Vedat Türkali burada yatarken birçok esere imza attı. 1996’dan bu yana otel olarak işletilen yapı, I. Ulusal Mimarlık Dönemi’nin belli başlı özelliklerini yansıtır.

FRANSIZ HAPiSHANESi

İstanbul’da, Küçük Ayasofya Mahallesi’- nde yer alan ve 1800’lü yılların sonuna doğru Sultan Abdül- hamit tarafından yaptırılan tarihi mekân, 1880’den 1907’ye kadar suç işleyen Fransızların hapsedilmesi için kullanıldı. 1914’te Osmanlı Devleti kapitülasyonlar kaldırıldıktan sonra yabancılara ait binaları alırken bu hapishaneye de el koydu. Uzun süre valilik ahırı olarak kullanılan bina, cumhuriyetin ilanından sonra çeşitli amaçlarla hizmet verdi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Eylül 2000’de restorasyona aldığı binayı, Haziran 2002’de kültür merkezi olarak hizmete açtı. Eminönü Belediyesi Necip Fazıl Kısakürek Kültür Merkezi olarak hizmet veren tarihi binada,
150 kişilik cep tiyatrosu ve kütüphane bulunuyor. Ayrıca hat, ebru, tezhip, minyatür gibi el sanatları, İSMEK kursları, resim ve müzik kurslarına ev sahipliği yapıyor.

SELiMiYE

Selimiye Kışlası, III. Selim (1761-1808) devrinde, Nizam-ı Cedid askerleri için ahşap olarak inşa edildi. Yeniçerilerin isyanıyla yıkılan kışla, II. Mahmut devrinde kârgir olarak yeniden yapıldı. Sultan Abdülmecid devrinde iki defa daha yenilenen kışlanın, dört köşesine yedişer katlı kule ilave edildi. Selimiye Kışlası, Kırım Savaşı sırasında İngiliz askerlerine tahsis edildi. Modern hemşireliğin kurucusu Florence Nightingale 1854’te kışlaya gelerek yaralı İngiliz askerlerin tedavisinde görev aldı. Florence Nightingale ve beraberindeki hemşirelerin kaldığı oda müzeye dönüştürüldü. Cumhuriyet döneminde farklı amaçlarla kullanıldı. 1959-63 yılları arasında Selimiye Askeri Ortaokulu, 1963 senesinde Birinci Ordu Karargahı haline getirildi. 1970’li ve 1980’li yıllardaki sıkıyönetimde kışlada askeri mahkeme görev yaptı, askeri tutukevi olarak kullanıldı. Selimiye Kışlası günümüzde I. Ordu Komutanlığı merkez binası olarak hizmet veriyor.