Sağlığın Vazgeçilmez süreci: Uyku

Uyku; tüm canlıların mutlaka yaşaması gereken, metabolizma ve beyin fonksiyonlarının düzenlenmesinde rol oynayan, vücut için vazgeçilmez bir dönem. Bir insan hayatının yaklaşık üçte birini uykuda geçirir.

Uyku hali, kasların gevşemiş ve hareketsiz, gözlerin kapalı olduğu, beyindeki elektrik aktivitesinin değiştiği ve etrafımızı algılamadığımız ancak geri dönüşümü olan bir çeşit bilinçsizlik hali.

Derin uykuda iştah ve metabolizmayı düzenleyen hormonlar salgılanırken, rüya sırasında hafıza düzenlenir ve psikolojik tazelenme yaşanır.

Gayrettepe Florence Nightingale Hastanesi, Uyku Bozuklukları Merkezi’nden Uzm. Dr. Figen Hanağası, uykuyla ilgili sorularımızı yanıtladı.

Kaliteli uyku’ deyimini biraz açıklar mısınız?

Uykunun kaliteli, düzenli ve yeterli olması, iyi bir gün geçirmeyi sağlar. Bebekler

16 - 18, yetişkinler 7 - 8, yaşlılarsa 6 saat uykuya ihtiyaç duyar. Ancak kişinin uyku ihtiyacı ve uykuya dalma zamanları bireysel olarak değişiklik gösterir. Bu farklılıklar doğuştan belirlenmiştir. Türklerin genelde 7 - 8 saat uyuduğu bilinir. Nüfusun yüzde 10’luk kısmı da 6 saatin altında uyku çekiyor.

Uykusuzluğu nasıl tanımlarsınız peki?

Uykusuzluk, uygun fırsat ve koşullara rağmen uykuyu başlatmada, sürdürmede güçlük ya da erken uyanma olarak özetlenebilir. Stres, hastalıklar, kullanılan ilaçlar, sigara, alkol ve kafein içeren besinler uykusuzluğa sebep olabilir. Ayrıca depresyonun ilk belirtisi olarak da ortaya çıkabilir.

Uykusuzluğun çeşitleri var mı?

Evet, birçok çeşidi var. Özetlemek gerekirse;

İnsomniler: Uygun fırsat ve koşullara rağmen uykuyu başlatmada, sürdürmede güçlük ya da erken uyanma.

Solunum Bozuklukları: Uyku apne sendromları, uykuya bağlı hipoventilasyon - hipoksemik sendromlar.

Hipersomniler: Yeterli süre uykuya rağmen gün içinde uyku hali ya da ani uyku ataklarıyla ortaya çıkan hastalıklar.

Kısmi uyanıklık: Uykuya geçiş sırasında veya uykuda ortaya çıkan bozukluklar. REM uykusu davranış bozukluğu, uyurgezerlik, kabuslar ve inlemeler bu gruba girer.

Ritim uyku bozuklukları: Jet lag ve kaymış uyku fazı sendromu.

Uyku sorunları yaşam kalitesini nasıl etkiler?

Kalitesiz ve yetersiz uyku nedeniyle vücutta birçok metabolik ve ruhsal bozukluklar ortaya çıkar. Bağışıklık sistemi bozulur, hastalıklara karşı direnç düşer, baş ağrısı, sersemlik hissi, iştah artışı olur, konsantrasyon ve kişinin olaylara karşı tolerans düzeyi azalır. Dikkat azaldığı için iş ve trafik kazalarına neden olarak çevreye de dolaylı zarar verilir. Uyku yetersizliği okul çağındaki çocuklarda ders başarısında düşme, problem çözme becerisinde azalma, derslere ilgisizlik,

dikkat ve konsantrasyon eksikliği gibi birçok sorunu beraberinde getirir.

Tedavi uzun bir süreç mi, neler yapılır?

Tedavi süreci ve takibi, hastalığın tipine göre farklılık gösterir. Örneğin uykusuzluk yakınmasıyla gelen bir hastanın uyku hijyeni kötüyse çeşitli önlemlerle yakınmaları ortadan kaldırılabilir.

Sonradan kazanılmış uyku hastalıklarında kısa süreli ilaç tedavisiyle iyi sonuçlar alınabilir. Hastaların bir kısmında kolaylaştırıcı nedenler tedavi edildiğinde (anemi, vitamin eksikliği) yakınmalar geçebilir.

Hafif şiddette yakınmalar; masaj, sıcak - soğuk uygulama ve egzersiz, kafeinden uzak durarak gerileyebilir.

Sendromun orta ve şiddetli düzeyde seyrettiği hastalarda ilaç tedavisine başlanır. Yakından takip edilen bu hastalarda doz ayarlaması yapılarak hastalığın aktivitesi baskılanır. Hastaların çoğunda yüz güldürücü sonuçlara ulaşmak mümkün.

Cerrahi tedavi ancak küçük bir grup hastada tavsiye edilir. Özellikle yüz-çene bozukluğu ve anormal boğaz yapısı olanlar dikkatle seçilmeli çünkü operasyondan bir süre sonra hastalık tekrarlayabilir.

n Tedavi sonrası neler yaşanır?

Sorunların giderilmesiyle ilk olarak gece uykusu düzelir. Hastaların gece terlemesi ve tuvalete kalkması ortadan kalkar. Sabah uykusunu almış ve dinlenmiş olarak uyanır. Gün içi uyku hali, dikkat bozukluğu, unutkanlık ve depresif yakınmalar kaybolur. Hastaların kilo vermesi kolaylaşarak tansiyon ve şeker tedavilerinde başarı artar. Kalp - damar hastalığı ve inme riski düşer.

‘Uyan da gel’