Korona hayata dair bir dolu şeyle birlikte virüsler konusundaki farkındalığımızı da artırdı. Ama aynı çalışma odamızda ya da salonumuzda hayretle farkına vardığımız eşyalarımız gibi, virüsler de hep vardı ve olmaya devam edecek. Bu öncesiz ve sonrasız varlık durumu yetmiyormuş gibi insanların kanser olmasına yol açmayı da sürdürecek. Bağışıklık sistemimiz zayıf kaldığında ya da gereğinden fazla reaksiyon verdiğinde süregelen DNA hasarı, sonunda bir kanser oluşumuna neden olabilecek. Ya da sigara gibi sürekli DNA hasarı yapan bir etken eşliğinde, obezite vb. kronik inflamasyona sebep durumlarda virüslerin kansere yol açma riskleri artacak.
Hastalık yapma mekanizmaları
- Virüsler genomlarını konakçı hücrenin DNA’sına sokarak doğrudan hasara (mutasyonlarına) neden olabilir.
- Bazı virüsler, aslında önceki konakçı hücrelerden aldıkları genlerin değiştirilmiş versiyonlarını taşır. Bu değiştirilmiş genler artık düzgün çalışmaz ve yeni bir konakçı hücreye yerleştirildiklerinde düzensizliğe neden olur ve kanserli büyümeye yol açabilir.
Mutajenik aktiviteleri veya hücre davranışı üzerindeki etkileri sayesinde virüsler, insanlar da dahil olmak üzere birçok farklı hayvanda belirli kanserlerin gelişiminde önemli bir rol oynar ve kanserle ilgili bilimsel araştırmaların da ana hedefi haline gelir.
Virüsler, genetik materyalleri olarak DNA’ya sahip olanlar ve RNA’ya sahip olanlar şeklinde iki kaba kategoriye ayrılabilir. Her iki türünün de farklı tipteki kanserlerle ilişkili olduğu bulunmuştur.
Bu duruma karşı alınacak tedbirler, pandemiden bize kalan yeni alışkanlıkların devamı olarak özetlenebilir; öncelikle hijyen, bugünlerde gösterdiğimize yakın bir hassasiyette her zaman hayatımızda olmalı. Uzun yıllar sonra tam anlamıyla yaptığımız el yıkama ritüellerimize de hep böyle devam etmeliyiz.
Temas konusuna gösterdiğimiz özene bugünlerdeki gibi çıldırtan seviyelerde olmasa da dikkat etmeliyiz.
Kaynağını bilmediğimiz yiyecek ve içeceklerden (hep olması gerektiği gibi) uzak durmalıyız. Organik ya da doğal denilen her ürün sağlıklı değildir. Nereden geldiği, çevresinde kimyasal atık yaratan ya da havayı kirleten bir unsur olup olmadığı, kirli su kaynağına yakın bulunup bulunmadığı, tohumların nereden geldiği gibi detaylara özen göstermeliyiz. “Doğal besleneceğim” derken marketten kaçıp daha riskli ürünlere maruz kalmamalıyız.
Rutin endişelerimiz yüzünden, ‘kendimize konduramamak, yakıştıramamak’ gibi sebeplerden dolayı periyodik kontrollerimizi ihmal etmeyelim. Hangi hastalık olursa olsun, önemli olanın erken teşhis olduğunu lütfen aklımızdan çıkarmayalım. Aşılarımızı unutmayıp, bu konuda da duyarlı olursak sağlıklı bir yaşam daha zahmetsiz bir biçimde elimizin altında olacaktır.
HBV aşısı sizi karaciğer kanserinden, HPV serviks ve baş boyun kanserlerinden koruyacaktır.
Kansere sebep olan virüsler
- Epstein-Barr virüsü (EBV)-Burkitt lenfoma,
- Hepatit B virüsü-Karaciğer kanseri,
- Hepatit C virüsü-Karaciğer kanseri,
- İnsan Herpes virüsü 8 (HH8)-Kaposi sarkomu,
- İnsan Papilloma virüsü (HPV)-Rahim ağzı kanseri, baş-boyun kanserleri, anal kanal ve fenil kanserler,
- T-Hücre Lenfotropik virüs (HTLV)-Erişkin T hücreli lösemi,
- Merkel Hücreli Polyomavirüs-Cilt kanseri. (Merkel hücreli tümör)
Bilimin zamana ihtiyacı var
Bugünlerde hayatımızı karartan Covid-19 meselesinde de; aslında ne olduğunu bilmediğimiz bir virüsle karşı karşıyayız. Bir kez geçirince sero pozitif olacak mıyız? Yani kanımızda bu virüse karşı bir antikor gelişecek mi? Bir kez iyileşince tamamen vücudumuzdan gidecek mi? Veya bir yerlerde kalıp Herpes Simpleks (uçuk yapan virüste) olduğu gibi, vücudumuz herhangi bir sebeple zayıf düştüğünde tekrar aktive olup hastalık yapacak mı?
DNA’da mutasyonlar yapıp bu süreçte kansere sebep olabilir mi? Bunların hiçbirini henüz bilmiyoruz. Bu bilinmezlik, influenzayı henüz geçmemiş olan ölüm oranlarından bile daha endişe verici. Ama bilimdeki her bilinmezlik gibi ömrü çok uzun değil. Ve farkında olunması gereken konu; bilim insanlarının sizlere çok ihtiyacı olduğu... Çünkü bilimin zamana ihtiyacı var ve bu zamanı kazandıracak olan sadece sizsiniz. Dikkatiniz ve özeniniz. Sağlıklı ve bugünlerde evde kalın...
