Kentsel "yaprak-döktürme"

Şehrini daha iyi tanımak için misafirden al haberi, derler ya; Dr. Perouse'un 2000'den beri gözlemlediği Ayazma mahallesi sakinlerine uygulanan bir "kentsel dönüşüm" projesini yerinde görmekti gezinin amacı. Ayazma'nın Muşlu sakinlerinden, evi tapulu ama biri epileptik beş çocuklu işsiz Menekşe Şahin ile gecekondusu tapusuz, okul taşıma servisi yapan yarı "işli" Bitlisli Maşallah Karacar beni özellikle etkiledi. Batı İstanbul'un gelişim alanlarının tam ortasında fiziki, ekolojik ve tarihsel kalıntı olan mahallenin sakinlerine bakın ne önerilmişti: Olimpiyat Köyü'nün manzarasını "tehdit" eden bir "çöküntü bölgesi" kabul edildiğinden bu mahalleliye oturdukları gecekondular karşılığında Halkalı'daki bir toplu konut projesinden yeni daireler verilecekti. Oturulan gecekondular genelde iki katlı, 100 metrekareden büyük, bahçeli ve ağaçlı idi. Gidip baktık, verilecek dairelerin büyüklüğü ve mimari düzeni yetersizdi. Anladığım kadarıyla, 51 milyar bedelli 80 metrekarelik bir betonarme daire için gecekonduya enkaz bedeli 10 milyar sayılarak (41 milyara düşüyor) ve 15 yılda TÜFE faiziyle borçlanma karşılığında ödeme planlanmıştı. Yeni konutların inşaatı bitmek üzereydi. Maşallah'ın onlarca ağaçlı bahçesi için 21 milyarlık bir ecri misil vergisi de gelmişti. Neticede yaklaşık 100 milyarlık bir borç yüküyle yerinden edilecek olan Maşallah, çarnaçar belediyeyle bir sözleşme imzalamıştı. Duyurmamı istemişti. "Ben bu parayı nasıl öderim, kazancım yeterli değil, her şeye razıyım bari faiz alınmasa!" Gördüğüm, orada bu fakir insanları bilgilendirecek, fısıltı gazetesinin dışında yol ve yordam gösterecek ne merkezi, ne yerel, ne de bir sivil mahalle örgütü vardı... Buyur ola bugün çok tepeden bastıran bir takas uygulaması olarak algıladığım "kentsel dönüşüm" projeleri hakkındaki gözlem ve düşünceler testusuna bu kez...1- İnsanın mutluluğu ve sağlığı değil de birkaç kişinin rantını ön plana alan bazı "dönüştürümcülerin" uygulamaya soktukları ürkütücü bir yöntem var. Teslim alınması istenen bir bölgenin yeşilini, ağacını, havasını ve güvenliliğini adeta yaprak yaprak sıyırarak orasını yaşanmaz hale getirmenin adına batıda "defoliation" deniyor. Yani:a. Kentsel bölüşümb. Kentsel ölüşümc. Yaprak döktürme (başlıktaki)d. Ciğer söktürme2- Küçükçekmece Belediyesi'nin uyguladığı kentsel dönüşüm projelerinden birinin hedefi Ayazma Mahallesi. 1980'lerde oluşmaya başlamış bir gecekondu yerleşimi. Tapusuzlardan başlayarak tapulu hanelere kadar kademe kademe temizlenecek olan Ayazma'nın bugün içinde bulunduğu olağanüstü çevre kirliliği, zehirli varillerle gündemdeki Tuzla-Orhanlı'dan beter. Çünkü:a. Sık sık taşan ve lağımlaşmış Haramdere mahallenin ortasından geçiyor. b. Organize sanayi bölgesinin bütün çöpü buraya boşaltılıyor. Mahallede şaibeli variller görülüyor.c. Bebek ve çocuk ölümleri yaygın. Kolera, astım, bağırsak enfeksiyonları gırla!d. Yukarıdaki hiç de "şık" olmayan şıkların hepsi! 3- Bakırköy'den ayrılarak 1987'de resmen kurulmuş olan Küçükçekmece ilçesinde resmi sayımlara göre saptanmış 46 bin binanın kaçı kaçakmış?a. Çoğub. Yarısıc. 40 bin adedid. Hepsi. Küçükçekmece mi, "Kaçakçekmece" mi?4- Dünyanın ender lagünlerinden olan ve korunmasında çok geç kalınan Küçükçekmece gölüne yılda kaç metre küp atık su ve kanalizasyon suyu atılıyormuş?a. 5 milyon b. 10 milyonc. 15 milyond. 25 milyon5- Skandal! Küçükçekmece'deki 80 bin kişilik Atatürk Olimpiyat Stadyumu'nun inşaatı sırasında bulunan ve betonla doldurulan şey neydi?a. Fay çatlağıb. Kleopatra'nın Mısır'dan İstanbul'a hediye olarak gönderdiği palmiye ağaçlarıc. 300 bin yıl öncesinde kadim İstanbulluların yaşadığı Yarımburgaz mağaralarıd. Daha önce aynı bölgede "yaprak-döktürme" uygulanmış kadim Roma gettosu6- İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen Küçükçekmece kentsel dönüşüm projesini kazanan Malezyalı mimar Ken Yeang'ın bin bir oyunlu tasarımı MS 4. yüzyılda yaratılmış "Reghio" adlı tarihi SİT alanını hiç dikkate almıyor. Bu ihmal ve tarihe karşı körlük ile unutulan Reghio içinden geçen Via Egnatia adlı yol ki bugün İstanbul yolu ya da E-5 olarak devam ediyor, nereyi nereye bağlıyordu? Hatırlatalım:a. Malezya'yı Magdeburg'ab. Karskapı'yı Edirnekapı'yac. Bağcılar'ı Avcılar'ad. Bizans'ı Roma'ya7- Belediye reisinin geçenlerde "Miami olacak" diye müjdelediği Küçükçekmece'nin Osmanlı'daki adı neydi?a. Çekmece-i palmiyyeb. Çekmece-i venedikiyyec. Çekmece-i ekabird. Çekmece-i sagir8- Bütün insanlar için önerilecek kentsel iyileştirme projelerinde hangisi dikkate alınmalı?a. Sakinlerin beklentilerib. Sakinlerin fiili durumlarının bilinmesic. Tabandan yukarıya yöntemd. Diyaloga dayalı demokratik yönetişime. Hepsi. Ve hülasa, gerçeklerin göz ardı edilmemesi. Geçen çarşamba Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü üyesi ve İstanbul Şehri Gözlem Merkezi sorumlusu, şehir ve bölge plancısı Dr. Jean François Perouse'un sürdüğü kırmızı "kenti keşif" minibüsünün konuklarından biriydim. Sabah saat 9'da yola koyulan Küçükçekmece destinasyonlu minibüsteki çalışma grubu içinde Le Monde gazetesi İstanbul muhabiri Sophie Shihab ile şehir plancısı ve mimar arkadaşlar da bulunuyordu. Hedef, İkitelli, Ayazma Mahallesi ve Küçükçekmece sahili...