‘Histerikliği sahiplenmek istedim’

Filiz Bingölçe’nin ilk kez 2001’de Metis Kitap tarafından basılan ‘Kadın Argosu Sözlüğü’nde neredeyse her harfin başlıkları altında regl dönemini dolaylı yoldan anlatan üç beş argo cümle bulursunuz: “Anavatan kan ağlıyor”, “Başım dolanıyor”, “Renkli günler geçiriyorum”, “Makine bozuldu”… Sanki kelimeler regl olduğunu direkt söylememeye adanmış, bunun için kadınların o renkli çatal dili bin tane yeni anlatım doğurmuş gibi... Çünkü söylenmeyen, yasak olandan yaratıcılık çıkar. İşte şimdi tam bu meseleye eğilen bir sergi var. Kadınların elinden kadınlar tarafından hazırlanmış bir sergi: ‘PMS’. Kadıköy’de Kadife Sokak’ta bulunan Bant Mag.’in proje ve sergi mekânı Havuz’da yer alan sergiye girdiğinizde duvarlarda illüstrasyonlar, resimler görüyorsunuz. Sonra duvarda yazan yönlendirmelerle telefonunuza ‘PMS Augmented Reality’ aplikasyonunu indiriyorsunuz. Bu aplikasyonu açıp, telefonunuzu resimlerden birine doğru tutunca duvardaki resim telefonunuzda hareketli bir animasyona dönüşüyor. Bu metafor insanın görünenin ardındaki derin dünyası üzerinden regl döneminin yarattığı psikolojik ve fiziksel değişikliklerin katmanlarına eğiliyor.

Serginin küratörü, ilk kişisel sergisi ‘Negative Pleasure’ı geçtiğimiz kasım ayında Mixer’de açan, Can Yayınları için resimlediği kitaplarla tanınan illüstratör ve animatör Meltem Şahin. Sergi için çıkış noktasını “Türkiye’deki ped satın alırken siyah poşette verilmesi durumunu, regl olunca kadınların birbirlerine sessizce söylemeleri ya da erkeklerin ‘Aa sen PMS’sin, o yüzden senin mutsuzluğun’ demeleri beni çok rahatsız ediyordu. Kadınlara karşı şiddet, tecavüz gibi konulardan insanlığımızın arka plana itildiği bu dünyada, kadınlığımızın sahiplenildiği, genelde kadınlarla ilişkilendirilen duygu değişimlerinin hatta histerikliğin kucaklandığı bir alanda konu uzerine bir diyalog yaratmak istedim” diyerek anlatıyor. Şahin, “Âdet öncesi sendromu çok kişisel bir süreç. Artırılmış gerçeklikte çıplak gözle görülebilecek katmanlar, akıllı cihazlarla bakıldığında sonsuz yeni katmanlar doğurur. Bu da bir yandan, dışardan bakıldığında PMS’in insanların aklındaki izdüşümü ile, tekil bireylerin yaşadığı PMS deneyimi arasındaki fark gibidir. Sanatçıların yarattığı bireysel deneyimler, yani animasyon gifler, artırılmış gerçekliğin çok katmanlı dünyasında keşfedilinebilir” diyerek amacını özetliyor. Şahin, artırılmış gerçekliği bir metafor olarak kullanıyor. Sergideki çoğu mizahi unsurlar taşıyan eserlerin dünyasını anlamak için bir katman eklemeniz yani dil geliştirmeniz gerekiyor. Sergi böylece basitçe iletişimin önemini ve kadın erkek arasındaki iletişimin katılaştığı yerleri vurgulamayı başarıyor.

13 Mayıs’a dek sürecek sergiye Türkiye’nin yanı sıra Hindistan, Çin, Tayvan, Güney Kore ve Amerika’dan katılan sanatçılardan bazıları şöyle: Aimee Chang, Aylin Ohri, Aditi Damle, Cansu Topaloğlu, Ece Zeber, Ece Çiftçi, Elif Demir, Emily Joynton, İdil Ar, Işık Dikmen, Meltem Şahin, Mengyang Wang, Merve Atılgan.