‘Hünkar Mahfili’ orijinal değil mi?

İstanbul’un önemli tarihi yapıtlarından Beşiktaş’taki Sinan Paşa Camii, Vakıfler İstanbul 1. Bölge Müdürlüğü tarafından 2011’de restore ettirilerek geçen yıl hizmete açıldı. Kaptan-ı Derya Sinan Paşa tarafından 1555’te Mimar Sinan’a yaptırılan 459 yıllık mazili caminin avlusunda, camiye bitişik olarak yaptırılan ‘Hünkar Mahfili’ inşaatında son aşamaya gelindi. Ancak sanat tarihçileri, 2 buçuk milyon TL maliyetli projenin orijinal olmadığını söylüyor.
‘19. yüzyılda eklendi’
‘Hünkar Mahfili’ yapımına karşı çıkan Mimarlık Tarihi Uzmanı Prof. Dr. Uğur Tanyeli, Sinan Paşa Cami’nin orijinal halinde Hünkar Mahfili olmadığını belirtiyor. Tanyeli, “Çoktan ortadan kalkmış, üstelik orijinal yapıda mevcut olmadığı için özgün Mimar Sinan yapısını bozduğu gerekçesiyle 1940’larda yok edilmiş bir binayı eski fotoğraflarına bakarak yeniden inşa ediyorlar. ‘Hünkar Mahfili’ denen o yapı 19. yüzyılda Sinan Paşa Camii’nin yanına eklenmişti. Caminin orijinal halinde bir mahfil yoktu. Yıktırılmasaydı tabii ki o mahfili de korumak gerekirdi. Ama, yıkılmış ve tarihsel açıdan da kaybı çok hayati önemde olmayan bir ek binayı fotoğraflara bakıp inşa etmek doğru değil. İzi bile kalmamış eski yapıları orada bir zamanlar bulundukları için yeniden inşa edemeyiz. Yapılan sadece sahte bir eski yapı olur” dedi.
‘Fuzuli işgal’
Restorasyon Uzmanı ve Mimarlık Tarihçisi Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, “Sinan Paşa Camii bir padişah camisi olmadığından, hünkar mahfili veya kasrı denilen ahşap bina Mimar Sinan’ın özgün tasarımına ait bir öge değildir. Eski resimlere göre 19. yüzyılda eklenmiş bir yapıdır ve 1940’larda yıkılmış yapının yeniden yapılma gerekçesi nedir? Yeniden yapım ancak söz konusu tarihi eser kent için bir anlam taşıyorsa, mimari önemi ve sembolizmi vazgeçilmez düzeyde ise haklı gösterilebilir. Yeniden yapılan bina sıradan bir ahşap yapı gibi. Zengin bir iç mekan, özel bir estetik değer taşımıyor. Pasalı tavan İstanbul’un sıradan ahşap evlerinde görülen bir ayrıntı. Daha da önemlisi, bugün caminin kullanımı açısından gerekli bir öge değil ve Mimar Sinan’ın eserinin kuzeydoğu cephesini fuzuli olarak işgal edip kapatıyor” diye konuştu.

‘Ayasofya’nın minareleri de sonra yapıldı’

Vakıflar Bölge Müdürlüğü yetkilileri, söz konusu eserin 19.yüzyıl açısından değerlendirilip dönem eki olarak tescillendiği bilgisini verdi. Projenin müteahhit firma Kadıoğlu İnşaat Taahhüt Kolektif Şirketi bünyesindeki mimar ve mühendisler tarafından çizildiği, Bilim Kurulu üyesi Mimar Prof. Dr. Oğuz Ceylan tarafından onaylandığı ifade edilirken, söz konusu yapının Beşiktaş Müftülüğü’nün hizmetine verilerek eğitim merkezi olarak kullanılmasının öngörüldüğü dile getirildi.
Vakıflar İstanbul 1. Bölge Müdürü İbrahim Özekinci, uzmanların eleştirilerine karşılık şu açıklamayı yaptı: “Hünkar Mahfili, kültür ve tabiat varlıkları tarafından eski eser, dönem eki olarak tescillendi. Hünkar Mahfili’nin cami ile ilişkisi, plan düzleminde yerleşimi, altta kagir kat, üstte ahşap geçit kısımlarının varlığı 1922 tarihli Pervetitch haritasından ve döneme ait eski fotoğraflardan anlamak mümkün olmuş ve bu doğrultuda yeniden inşasına başlanmıştır. Mahfilin sonradan yapıldığını söyleyen ve tarihi eser olmadığını iddia edenlere Ayasofya’nın minarelerini sormamız gerekmez mi? Ayasofya’nın minareleri sonradan yapıldığına göre orijinal bir tarihi eser değil midir?
Ayrıca yapılan araştırmalarda eskiden cami beden duvarına bitişik ahşap bir hünkar mahfili olduğu tespit edilmiştir. Uzmanların aldığı kararlar neticesinde Hünkar Mahfili’nin yeniden yapılmasına ve avludaki Neccarzade Mustafa Efendi Türbesi’nin de restore edilmesine karar verilmiştir. Bu doğrultuda hazırlanan projeler Koruma Bölge Kurulu’nca onaylanarak 2. etap restorasyon çalışmaları 2013’te başlanmıştır.”

‘Uygunsuz bir konuma sahip’

Prof. Dr. Afife Batur da söz konusu projeyi eleştirenler arasında. Batur, “Hünkar Mahfili’nin şu anki görünümü çok uygunsuz bir konum ve detaylar içeriyor. Hatta uydurma gibi olduğunu söyleyebilirim. Osmanlı döneminde herhangi bir yapıtta böyle bir ekleme yapıldığını görmedim” açıklamasında bulundu.