Kriptolu mücadeleyle ‘6 milyar TL’ peşinde!

Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Batman, Siirt ve Şırnak’ta 1.6 milyon aboneye, bölgede yaşayan 6 milyon vatandaşa elektrik dağıtım hizmeti sunduklarını belirten Dicle Elektrik Dağıtım’ın Başkanı Memet Atalay, bölgedeki kayıp-kaçakla mücadele için ‘akıllı-kriptolu’ şebeke-sayaçta önemli aşama kaydettiklerini söyledi. Bölgede kayıp kaçak oranı yüzde 70 seviyesinde bulunuyor. Bunun karşılığı ise 5-6 milyar lira olarak hesaplanıyor. 15 milyar kwh enerji kayıp kaçak olarak kullanılıyor. Özelleşmeden önce kayıp kaçak oranının yüzde 80 olduğunu hatırlatan Atalay, yeni projelerini ilk kez 23. Dünya Enerji Kongresi’nde tanıttıklarını anlattı. Atalay, kayıp-kaçak için Ar-Ge ve teknolojik faaliyetlerden faydalanarak dünyada ‘eşi benzeri az’ olan projeler geliştirdiklerini söyledi.

EPDK’nın onayıyla

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) onayıyla geliştirilen bir Ar-Ge projesi olan “şifreli elektrik”, trafo çıkışında her bölgenin kaçak kullanım yöntemine özgü olarak modellendiriliyor. Çoklu parametrelerle şifreli sinyaller üreten bir şifreleyici (Encoder), enerjiyi kullanıcıların elektrik sayaçlarına şifreli olarak gönderiyor. Kullanıcının (elektrik abonesinin) sayacında bulunan, şifreyi çözen bir “Decoder” sayesinde abonenin güvenli ve kayıtlı enerji alması sağlanıyor. Projede, bir sayaçtan geçirilmeksizin enerji kullanılması da imkansız hale getirilerek tüm elektrik tüketimi kayıt altına alınabilecek.
Projenin üretiminde bugüne kadar uygulanmış kaçak kullanım yöntemleri incelenerek, kullanıcıların herhangi bir yöntemle sayaca müdahalesinin önüne geçmek üzere uzaktan okunup izlenebilen, uzaktan açma-kesme kapasitesine sahip, kaçak müdahalesi yapıldığı anda merkezi uyaran bir teknoloji kullanıldı.

‘Bu iş nitelikli hırsızlık sayılsın’

Sistemin yüzde 100 yerli olduğunu anlatan Atalay, ‘Her şeyi yapıyoruz yine de vatandaşın gerisinden geliyoruz’ ifadelerini kullandı. Bölgedeki kayıp-kaçakla ilgili bilgiler veren Atalay, şunları söyledi: “Çok yaygın. Aydınlatma diye düşünmeyin, ısıtma-soğutma, tarımsal üretim faaliyetleri için kullanılıyor. Vatandaş için alışkanlık yapmış bir durum. Tespit ettiğimiz ardından tekrar, tekrar kullanıyor. Şirkette 600’ün üzerinde çalışan kaçak tarama için çalışıyor. Bu para hepimizin cebinden çıkıyor. Şu anda para cezası caydırıcı değil, eskisi gibi nitelikli hırsızlık sayılmasını istiyoruz.”

‘Bölgede direnç var’

Atalay, tarama anında kaçak kullanıma rastlanmadığında bir işlem yapamadıklarını belirterek, “Ancak biz bakana kadar kaçak bağ hallediliyor. Burada büyük bir kaçak ekonomisi oluşmuş durumda” dedi. Altyapıyı değiştirmek ve yeni akıllı sayaçlarla yapılandırma çalışmaları karşısında ise ‘direnç’le karşılaştıklarını dile getiren Atalay, “Hiç kolay olmiyor. Bir köye gidiyoruz, herkes karşımızda, işler zor yürüyor. 5 yılda abonelerin yarısını akıllı sayaca geçirmek amacındayız” dedi.