‘Yüzde 10 barajı’ tartışması

Anayasa Mahkemesi (AYM) Başkanı Haşim Kılıç’ın, yüzde 10’luk seçim barajının kaldırılması ve seçime katılan siyasi partilerin Hazine yardımından yararlandırılmasıyla ilgili yapılan bireysel başvuruların Genel Kurul’da görüşüleceğini ve verilecek kararın anında uygulanacağını söylemesi, yüzde 10’luk seçim barajının 2015 Haziran’da yapılacak seçimlerden önce kaldırılıp kaldırılmayacağı tartışmasını başlattı. AYM’ye, hem yüzde 10’luk seçim barajının kaldırılması hem de partisinin Hazine yardımından yararlandırılması için iki ayrı bireysel başvuruda bulunan Büyük Birlik Partisi (BBP) Genel Başkanı Mustafa Destici, “Anayasa Mahkemesi’nin vereceği karar önemli. Ben ümitliyim. İnşallah bu baraj kalkacak” diye konuştu.
Hukukçular ise, Anayasaya göre sadece seçim kanunlarında yapılacak değişikliklerin bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamayacağını, AYM’nin yüzde 10’luk seçim barajını iptal etmediği sürece olası bir hak ihlali kararının 2015 seçimlerini etkilemeyeceğini söyledi.

Kılıç: Anında uygulanır
Anayasa Mahkemesi, yüzde 10’luk seçim barajının kaldırılması ve seçimlere katılan siyasi partilerin Hazine yardımından yararlandırılması için bazı siyasi partilerin yaptığı bireysel başvuruları gündemine aldı. Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, dün Habertürk gazetesinden Muharrem Sarıkaya’ya yaptığı açıklamada, “Raportörler çalışmalarını tamamladı. Raporda önemli tartışmalar var. Konu hassas olduğu için ‘bireysel’de değil de, genel kurul’da görüşüp 2-3 hafta içinde karara bağlayacağız” dedi. Kılıç, “Peki AYM kararları Anayasa’nın ‘Seçim Kanunu’ndaki değişiklikler bir yıl içinde yapılacak seçimde uygulanmaz’ hükmüne tabi değil mi?” sorusuna da, “Hayır tabi değil, anında uygulanır. Hak ihlali kararı, hemen ortadan kaldırılması içindir” diyerek, tartışmanın fitilini ateşledi.

Hukukçular: Etkilemez
Yüzde 10 seçim barajı, 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 33. maddesinde düzenleniyor. Buna göre genel seçimlerde ülke genelinde, ara seçimlerde seçim yapılan çevrelerin tümünde, geçerli oyların yüzde 10’unu geçmeyen partiler milletvekili çıkaramıyor. Milletvekili genel seçimleri 2015 Haziran ayında yapılacak. Anayasanın “Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları”nı düzenleyen 67. maddesi, “Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz” hükmünü içeriyor. Tartışmada bu noktada başlıyor.
Hukukçular, yüzde 10’luk seçim barajı iptal edilmeden AYM’nin vereceği olası bir hak ihlali kararının, 2015 yılındaki milletvekili genel seçimlerinde de uygulanacak yüzde 10’luk seçim barajını etkilemeyeceğini söyledi. Buna karşılık, yüzde 10 barajı nedeniyle yapılan başvurular konusunda hak ihlali kararı verilmesi halinde, bunun baraj düzenlemesinin iptaline zemin oluşturacağı da belirtiliyor. Bu durumda Yüksek Mahkeme’nin önüne gelen bir davada iptal kararı verebileceği ya da bireysel başvuruyu görüşürken konuyu gündemine alma kararı alabileceği ifade ediliyor. Ancak bunun nasıl bir takvimde olabileceği ve seçimde uygulanıp uygulanmayacağı konusunda farklı görüşler var.

Teziç: Etkisi olmaz, iptal kapısını aralar

Anayasa hukuku uzmanı, Prof. Dr. Erdoğan Teziç, tartışmalar için şunları kaydetti:

“Anayasa’daki hüküm, seçim sistemiyle ilgili yapılacak değişikliklerin bir yıl içinde uygulanamayacağına ilişkindir. Eğer karar bir hak ihlalini, yani Hazine’den yardım alma zeminini oluşturursa karar, o uygulanır. Bireysel başvuru olduğu için, kanunun iptalini görüşmediği için hak ihlali tespit ederse, 2015 seçimlerinde etkisi olmaz. Ama siyasi partiler Hazine’den yardımı alır. Tazminata mahkum eder. Anayasa Mahkemesi, 1995 yılında bölge barajını iptal etti ama genel barajı iptal etmedi. Hak ihlali çıkarsa, yeniden kararını değiştirme işine girebilir Anayasa Mahkemesi. Çünkü şartlar değişirse kararlar da değişir kuralı vardır. Hak ihlali kararı, itiraz yoluyla AYM’ye dava açıldığında iptale ışık açtığı sonucunu çıkarır. İptal kapısını aralamış olur. Bu durumda Hazine yardımı alamayan yüzde 3’ün altında kalan siyasi partiler YSK’ya başvurup barajın kaldırılmasını isteyebilir. YSK reddederse AYM’ye taşınarak yüzde 10’luk seçim barajı iptal ettirilebilir.”

Destici: Ben ümitliyim

Tartışmanın fitilini ateşleyen başvuru ise Büyük Birlik Partisi Genel Başkanı Mustafa Destici’den geldi. Destici, hem milletvekili seçim kanunundaki yüzde 10’luk seçim barajının ortadan kaldırılması hem de partisinin Hazine yardımından yararlandırılması için Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu. Destici, AYM’nin yüzde 10’luk seçim barajını ortadan kaldırması halinde bu kararını Haziran 2015 seçimlerinde uygulanması gerektiği görüşünde. Destici, Milliyet’e şunları söyledi:
“Anayasa Mahkemesi’nin vereceği karar önemli. Yüksek bulup değiştirilsin diyebilir ya da tamamen kaldırılsın diyebilir. Ama ben ümitliyim. İnşallah bu baraj kalkacak.”