20 milyon parça kül oldu

Brezilya’da dünya tarihinin mirası eserler, objeler, kalıntılar, Rio de Janiero’daki 200 yıllık müzenin yanışıyla bir gecede kül oldu. 200 yıllık Brezilya Ulusal Müzesi koleksiyonu, farklı dönemlerden 20 milyon nesnenin ev sahibiydi. Yangınla yerle bir olan müze koleksiyonunun geniş kapsamı nedeniyle eserlerin yalnızca yüzde biri sergileniyordu. Eserlerin arasında Mısır’da bulunan dinozor ve mumya kalıntılarından Amerika kıtasından Kristof Kolomb öncesi döneme ait araçlara kadar çok sayıda değerli parça vardı. Bunlar arasında kıtada bulunan en eski insan kalıntısı unvanına sahip olan Luzia’nın kafatası ve 5.26 ton ağırlığında, iki metre uzunluğundaki Bendego meteoru dikkat çekiyordu. Müzenin ağırladığı koleksiyon, 1826’da tüccar Nicolau Fiengo’nun, İtalyan seyyah ve arkeolog Giovanni Battista Belzoni’ye ait antik Mısır eserlerini satın almasıyla başlamıştı. Koleksiyon, kıtadaki en büyük Mısır koleksiyonu olarak biliniyordu.

Sulu ve gazlı yöntem

Müzenin yanmasına halkın tepkisi gecikmedi. Önceki gün öğrenciler ve yanan müzenin personel ekibi bir araya gelerek eylem gerçekleştirdi. Latin Amerika’nın en önemli tarihi belge ve obje koleksiyonlarından birinin yanmasının ihmalkârlık olduğunu savunan eylemciler pankartlarında Portekizce “O müze bizimdir”, “Müze sizin malınız değildir” yazılarına yer verdiler. Peki, Türkiye’deki değerli eserler müzelerde nasıl korunuyor? Bu soruyu Kültür ve Turizm Bakanlığı’na yönelttik. Bakanlıktan gelen açıklamada teknolojik önlemlere önem verilmesi ve ‘yağmurlama’ sistemi kullanılması öne çıktı.

Açıklamada, müzelerde sudan zarar görebilecek eserlerin açık olarak sergilendiği bölümler haricinde sulu yangın söndürme sistemleri kullanıldığı belirtildi: “Geçmiş dönemlerde müzelerimizde sadece yangın dolapları ile yangına karşı önlemler almaya çalışılırken şu anda yapılan müzelerimizde spring (yağmurlama) sistemi yer alır. Çoğunlukla asma tavan üzerine monte edilen ve boruları asma tavan içinde kalan bu sistemlerde bölgesel önlem de alınabilmekte olup müzenin herhangi bir lokasyonunda çıkabilecek yangında sadece o bölümdeki springler devreye girmekte, böylece diğer bölümlerde sudan kaynaklanabilecek olası zararların da önüne geçilebilmiş olunur.”

Eylemciler ‘Müze sizin malınız değildir’ yazan pankartlarla sokaklara çıktı.

Açıklamada sulu sistemden zarar görecek eserlerin olduğu yerlerde ise gazlı sistemin kullanıldığı söylendi: “Depolarda gazlı yangın söndürme sistemleri kullanılır. Ancak bu sistemlerin maliyetinin yüksek olması nedeniyle, müzelerin tüm sergi alanlarında uygulanması mümkün olamamaktadır. Yanı sıra gazlı yangın söndürme sisteminin verimli çalışması için kurulacak mekânın sızdırmazlığının da sağlanması gerekir. Bu sistemler öncelikli olarak sulu sistemden zarar görebilecek nitelikte eserlerin korunduğu depolarda kullanılmaktadır” dendi. Açıklamada ayrıca olası bir yangını önlemek için yanmaz elektrik kabloları kullanıldığı vurgulandı.

Isı dedektörleri ve alarmlar

Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi’ne de özel müzelerin yangın tedbirlerini öğrenmek için başvurduk. Müzeden yapılan açıklamada, Sakıp Sabancı Müzesi Konservasyon Laboratuvarı Yöneticisi Nurçin Kural Özgörüş, “Sakıp Sabancı Müzesi’nin tüm alanları duman ve ısı algılama dedektörleri ve alarm sistemi ile donatılmıştır. Ayrıca alanlara manuel kullanılabilecek yangın tüpleri yerleştirilmiştir. Klima santralleri yangının algılanması halinde otomatik olarak kapanır, tahliye aspiratörleri devreye girer. Yangın algılama ve söndürme sistem bakımları, yetkili firmalar ve müze teknik ekibi tarafından düzenli olarak yapılmaktadır. Tüm elektrik panoları arızalanmaları beklenmeden düzenli aralıklarla yenilenmektedir” diye belirtti.