Eski çarşıda yeni hayat

Çarşının havası değişiyor Son yirmi yılını turistlere güğüm, ibrik, eskitilmiş halı, lületaşı satarak geçiren ve sonunda turistik bir alana dönüşen çarşının yakın tarihi bu. Peki ya geleceği? Kalemişi süslemeli tonozları, dar, serin sokakları ve altın ışıltılı dükkanlarıyla bir zamanlar İstanbulun en büyük alışveriş merkeziydi Kapalıçarşı. Bütün ülkenin halıları, dokumaları orada toplanıp şehre dağılır, en güzel altınlar, gümüşler orada bulunurdu. Ardından şehir değişti ve değişime ayak uyduramayan Kapalıçarşı birbiri ardınca açılan Batı tarzı alışveriş merkezlerine yeniliverdi. Kapalıçarşıda brunch olur mu? Esnafın "modernleşme" çabası sonuçlarını şimdiden vermiş görünüyor ama çözemedikleri birçok problem de var. Çünkü özellikle bürokratik engeller yüzünden çarşıda hâlâ içki satılamıyor, otopark sorunu çözülemiyor, hatta kadınlar için bir tuvalet bile yapılamıyor. Tabii işin içinde bir de eski esnaf yapısı var. Çünkü onlara göre bütün bu yenilikler "gereksiz", yenilikçiler de pek "entel"... Hani röportaj sırasında geçen bir diyalogla söylersem: "Bu değişim Türkiyenin ABye girmesi gibi bir şey. Ya çağdaş bir alışveriş merkezi olacağız ya da köhneyip yok olacağız" diyen kuyumcuya komşusundan gelen cevap gibi: "ABye gireceğiz de ne olacak?" Şu günlerde Kapalıçarşıya yolu düşenler farklı, alışık olmadıkları bir manzarayla karşılaşıyor. Çünkü çoğu gençlerden oluşan bir grup esnaf çarşının imajını değiştirmeye, yeni açılan şık dükkanlarla onu çağdaş bir alışveriş merkezine dönüştürmeye çalışıyor. Çarşının beş yüz yıllık sokaklarında Nişantaşındakileri aratmayan şık kafeler, mağazalar açılıyor, yalnızca turistler değil İstanbullular da alışverişe, hatta bruncha bile buraya geliyor. Metin Tosun / Fes Cafenin sahibi "Esnaf yapısının değişmesi, Avrupa standartlarına uyum şart" Kapalıçarşıdaki değişimin lokomotifi beş yıl önce Halıcılar Caddesinde açılan Fes adlı kafe oldu. Uzun yıllar miçoluk yapıp Afrikada yaşadıktan sonra Türkiyeye dönen Metin Tosunun kısa sürede bir markaya dönüştürdüğü kafenin ardından birçok mekan açıldı. Şimdi Fes brunchları, başarılı servisi ve atmosferiyle Osmanlı İstanbulunu özleyenler için de şık bir alternatif oluşturuyor. Kafenin sahibi Metin Tosun: "Bizim amacımız çarşıyı çağdaş bir alışveriş merkezine dönüştürmek. Bunun için de esnaf yapısının değişmesi ve Avrupa standartlarına uyum şart. Artık ambalaj değiştirmek, turistleri olduğu kadar yerli müşterileri de çekmemiz gerekiyor." Mustafa Bülbülkaya (Kuyumcu) "Nişantaşından, Bağdat Caddesinden bile müşteriler geliyor artık" "Kapalıçarşı son yıllarda alışveriş merkezlerinden kopuk, ticari anlayış bakımından da oryantal bir yere dönüşmüştü. Bu yüzden yaşanan gelişmeler çok sevindirici. Mesela Fes Cafe ve Cafeistten önce çarşıda yemek yenebilecek doğru dürüst bir yer yoktu, acıkan turist çarşıdan hemen ayrılırdı. Ayrıca son zamanlarda buradaki zihniyet de değişti. Mesela biz klasik Selçuklu ve Osmanlı takılarını çağdaş bir bakışla, gündelik hayatta kullanılabilir bir tarzda yeniden yorumluyoruz. Çünkü artık çarşı esnafının bakkal hesabıyla günübirlik değil profesyonel düşünmesi gerekiyor. Yaşanan bu değişiklikler Nişantaşından, hatta Bağdat Caddesinden bile müşterilerin gelmesini sağladı çarşıya." Mustafa Güreli / Cafeistin sahibi "Türk mutfağını Avrupa standartlarında sunmak istiyoruz" "Biz Cafeistle Kapalıçarşıya yeni bir atmosfer getirmeye, nostaljik ama modern bir çizgi tutturmaya çalıştık. Zaten burayı da çok para kazanalım diye değil, Türk mutfağını Avrupa standartlarıyla müşterilerimize tanıtmak için açtık. Çünkü çarşının başka yerlerle rekabet edebilmesi için yenilenmesi, mesela kapanış saatinin 22.00ye kadar uzatılması, acilen yeni tuvaletler açılması şart. Ayrıca yer sahiplerinden kaynaklanan ahlaki bir yozlaşma da söz konusu. Bunun da önüne geçilmesi lazım." Levent Güçer / Kapalıçarşı Derneği Başkanı "Esnaf bu tarihi binanın içinde tarihe gömülmüş gibi" Çarşıdaki çağdaş mekanlar arttıkça müşteri potansiyeli de artacak. Eskiden çarşının alternatifi yoktu, her şey buradan alınırdı. Ama şimdi öyle değil. Büyük çarşılarda insanlar rahat ediyor, alternatif çok, güvenlikleri sağlanıyor; doğal olarak da Kapalıçarşıdan daha çok iş yapıyorlar. Oysa bizim hiçbir eksiğimiz yok o çarşılardan. Hatta Kapalıçarşı markası dünyada yok. Artık çarşıdaki küf kokusunu hafızalarımızdan silmemiz, eskiden yalnızca güzel şeyleri almamız gerek. Esnaf bu tarih kokan binanın içinde tarihe gömülmüş gibi. Herkes için söylemiyorum ama zihniyet eskimiş. Ama yeni kuşak inanılmaz. Düşünebiliyor musunuz adam hem matematik hem inşaat mühendisi ama dokuma satıyor çarşıda. Ben 40 yıldır bu çarşıdayım. Ama henüz herhangi bir dış duvarını görmedim. Oysa Kapalıçarşının da tıpkı Sultanahmet Camii, Ayasofya gibi görülebilmesi gerek. Çarşıdaki değişimin önemli bir ayağını da yeni yönetimi üç ay önce göreve başlayan Kapalıçarşı Derneği oluşturuyor. Dernek başkanı Levent Güçer çarşıda birçok şeyin değişmeye başladığını bunda da genç kuşağın büyük payı olduğunu söylüyor. Güçerin üç aylık yönetim sürecinde çarşıya ilişkin tespitleri şöyle: Çarşı içinde kreş, müze ve dispanser açılacak Esnafı eğitmek için seminerler düzenlenecek, psikolojik destek sağlanacak. Etrafındaki yapılar temizlenecek, çarşı görünür hale getirilecek. Çevredeki işportacılar kaldırılacak. İçki ruhsatı için belediye ile görüşülecek. Özel bir itfaiye teşkilatı kurulacak. Otopark alanları yaratılacak. Fordun sponsorluğunda ambulanslar alınacak. Çarşı içinde bir SSK dispanseri, çocuklar için kreş ve oyun bahçesi açılacak. Sarraf Handa halı ve mücevher müzesi kurulacak. Havaalanlarında ve müze girişlerinde Kapalıçarşı mağazaları açılacak. Hukuk, pazarlama, halkla ilişkiler alanında uzman danışmanlarla çalışmaya başlayan Kapalıçarşı Derneği çarşıyı iki yıl içinde çağdaş bir yapıya kavuşturmayı hedefliyor. Derneğin faaliyet listesi de hayli kabarık: