“Memleketinden” Warhol manzaraları

Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi, Slovakya’da 2010 yılının en iyi mimari yapısı seçilen Zoya Müzesi’nde 9 Mayıs 2010’da açılmış Andy Warhol koleksiyon sergisini, içeriğindeki sürprizleriyle ilk defa İstanbul’a taşıyor. Bu “fenomen” sergi için kabaca, İstanbul’un yakın geçmişte gördüğü “üçüncü en büyük” Andy Warhol sergisi de denebilir. (Zira 2001 yazında Amerikan Eğitim ve Kültür İşleri Bakanlığı ile Pittsburgh Andy Warhol Müzesi’nin işbirliğinde, Yapı Kredi Kültür Merkezi’nde “Sanatı ve Yaşamıyla Andy Warhol” sergisini, 2011’de ise Galerist imzası ile The Andy Warhol Museum’un bir arada sunduğu “Warhol Hareket Halinde” sergisini iki ayrı mekanda izlemiştik.)

Gitgide genişleyen bir koleksiyon
Pera Müzesi’ndeki “Andy Warhol: Herkes için Pop Sanat” sergisi, 1928-1987 yılları arasında yaşamış, Pittsburgh-Pensilvanya doğumlu film yapımcısı, menajer, dergi yayıncısı, koleksiyoner, fotoğrafçı, ressam ve grafik tasarımcısı, Aslan burcu insanı, Katolik bir aileden gelme Andy Warhol’un (Andrew Warhola) kağıt üzerine ipek baskılarının ağırlıkta olduğu ancak tuval üzerine akrilik eserleri ile sürpriz kağıt üzerine çizimlerini de içeren bir etkinlik olarak dikkat çekiyor.
Zoey Müzesi, dolayısıyla da Slovakya’nın Andy Warhol ile olan doğrudan ilgisi ise, Direktör Iveta Ledeck’dan öğrendiğimize göre, sanatçının Russniak kültürüne ait köklerden gelen ailesinin Doğu Slovakya’daki Mikov bölgesinde yaşamış olmasından kaynaklanıyor.
Koleksiyon bugün 130 parçayı aşan bir genişliğe sahip. 2004’te koleksiyona giren (“Hammer and Sickle / Çekiç ve Orak”) adlı yapıttan bugüne, koleksiyondaki özgün Warhol işlerinin sayısı da artmaya devam ediyor. Sergi bu anlamda, Pera Müzesi’ne gelmeden önce Brüksel (Belçika), Bakü (Azerbaycan) ve Krakow (Polonya) ile Klagenfurt (Avusturya) gibi pek çok kentte de izlenmiş ve binlerce kişiye ulaşmış.
Yaşadığı dönemde bilgisayar (Commodore Amiga) yoluyla, mouse kullanarak ilk dijital resimleri yapan ve LGBT hareketinin dünyada kazandığı yerde önemli bir pay sahibi olan Andy Warhol’un ismi, hiç kuşkusuz bugün en çok pop sanat akımı ile birlikte anılıyor.

Reklam sanatçısı olarak çalıştı
İki abisi ve ailesi ile birlikte Amerika’nın Pensilvanya eyaletindeki Pittsburgh kentine taşınan, ilk kuşak Amerikan göçmeni ve Amerika denen rüyaya hem hayran olan hem de ondan kaçtıkça içine düşen sanatçı, kıdemli eleştirmen ve sanat tarihçisi Jale Necdet Erzen’in “Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi”nde verdiği bilgiyi referans alacak olursak, 1945-49 arasında Pittsburgh Teknik Enstitüsü’nde okumuş, daha sonra New York’a yerleşerek reklam sanatçısı olarak çalışmış.
Yine bu şehirde çığır açtığı, kariyeri boyunca beş ayrı versiyonu bulunan atölye ve etkinlik alanı “Fabrika” projesi ile New York cemiyet tarihine yön veren Warhol, ilk yıllarında kentteki yaşamına reklam sanatçısı olarak devam etmiş ve tam da bu sırada, yani 1960’larda öteki pop sanatçılarından habersiz ancak onların yapıtlarına benzer, resimli roman ve afişlerden esinlenen resimler üretmeye başlamış bir figür. İşte Pera Müzesi’ndeki sergi de bu yönüyle kendisinin geç 1960’lardan 1987’ye uzanan görsel üretimini bir araya getiriyor.

Soyu tükenen hayvanlar için hazırlanan “Tehlikedeki Türler” serisinden 1983 tarihli bir eser.

Yazının tamamını Milliyet Sanat dergisinin mayıs sayısında okuyabilirsiniz.