Ortadoğu’da korkutan gerginlik

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun İran’ı hedef alan açıklamalarına ABD’den de destek gelmesi bölgede gerginliği artırırken, P5+1 ülkelerinin İran’la imzaladığı anlaşmanın geleceği de tehlikeye girdi. Netanyahu, nükleer programa dair İsrail’in başkenti Tel Aviv’de İnglizce olarak yaptığı açıklamada, İsrail istihbaratının “İran nükleer programı hakkında 183 CD’de dosyalanmış 55 bin sayfa gizli bilgiye” ulaştığını söylemiş ve İran’ın “yalan söylediğini” iddia etmişti. Bu açıklamanın ardından ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Netanyahu’ya destek verirken, “Yıllardır İran rejimi, nükleer programının barışçıl olduğu konusunda ısrar etti. İsrail tarafından İran’dan ele geçirilen belgeler, Tahran’ın doğruları söylemediğine dair bir şüphe bırakmadığını gösterdi” ifadelerini kullandı. Pompeo belgelerin gerçek olduğunu savundu ve İsrail’in ele geçirdiğini iddia ettiği kanıtların ardından İran’la yapılan anlaşmayı tekrar gözden geçirdiklerini belirtti. Bu konuda 12 Mayıs’a kadar İran’a süre verildiğine dikkati çeken Pompeo, konuya ilişkin olarak anlaşmaya imza atan diğer Avrupa ülkeleriyle görüşeceklerini bildirdi.

Avrupa inanmadı

Netanyahu’nun açıklamalarına ABD Başkanı Donald Trump’tan da destek geldi. Trump, Netanyahu’nun sunumunun ve son dönemdeki diğer gelişmelerin, İran konusunda kendisinin “yüzde 100 haklı” olduğunu gösterdiğini söyledi. Trump göreve geldiğinden beri eski ABD Başkanı Barack Obama döneminde İran’la imzalanan anlaşmaya karşı çıkıyor ve uzatılmamasını savunuyordu. Trump anlaşmayı “tarihin en kötü anlaşması” olarak nitelemişti.

İsrail Başbakanı Netanyahu’nun sunumunun bir kısmını izleyebildiğini ve “iyi” bulduğunu belirten Trump, İran’ın davranışının “kabul edilemez bir durum” olduğunu kaydetti. Trump, füze denemelerine işaret ederek, İran’ın “boş oturmadığını” kaydetti. Trump’ın 12 Mayıs’tan önce anlaşmayla ilgili karar vermesi gerekiyor. Beyaz Saray’dan da konuyla ilgili bir açıklama gelirken, sözcü Sarah Sanders’ın ifadeleri daha sonra düzeltildi. Beyaz Saray’ın ilk açıklamasında “İran’ın gizlemeye çalışıp başarılı olamadığı yasadışı bir nükleer silah programı var” deniliyordu. Ancak bu ifade, daha sonra “İran’ın gizlemeye çalışıp başarılı olamadığı yasadışı bir nükleer silah programı vardı” şeklinde değiştirildi.

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun (IAEA) dün konuyla ilgili yaptığı açıklamadaysa Netanyahu’nun iddialarına doğrudan bir cevap verilmedi. Kurumdan yapılan açıklamada, 2015’te hazırlanan raporla tartışmanın kapandığı ve “2009’dan itibaren İran’ın nükleer silah geliştirme konusunda bir kanıt bulunmadığına” dikkat çekildi. Netanyahu’nun açıkladığı belgelerin de eski tarihli olduğu ve güncel durumu aktarmadığı ifade ediliyor. Netanyahu’nun iddiaları Avrupa ülkelerinde de karşılık bulmadı. Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, Netanyahu’nun İran’ın nükleer anlaşmaya uymadığına dair bir delil sunmadığını belirtti.

İran sert çıktı

İran’dan ilk açıklama Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’ten geldi. Zarif, resmi Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Yalancı çoban (Netanyahu), iddialarını 12 Mayıs’tan bir kaç gün önce ortaya attı” dedi. ABD Başkanı Trump’ın nükleer anlaşmayı feshetmek için eski suçlamalarını sürdürdüğünü kaydeden Zarif, halbuki Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun bu iddiaları önceden araştırdığını ifade etti. İran Savunma Bakanı Emir Hatemi ise, Netanyahu’nun iddialarını “İsrail’in provokatif eylemleri” diye niteledi, Tahran’ın bunu yanıtsız bırakmayacağını söyledi. Hatemi, “Bu Kudüs’ü işgal eden rejime ve onun destekçilerine uyarımızdır: Tehlikeli davranışlarınızı durdurun. İran karşılığı sürpriz şekilde olacaktır ve bundan pişman olacaksınız” dedi.

İsrail basınında yer alan haberlerde, “Başbakan Netanyahu’nun sunduğu delillerin yeni olmadığı belirtildi.

Netanyahu’dan yeni bir atak

Tepkilerin ardından İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu dün Amerikan CNN televizyonuna konuştu ve yeni materyali incelemek için uzman gönderecek ABD, İngiltere, Fransa’nın yanı sıra Rusya’ya da davette bulunduğunu belirtti. İsrail lideri, İran’ın “gizli nükleer programına dair kanıtları” tüm dünyaya duyurmak için konuşmasını İngilizce yaptığını dile getirdi. Netanyahu, dün IAEA’dan gelen “İran’ın 2009’dan sonra nükleer silah programı devam ettirdiğine dair kanıt yok” açıklamasının hatırlatılması üzerine DE, “İran’a dair kimsenin elinde İsrail’inki kadar iyi istihbarat yok” dedi. Netanyahu CNN sunucularının İsrail’in nükleer silahlarıyla ilgili sorularınaysa cevap vermedi. İsrail’in İran’la savaşa tutuşmaya hazır olup olmadığı sorusu üzerine Netanyahu “Kimse bu türden bir gelişme istemiyor. Bölgede kuralları değiştiren taraf İran” karşılığını verdi.

Belgeleri Mossad ele geçirdi

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun basına duyurduğu belgelerin İsrail istihbarat servisi Mossad tarafından geçen ocak ayında ele geçirildiği ileri sürüldü. ABD’nin New York Times gazetesine konuşan ve ismi açıklanmayan İsrailli üst düzey bir yetkili, İran nükleer programı hakkında 183 CD’de dosyalanmış 55 bin sayfalık gizli bilgileri içerdiği ileri sürülen belgelerin tutulduğu yerin, Şubat 2016’da Mossad tarafından tespit ediliğini belirtti. Söz konusu belgelerin bulunduğu yerin, tespit edildiği tarihten bu yana Mossad tarafından izlendiğini kaydeden yetkili, geçen ocak ayında da ajanların binaya girerek belgeleri bir gece ele geçirdiğini ve aynı gece içinde İran’dan İsrail’e kaçırıldığını söyledi.

Yetkili ayrıca belgelerin bir çoğunun Farsça olarak yazıldığı ve analiz sürecinin zaman alması nedeniyle belgelerin ele geçirildiği tarihten ancak 4 ay sonra açıklanabildiğini ifade etti. Haberde ayrıca Mossad Başkanı Yossi Cohen’in, geçen ocak ayında Washington’a yaptığı ziyaret sırasında ABD Başkanı Donald Trump’a söz konusu
operasyona ilişkin bilgi verdiği aktarıldı.

Öte yandan İsrail Parlamentosu Knesset, Netanyahu’ya, Savunma Bakanı’nın onayını aldıktan sonra savaş ilan etme yetkisi veren yasa tasarısını onadı. Haaretz gazetesinin haberine göre, başbakana olağanüstü durumlarda savunma bakanına danışarak savaş ilan etme yetkisi veren söz konusu yasa tasarısı ikinci ve üçüncü oylamalarda kabul edilip yasalaştı.