Uluburun yine dünya gündeminde! Orta Asya sürprizi
02.12.2022 - 14:25 | Son Güncellenme:
İsrail'in Jerusalem Post gazetesinin sayfasına taşıdığı habere göre, Uluburun'daki nadir madenin üç bin kilometreyi aşan bir sevkiyat zinciriyle Akdeniz kıyısına getirildiğini bildiriyor.
Ağustos 1982. Denizin dibinden sünger çıkaran Mehmet Çakır, memleketi Bodrum yerine bu kez Kaş açıklarında dalıyor. Sünger dalgıcı Mehmet Çakır suyun altında 'kulakları olan metal bisküviler' buldu.
'Kulakları olan metal bisküviler'in 20'inci yüzyılın en önemli arkeolojik keşfine kapı aralayacağını kimse tahmin edemezdi. Söz konusu metal bisküviler, aslında bakır külçelerdi.
1984 yılından başlayarak 10 yıl boyunca dalgıçlar Uluburun mevkiindeki gemi kalıntısını araştırdı. Lübnan sediri ve meşeden inşa edilen gemi, en az 15 metre uzunluğundaydı. Etrafına dağılan yükü ise, yüzlerce metrelik alana saçılmıştı.
Arkeologlar derinliği 60 metreyi bulan Uluburun'da 22 bini aşkın dalış gerçekleştirdi, tonlarca kargoyu gün ışığına çıkardı. Dünya çapında ses getiren batıktan su yüzeyine çıkarılan parçaların sayısı, 18 bindi.
Gemi silahlar, mücevherler, yiyecekler, aletler, seramikler, cam külçeler, içerisinde reçinelerin bulunduğu kavanozların yanı sıra bilim insanlarını heyecanlandıran bakır ve kalay külçeler taşıyordu. 'Öküz gönü' şeklinde olan bakır ve kalay külçelerin ağırlığı 11 tonu buluyordu.
Her bir bakır külçenin ağırlığı 28 kilogramdı. Uluburun keşfedilinceye kadar, ağırlık birimi talentin kaç kilogram olduğu bilinmiyordu. Dolayısıyla, her bir külçenin bir talent olduğu belirlendi.
Bronz M.Ö. 3500'lerde bulundu ve bir çağa ismini veriyor. İnsanlık bronz üretmek için ise bakır ve kalayı kullandı. Yüzde 90 bakır ve yüzde 10 kalayın karıştırılmasıyla bronz üretildi. Anadolu ve çevresinde bakır madeni çıkarılırken, kalaya ulaşmak için uzak coğrafyalara seyahat edildi.
Kalayın getirilmesiyle üretilen bronz külçeler, aynı zamanda bir çeşit para birimiydi.
Bilim insanları, yedi ayrı medeniyetten yük taşıyan gemideki parçalar sayesinde 3 bin 300 yıl önceki ticaret ağını aydınlattı. Bronz Çağı'nda Akdeniz'deki gelişmiş sevkiyat ağını kanıtlayan Uluburun'ndaki gemi, örneğin 10 ton bakırı Kıbrıs'tan yüklemişti.
Halihazırda Bodrum SuAltı Arkeoloji Müzesi'nde sergilenen geminin, Uluburun'da neden battığı bilinmiyor. Arkeologlar, geminin batırılmış olabileceği ihtimalini dışlamıyor.
İsrail'in Jerusalem Post gazetesi ise, bugün 'Antik gemi 2 bin yıl önce Ortadoğu'da nadir madenler taşıdı' başlığıyla bir haber yayımladı. Habere göre, Science Advances dergisinde yer alan son çalışma Genç Tunç Çağı'na ait batık gemiye odaklandı.
Araştırmacılar geminin taşıdığı ağırlığı 1 tonu bulan külçe kalaylarını analiz etti. Dünyanın en eski ticaret gemisindeki kalayın üçte ikisinin, Özbekistan'daki göçebe çoban topluluğu tarafından üretildiği belirlendi. Kalayın üçte birinin ise Türkiye'deki Toros Dağları'ndan çıkarıldığı belirtiliyor.
Kalay, Özbekistan'daki tarih öncesi madenden Doğu Akdeniz kıyısına kadar 3 bin kilometre taşındı. Kilit maden, ardından antik gemiye yüklendi.
Jerusalem Post, kalayın değerli bir metal olan bronza dönüştürülmek üzere Ortadoğu'ya götürülmesinin planlandığını belirtiyor.
Bilim insanları, Ortadoğu, Asya ve Avrupa ülkeleri arasındaki kalay ticaretinin çok kültürlü ve çok bölgeli bir sistemle desteklendiği sonucuna vardı.
St. Louis'deki Washington Üniversitesi'nden Profesör Michael Frachetti, "Genç Tunç Çağı'nda çok kültürlü, çok bölgeli ve çok rotalı sistemin Avrasya'daki kalay ticaretini desteklediğini öğrenmek, fazlasıyla heyecan verici" diyor.
Prof. Michael Frachetti, Science Advances dergisindeki araştırma ekibinde yer alıyor. Ekipte, Uluburun batığının ortaya çıkarılması ve dünyaya tanıtılmasında büyük rol oynayan Türk bilim insanı Cemal Pulak da var.
ABD'deki Teksas A&M Üniversitesi'nde görev yapan Prof. Pulak, Uluburun ve Yenikapı batıklarında kazı başkanlığını yürüttü. Türk bilim insanının Uluburun ve Yenikapı kazılarını ve sonuçlarını anlattığı kitapları bulunuyor.
