ÇARE ‘FİNANSMAN’

İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO), ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu (İSO 500)’ araştırmasında Tüpraş birinciliğini korurken, ilk ona otomotiv şirketleri damgasını vurdu. Üretimden satışlarda 35.4 milyar lira ile ilk sırayı alan Tüpraş’ı, 14.7 milyar lira ile Ford Otomotiv, 9.9 milyar lira ile Arçelik, 9.8 milyar lira ile Oyak Renault, 8.4 milyar TL ile Tofaş izledi.

Listede, Tüpraş ve Ford Otomotiv ilk iki sıradaki yerlerini korurken, Arçelik 4’üncülükten 3’üncülüğe, Ereğli Demir Çelik 8’incilikten 7’inciliğe yükseldi, İskenderun Demir Çelik ise 7’incilikten 9’unculuğa geriledi. Hyundai Assan, 6.2 milyar TL’lik üretimden satış rakamıyla sekizinci sıradan ilk on şirket arasına girmeyi başardı. İlk üç sırayı paylaşan Koç Grubu şirketlerinin üretimden satışlarının toplamı 60 milyar TL olarak gerçekleşti. Koç Grubu’nun İSO 500’ün ilk 10’unda 4 firması yer aldı.

66 yeni firma girdi

İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu listesine 2015 yılında 66 yeni firma girdi. 2015 listesinde en fazla sıçrama yapan şirket listeye 47. sıradan giren ve 453 şirketi geride bırakan Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu oldu.

İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, araştırmanın açıklanması sırasında yaptığı konuşmada, 2015’te ekonominin yüzde 4, imalat sanayisinin yüzde 3.8 büyüdüğünü belirterek, son dört yıldır imalat sanayisinin ekonominin altında büyüdüğünü söyledi.

Kârlar yüzde 45 arttı

Bahçıvan, 2015’te İSO 500’ü oluşturan sanayi şirketlerinin 2014 yılında 421.2 milyar lira olan üretimden net satışlarının 2015 yılında yüzde 7 artarak 450.5 milyar liraya çıktığını da aktardı.

Sanayicinin esas faaliyetlerinden elde ettiği karın 2014 yılına göre ciddi şekilde arttığını da vurgulayan Bahçıvan, “Faaliyet kârının net satışlara oranı son yılların en yüksek düzeyi olan yüzde 8.7’ye ulaştı. 2014’te 30 milyar 457 milyon lira olan faaliyet kârı, yüzde 44.9’luk artışla 44 milyar 144 milyon liraya çıktı” dedi.

‘Anormal yükseliş...’

Erdal Bahçıvan, sanayicinin finansman giderlerinin 2015’te anormal yükseldiğini belirterek, şunları kaydetti:

“Sanayicilerimizin bin bir emekle oluşturduğu faaliyet kârının büyük bir bölümü finansman giderine gidiyor. Finansman giderleri bir önceki yıla göre yüzde 75.1 arttı. Yani sanayici elde ettiği 44 milyar lira kârın 28 milyar lirasını yani yüzde 63’ünü finansman gideri olarak kaybediyor.Sanayicinin finansman gideri son 4 yılda sürekli arttı. Yani sanayicinin dişiyle tırnağıyla, Ar-Ge’yle, yatırım yaparak, istihdam yaratarak, risk alarak kazandığı paranın neredeyse üçte ikisi finansmana gidiyor.”
“Bu kabul edilebilir, sürdürülebilir bir durum değil. Bu da gösteriyor ki, Türkiye’deki finans sisteminin bu şekilde yürümesi imkansız” diyen Bahçıvan, “İşin ilginç tarafı sanayici böylesine yüksek bir finansman yükü ile mücadele ederken finans dünyasının en önemli kurumları olan bankalar da mutsuz. Bankaları suçlamak istemiyorum ancak bu modelle sanayinin çarklarının sağlıklı dönmesi çok kolay görünmüyor” ifadelerini kullandı.

Milangaz 31’inci sırada

Demirören Grubu şirketi Milangaz LPG Dağıtım firması, İstanbul Sanayi Odası 500 listesinde 31’inci sırada yerini aldı. Milangaz’ın, 2015 yılında üretimden satışları 2 milyar 230 milyon TL oldu.

Net satışları da 2 milyar 230 milyon TL olarak gerçekleşti. Firmanın ihracattaki sıralaması ise listede 381-377 arasında yer aldı.

‘Yeni bir finans modeli gerekiyor’

Erdal Bahçıvan, finansmanla ilgili sorulara da şu cevabı verdi: “Türkiye’deki finansman maliyetleri kademeli olarak 5-10 puan artarak geçen yıl 66’lara ulaştı. Türkiye’deki mevcut bankacılık anlayışıyla sanayiyi karşı karşıya bırakmak hakkaniyet çizgisinde bir finans modeli değil... Kalkınma bankacılığı modelinin geliştirilmesi yönünde bir önerimiz var. Sanayinin finansmandaki sorunların derinliği sadece bankalara yüklenerek ‘faiz düşür’ şeklindeki bir kısır kavga ile aşılabilecek bir noktanın ötesine geçmiş durumda. Türkiye’nin yeni bir sanayi finansman modeline ihtiyacı var.”

Bahçıvan, sanayide 2016 yılı beklentileri konusunda da, sektörde ilk çeyrekteki gelişmelerin geçen yılın aynı döneminden farklı olmadığını, olumlu ve olumsuz gelişmelerin yaşandığını söyledi.

Türkiye ihracatında sanayinin payı düştü

İSO verilerine göre, son üç yıldır durağanlaşan Türkiye ihracatı İSO 500 ihracatını da etkiledi. 2015 ylında İSO 500 kuruluşunun ihracatı yüzde 12.9 oranında azalarak 61.3 milyar dolardan 53.4 milyar dolara geriledi. İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu, 2014 yılı itibariyle Türkiye’nin ihracatının yüzde 38.9’unu ve sanayi ihracatının yüzde 40.7’sini gerçekleştirirken, 2015 yılında Türkiye ihracatının yüzde 37.2’sini ve sanayi ihracatının da yüzde 38.9’unu gerçekleştirdi.

İSO 500’ün 2015 verilerine göre ise en fazla ihracatı Ford, Tüpraş, Oyak Renault, Tofaş ve Arçelik gerçekleştirdi.

İstihdamda yüzde 3.8’lik artış var

Paylaşılan bilgilere göre, İSO 500’de yer alan firmalar, 2015’te istihdamlarını yüzde 3.8, maaşları ise yüzde 13.7 oranında artırdı. 500 büyük sanayi kuruluşu, 2014 yılındaki 579 bin 664 olan istihdam rakamını yüzde 3.8 artırarak 601 bin 696’ya çıkardı. Ücretlerdeki yüzde 13.7’lik artış ise enflasyonun üzerinde yer aldı. İSO 500’de yer alan yabancı sermayeli kuruluşların sayısı ise geriledi. 2009’da 153 olan yabancı sermaye paylı kuruluşun sayısı 2015’te 125’e kadar düştü.

400 şirket kârda, 100 şirket zararda

Erdal Bahçıvan, İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun karlılık performansına da değinerek, İSO 500’de 2014’te 417 olan karlı şirket sayısının 2015 yılında 400’e indiğini, zarar eden kuruluş sayısının ise 100 olduğunu söyledi. Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar (FAVÖK) bazında da karlı şirket sayısında az da olsa bir azalma trendi görüldüğünü dile getiren Bahçıvan, “FAVÖK’e göre, 2014 yılında 481 olan karlı şirket sayısının 2015 yılında 476 şirkete indiğini görüyoruz. Burada bir kez daha şunu vurgulamak gerekir ki, finansal giderler devreye girdiğinde kar eden şirketlerin sayısı düşmektedir” dedi.

Bahçıvan, İSO 500’ün Ar-Ge harcamalarının 2015’te yüzde 7 artarak 3.35 milyar lira olarak gerçekleştiğini, bu rakamın da çok düşük olduğunu da kaydetti.