‘Çin ve ABD bir düelloya girişirse ikisi de kaybeder’

ABD ve Çin arasındaki ekonomik ve siyasi rekabetin bu yüzyılın en önemli meselesi olacağını söyleyen pek çok uzman var. ABD’nin 14.8 trilyon dolarlık ekonomisi kadar borcu var. Çin ise 3 trilyon dolara yaklaşan bir döviz rezervi dağının üzerinde oturuyor ve her gün dünya ticaret pazarında ABD’ye ve diğer gelişmiş ülkelere karşı mevzi kazanıyor.
Reelpolitik’in babası olarak bilinen ve kariyerinin büyük kısmını ABD-Çin ilişkileri üzerine kuran hatta bu ilişkilerin bire bir mimarı olan ABD’nin eski dışişleri bakanlarından Henry Kissinger iki dev arasındaki bu rekabetin ikinci bir Soğuk Savaş’a yol açacağını düşünmüyor. Tam tersine iki büyük gücün birlikte evrilmeyi öğreneceğini savunuyor. Kissinger’ın bir süredir Çin’le ilgili iddialı bir kitap hazırlığı içinde olduğu biliniyordu. “Çin Üzerine” adını taşıyan kitabı salı günü piyasaya çıkıyor. Wall Street Journal (WSJ) gazetesinin dün bazı bölümlerini yayımladığı kitapta Kissinger, iki dev arasındaki rekabet algısını, “Çin’in stratejik düşünüşüne göre ülkenin ABD ile ilişkisi bir maratona ve yüzyılın düellosuna benzeyecek. Dahası bu iki taraftan ancak birinin kazandığı bir yarış olacak. Bir tarafın mutlak başarısı diğerinin başarısızlığı olacak” sözleriyle özetliyor.

‘Dev rakip bize yeni’
Bunun resmi görüş olmadığını ancak yaygın kabul gördüğünü vurgulayan Kissinger, “Bu varsayımlar sadece tarafların biri tarafından uygulansa bile kaçınılmaz hale gelebilir ve Çin ile ABD artan bir gerilim döngüsüne girebilir” diyor.
ABD-Çin ilişkilerinin ikinci bir soğuk savaşa dönüşmeye mahkûm olduğuna inanmadığını belirten Kissinger, “Önemli olan, bizim ve Çin’in büyük küresel güçler olma yolunda ilerliyor olmamız. Bunu birlikte evrilen ortaklar olarak mı yapacağız, yoksa sürekli birbiriyle çekişen iki ülke olarak mı? Çekişme iki taraf için de talihsiz olacak” dedi.
Çin ekonomisinin hep yüzde 10 seviyesinde büyüyeceğini ve hiç yavaşlamayacağını varsaymanın doğru olmadığını vurgulayan Kissinger, “Çin ekonomisi dünya ekonomisinde çok büyük rol oynayacak seviyeye geldi. Bu bizim için yeni bir şey” değerlendirmesini yaptı.
Kissinger, “Bizim ekonomimizdeki sorunların büyük kısmı kendi eksiklerimizden kaynaklanıyor. Ekonomik krizi Çin’le rekabete dayandırmak hata. Çinlilerin teknolojimizden yararlanmalarından şikayet etmenin anlaşılabilir bazı tarafları var ama bu başka ülkeler tarafından da daha önce yapıldı” dedi.

Pakistan’da hasta numarası yapıp gazetecileri atlatmıştı
Soğuk Savaş yıllarında Komünist Çin’i 23 yıl boyunca resmen tanımayan ABD’nin bu ülkeyle ilk diplomatik teması kurmasında o dönem Başkan Richard Nixon’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı olarak görev yapan Henry Kissinger büyük rol oynamıştı. 1971’de Çin’e gizli bir ziyaret gerçekleştiren Kissinger, burada üst düzey Çinli yetkililerle kurduğu iletişim sonrası bir sonraki yıl Nixon’ın da bu ülkeyi ziyaret etmesini sağladı. İki ülke arasında kurulan ekonomik ve kültürel bağlar, Çin’in Sovyet Rusya’yla arasına mesafe koymasına da neden olmuştu. Kissinger, WSJ’deki makalesinde o gezisiyle ilgili ilginç anekdotlar aktardı.
Resmi olarak Vietnam’da Saigon, Tayland’da Bangkok, Hindistan’da Yeni Delhi ve Pakistan’da Rawalpindi’yi kapsayan bir geziye çıktığını açıklayan Kissinger, medya mensuplarının yılması için konuları aşırı derecede sıkıcı ve teknik tuttuğunu aktardı. Kissinger, “Rawalpindi’de hasta numarası yapıp 48 saatliğine ortadan kayboldum. Herkes Himalayaların eteklerinde bir sağlık merkezinde olduğumu zannediyordu” diye yazdı.
Kissinger, Başkan Nixon ile Mao Zedong görüşmesine gittiklerinde, rezidansın girişinde dev bir pinpon masası durduğunu belirterek, “Mao bizi çalışma odasında karşıladı. Mütevazı döşenmiş odadaki kütüphane rafları el yazısıyla dolu kağıtlardan geçilmiyordu.
Masaların üzerinde ve yerlerde bir sürü kitap vardı. Dünyanın en kalabalık ülkesinin lideri bir filozof kral görüntüsü çizmek istiyordu” dedi.

1972’de (soldan sağa) Henry Kissinger, Başkan Richard Nixon, Dışişleri Bakanı William Rogers Pekin’e giderek Çin Başbakanı Zhou Enlai ile görüşerek yeni bir dönem başlatmıştı.