Karlarını kaçırdılar

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Uzan Grubu'na ait Çukurova Elektrik A.Ş (ÇEAŞ) ile Kepez Elektrik A.Ş'ye yaptığı baskınları, diğer ortaklardan para kaçırma amacıyla yapılan "örtülü kazanç aktarımı" işlemine dayandırdı. Kurul, her ay yüzlerce milyar lira elektrik tüketimi tahsilatı yapan ÇEAŞ'ın kağıt üzerinde "zarar" gösteriyor olmasını "kazanç saklama" olarak değerlendirdi. SPK üyeleri, "ÇEAŞ'a yatırım yapan binlerce ortağı kaçırdılar. Kağıt üzerinde gösterilen zararlarla küçük yatırımcıyı bezdirdiler" dediler.
Milliyet'in aldığı bilgilere göre, SPK denetimine tabi şirketlere müdahale olanağı sağlayan 558 sayılı kanun hükmünde kararname, dayandığı Yetki Yasası iptal edilince ortadan kalktı. Doğan yasal boşluk geçen yıl sonunda Sermaye Piyasası Yasası'nda yapılan değişiklikle doldurulunca kurul harekete geçti.
Uzan ailesine ait olan çimento fabrikalarının ÇEAŞ'ın "iştiraki" durumuna getirildiğini belirleyen SPK üyeleri, "Yıllarca önce bu fabrikalara verilen paralar yıllar sonra ÇEAŞ'a aynen iade edilmiş. Aradaki enflasyon farkı ÇEAŞ'a yüklenmiş" dediler.

SPK denetiminden kaçma planı

Küçük ortakların ÇEAŞ'tan kaçırıldığını belirten SPK uzmanları, şu bilgileri verdiler:
"Kar payı dağıtılmayarak bezdirilen küçük ortaklar şirketten ayrılmış. Hisseleri grup tarafından toplanmış. Temel amaç, ortak sayısını 250 kişinin altına düşürerek 'kurul kaydı' dışına kaçmak. Yani SPK denetiminden kurtulmak. Bu planı kağıt üzerinde zarar göstererek uyguluyorlar. Ancak su akıyor, elektrik satıyor. Zarar etmeleri mümkün değil."

Örtülü kazanç dağıtımı davası

Yapılan işlemlere "şirkete hakim ortağın, küçük ortaklar aleyhine dışarı para çıkarması" olarak baktıklarını anlatan SPK uzmanları, mevzuatta bu suçun "örtülü kazanç dağıtımı" olarak nitelendiğini vurguladılar. SPK yetkilileri, Uzan ailesinin üyeleri de dahil olmak üzere ÇEAŞ ve Kepez Elektrik yöneticileri hakkında "örtülü kazanç dağıtımı" yaptıkları gerekçesiyle iki yıldan dört yıla kadar hapis istemiyle dava açılacağını söylediler.
Uzmanlar, eksik bilgi nedeniyle tam olarak bilinemeyen, ancak "500 milyon dolar ile 1 milyar dolar arasında olabileceği hesaplanan örtülü kazanç dağıtımı miktarının" da Uzan grubundan faiziyle birlikte talep edileceğini söylediler.

Patlayan karlar nasıl uçtu

Uzanlar'ın elektrik şirketleri cirolarını patlatırken, zarar açıklamaları küçük ortaklarını çileden çıkartı.
Borsanın en istikrarlı şirketleri iken 1993 yılında Uzan ailesine geçtikten sonra en vukuatlı şirketler haline gelen ve hisseleri borsanın "Gözaltı Pazarı"nda işlem gören ÇEAŞ, Kepez Elektrik ve Metaş, son yıllarda küçük ortakları hayal kırıklığına uğrattı. Enerji üretim ve dağıtım işini yapan Çukurova ve Kepez Elektrik, küçük ortaklara kar dağıtmamakta ve SPK'ya bilgi vermemek için yıllarca direndi.
Cirolarını her geçen yıl katlayarak artıran, ancak bu paraları küçük ortaklara yansıtmayan bu şirketler, son yıllarda zarara abone oldular. İMKB'nin kurulduğu yıllarda "borsanın lokomotoifi" sayılan ve yatırımcının en çok kazandığı şirketlerden olan Çukurova ve Kepez Elektrik, Uzan Grubu'na geçtikten sonra küçük ortaklardan kopmaya başladı.
Uzanlar'ın Çukurova Elektrik ve Kepez Elektrik'teki payı artarken, küçük ortakların sayısı azaldı.

Küçük ortakların büyük zararı

Çukurova Elektrik yatırımcısı son 2.5 yılda dolar bazında yüzde 75, Kepez Elektrik de son iki yılda yüzde 73 zarar etti. Uzan'ın demir - çelik şirketi olan Metaş yatırımcısı da son üç yılda dolar bazında yüzde 75 zarara uğradı. Zararlar, küçük ortakların bu hisselerden kaçışına neden oldu.
Borsa uzmanları, üç şirketin daha önce borsada istikrarlı kazanç sağladığını, ancak Uzanlara geçtikten sonra faaliyetlerinden bilgi sahibi olamadıkları şirketlere olan güvenlerinin kaybolduğunu belirttiler. SPK, istenilen bilgileri ve bilançoları zamanında göndermediği için bu üç şirketi de uyardı. Ancak hiçbirinde küçük yatırımcıyı aydınlatıcı bilgiye ulaşamadı, şirketlerin kapısından bile içeri alınmadı. Sır şirketler haline gelen Çukurova ve Kepez Elektrik ile Metaş, kuşkulu durumları nedeniyle İMKB'nin "Gözaltı Pazarı"ndan bir türlü kurtulamadılar.

Elektrik satışına 24 trilyon zarar

Uzan Grubu yönetimindeki bu şirketler, kar marjı en yüksek olan enerji sektöründe kağıt üzerinde zarardan kurtulamadı. Borsaya yeni girmeye hazırlanan Ak Enerji geçen yılı 18.4, Ayen Enerji 7.7 trilyon lira karla kapatırken, Çukurova Elektrik 23.9 trilyon lira, Kepez Elektrik te 336 milyar lira zarar açıkladı.
Çukurova bu yılın ilk altı ayında da 6.6 trilyon liralık zarar ettiğini bildirdi. Şirketler geçen yıl zararda oldukları için küçük ortaklarına da kar payı dağıtmadı. Uzanlara geçmeden önce küçük ortağına düzenli temettü dağıtan Çukurova Elektrik ve Kepez Elektrik temettü dağıtmamayı adet haline getirdi.





ÇEAŞ
Ödenmiş serm. 500
Piyasa değeri 242.6 trilyon
Halka açık oranı 26
Hissenin son 5 aylık getirisi -45.50

Kepez Elektrik
Ödenmiş Serm. 120 milyar
Piyasa değeri 59.4 trilyon
Halka açık 15
Hissenin son 5 aylık getiris -34.86

Metaş
Ödenmiş sermaye 705 milyar
Piyasa değeri 4.4 trilyon
Halka açık 39
Hissenin son beş aylık getirisi -56.98