21.09.1997 - 00:00 | Son Güncellenme:
DEVLET Bakanı Günüş Taner'in dün Milliyet'e açıkladığı Yeni Lira projesi yurt içinde ve yurt dışında ses getirdi. Nisan ayında dolara bağlı Yeni Lira'ya geçileceğini ilk kez Ekonomi Yönetmenimiz Şeref Oğuz'a açıklayan Güneş Taner'in bu projesi, Associated Press (AP) Haber Ajansı tarafından Milliyet'e dayandırılarak tüm dünyaya duyuruldu.
Devlet Bakanı Güneş Taner'in enflasyonu indirmek amacıyla dolara eşit Türk lirası projesine CHP'den sert tepki geldi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Onur Kumbaracıbaşı, Taner'i "şov" yapmakla suçladı.
Hükümete dışardan destek veren CHP'nin ekonomi kurmayı Kumbaracıbaşı, RP lideri Erbakan'ın da geçmişte "İslam Dinarı" projesini gündeme getirdiğine dikkat çekerek "Şimdi Güneş Taner, bir başka projeyi gündeme getirdi. Erbakan bile dile getirdiği bu projesinden vazgeçmek zorunda kalmıştı. Gitti Erbakan, geldi Erbakan" dedi.
Kumbaracıbaşı, şunları söyledi:
"Dolara eşit Türk lirasının bir mantığı yok. Enflasyonu düşürmek amacıyla yapılıyorsa bu çare değildir. Ama paranın kullanımının zorlaştığı bir gerçektir. Biz bunu iki yıldan beri söylüyoruz. Bunun çaresi de liradan sıfır atmaktır. Türk lirasını dolara eşit tedavüle sokmanın mantığı yoktur, enflasyonla ilgisi yoktur."
Refahyol döneminde "Yeni Lira projesi" ile gündeme gelen Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Osman Altuğ, Güneş Taner'in Yeni Lira ile ilgili açıklamalarını kendi projesinin sahiplenilmesi anlamında memnuniyetle karşıladığını söyledi.
Altuğ, Yeni Lira projesinin hayata geçirilmesi için öncelikle, siyasi desteği olan bir hükümetin gerekli olduğunu belirtti. Vergi reformu yapılmadan ve plastik para yagınlaştırılmadan, ayrıca kaydi sisteme tam geçilmeden Yeni Lira'nın başarılı olamayacağını belirten Altuğ, "Böyle bir karardan önce vadeli çekle alışveriş hacminin daralması gerekir. Faturanın ödeme aracı olarakta kullanılması gerekir, vergi iadesi sisteminin genişletilmesi ve işlemleri resmi mercilere bildirme zorunluluğu gerekir" dedi. Altuğ, siyasi istikrar yanında, istikrarlı bir hükümet olmadan böyle bir projenin paradan sıfır atmadan öteye gidemeyeceğini bildirdi.
Türkiye'de Yeni Lira uygulamasından ilk söz eden Liberal Parti Başkanı Besim Tibuk da Yeni Lira için siyasi istikrarın gereğine değinirken, Yeni Lira çıkmadan, hızlı bir kur ayarlaması yaparak TL'nin değerinin düşürülmesi, örneğin bugün 171 bin lira olan doların 250 bin liraya çıkartılması gerektiğini söyledi. "Böylece 1 dolar = 1 Yeni Lira = 250 bin TL olacaktır. Daha sonra rezervlerin üçte biri kadar Yeni Lira'nın piyasaya sürülerek, aynı anda TL'yi de piyasada bırakmak lazım. Bütçe denkliğinim sağlanmasının şart" diyen Tibuk, "Devletin harcama yapacak hiçbir yatırımı yapmaması lazım. Halkın Yeni Lira'ya güvenini sağlanması için, istendiği an dolar ile değiştirilmesinin sağlanması gerekir. Yeni Lira'yı cazip kılmak için dolardan daha yüksek faiz vermek gerekli" dedi. İç borcun tamamen yasaklanması gerektiğini belirten Tibuk, Anasol - D'nin Yeni Lira'yı çıkartacak bir siyasi güce sahip olmadığını sözlerine ekledi.
TBMM'nin bağımsız milletvekillerinden Sedat Aloğlu da TL'nin dolara değil, 1999 yılında Avrupa Birliği'nde yürürlüğe girecek tek para sistemine bağlı olarak Avrupa para birimi "euro"ya bağlanması gerektiğini söyledi. Türkiye'nin ticaretinin büyük bölümünün Avrupa ile olduğunu belirten Aloğlu, 2 - 3 yıllık dönemde uygulanacak bir ekonomik paket sonucunda TL'nin "euro"ya geçilmesinin Avrupa'ya önemli bir mesaj olacağını da söyledi.