Madeni olan gece rahat uyumasın

Türkiye şu ana kadar, grizu patlaması, göçükler sonucunda maden ocaklarında binlerce insanını kaybetti. Ancak kitlesel ölümlerin yaşandığı Soma bunların hepsini gölgede bıraktı. Dile kolay resmi rakamlara göre 301 kişi karbon monoksitten zehirlenerek öldü. Dünyada benzeri yok. Soma’daki kazadan sonra gözlerin çevrildiği madencilik sektörünün önde gelenleri kazaların işin özünde olduğunu kabul ederken önlemlerin de göz ardı edilmemesi gerektiğini vurguluyor.
Amasra, Gömü ve Kazpınar’da eksi 710 metrede kömür madenleri işleten işadamı Mehmet Hattat şu ana dek 300 milyon dolar yatırdığı madenler içinde güvenliğe harcanan paranın çok önemsiz kaldığını söylüyor. Hattat, “Tanesi 200 bin dolardan, 16 tane yaşam odası sipariş ettik” diyor. Amasra’da Türkiye’nin en büyük taş kömürü tesislerini yapan Mehmet Hattat sorularımızı yanıtladı.
Madenciliğin makine ile yapılmasının maliyeti çok mu yüksek?
Yüksek. Öte yandan her maden yatağında full mekanizasyonla çalışmak da mümkün değil. El gücüyle çıkarma mecburiyetindesiniz. Soma’da bir kısım mekanizasyon varmış. Mekanizasyonla yapmanın bir maliyeti var tabii.
Nedir bu maliyet?
Kömür, damarlarından mekanizasyon dediğimiz makinelerle çıkarılıyor. Biz Amasra için 250 metrelik 4 takım sipariş verdik. Bedeli 130 milyon euro. Yer altında her bir takımda, vardiyada 20 Çinli işçi çalışacak. Amasra’da yer altına mekanizasyon dışında işçi sokmayacağız. Bunlara yürüyen tahkimat, mekanizasyon deniyor. Bu 250 metrelik 4 takım 3 bin kişinin yaptığı işi yapıyor. Tek makine günlük 16 bin ton çıkarıyor. 4 takımla günlük 48 bin ton çıkaracak. Türkiye’nin her yerinde linyit kömürü var. Ama sadece Amasra, Bartın, Zonguldak civarında taş kömürü bulunuyor. Amasra’da 6 bin kalorili taşkömürü çıkartacağız.

7 milyon euro’luk dev makine galeri açıyor
Galerilerde nasıl çalışıyorsunuz peki?
Pahalı olan konulardan birisi de bu. Türkiye’de genellikle işçilikle yapılıyor. Biz galerileri de makine ile açıyoruz, kömürü de öyle çıkartacağız Amasra tesisimizde. Roadheader denen bu galeri açma makinelerinin bir adeti 7 milyon euro daha henüz kömüre girmedik.
7 milyon euro’luk bu makine kaç kişinin işini yapıyor?
Vardiyada 80 kişinin yaptığı işi. Bu makinede dört kişi çalışıyor. Makinesiz yaparsanız vardiya başına 80 kişi yapıyor aynı işi. Bu makine devamlı giriyor, ilerliyor, kayayı deliyor. Arkasındaki ekip o galeriyi betonluyor, çelikleri koyuyor, kimyasallıyor hem kömürün oksijenle temasını önlüyor hem yeraltı çöküntülerini minimize ediyor. Çünkü kömür oksijenle temas ettiği anda yanıyor. Genleşiyor, genleştikçe de tahrip ediyor ve büyük yangınlar çıkıyor. Biz yer altı faaliyetlerinin hepsini kömür çıkarma dahil bütün teçhizatıyla, makineleriyle birlikte Çinlilere ihale ettik. Türk işçiler Amasra’da sadece yerin üstünde çalışacak.

‘Yaşam odasının maliyeti önemsiz’
Bütün madenlerinizde yaşam odası var mı?
Şimdiye kadar 300 milyon dolar tutarında yatırım yaptık Amasra’da ama henüz kömür çıkarmadık. Hep kömüre ulaşmak için yapılan yatırım bu. Bir o kadar daha yatırım yapacağız. Amasra için 16 yaşam odası siparişi verdik. Kömürü çıkarmaya başlamadan bunlar kurulacak. Zonguldak Kandilli madenimizde yaşam odası yok. Bu daha küçük madenimizde 4 ayrı yerden giriş çıkış yapılabilen çıkışlarımız var. Bu nedenle arkadaşlarımız buraya gerek görmedi.
Yaşam odası kurulmasının maliyeti çok mu yüksek?
Madene yapılan yatırımların yanında yaşam odasının maliyeti çok düşük. Bir yaşam odasının maliyeti 200 bin dolar... Yaklaşık 30 kişi alıyor bir oda.
Maden patronu olmakla başka sektörde patron olmak çok farklı mı?
Madeni olan patronun rahat uyuyamaması lazım. Hep tetikte olması, kontrolü eksik etmemesi lazım. Bizim madenlerimizde de şehitlerimiz oldu. Biz de 3 Çinli ve 5 Türk işçimizi kaybettik. Ama tedbirleri alarak, bunları sıfıra indirmeye çalışıyoruz. Halen daha dünyada da sıfıra inmiş değil. Yeraltında birçok bilinmeyen var. Yeraltı gazları, yeraltı suları, fay tabakaları, kömürün oksijenle buluşmasında çıkan kızışma ve yangınlar, galeri çöküntüleri, kavlak düşmeleri gibi riskleriyle meşakkatli ve zor bir iştir madencilik. Kaza bu işin doğasında var. Ama ihmal olmaması lazım. Biz maden işini Çinlilere ihale ettik. Çinliler bu işi çok iyi biliyor. Amasra’da 200 Çinli çalışıyor şu anda yeraltında. Yer üstünde ise 450 Türk çalışıyor. Ereğli-Kandilli madenimizde ise 1.200 kişi çalışıyor.
Amasra’da üretim ne zaman başlayacak?
Önümüzdeki yıl sonunda. Amasra, Gömü, Kazpınar’da 850 milyon ton kömür rezervi tespit ettik. Bunu uzun yıllar içinde çıkartacağız. İlk yıl 5 milyon ton, izleyen yıllarda 10 milyon tona çıkaracağız kapasiteyi
Çinliler bu tür kazalara karşı ne tür önlemler alıyor?
Dünyada en büyük kaza orada oluyordu. Şimdi eski ocaklarını ya kapatıyorlar veya yeniden rehabilitasyon yapıyorlar. Yeni teknolojiyle yeni maden ocakları açtılar. Bir madenin galerileri ne kadar geniş olursa, havalandırma imkanı o kadar iyi olur. Masraftan kısıp dar bir galeri açarsanız havalandırma da o kadar az olur. Veya çok hızlı havalandırmanız lazım. İçinde insan duramaz yoksa.