ZİRVEDEKİ TOPUK SESLERİ - MODA, DEKORASYON VE MÜZİĞE EL ATTI, HAMBURGER DEVİ UÇTU

FOTOĞRAFLAR: HÜSEYİN ÖZDEMİR

Mutfak kadının işi olmasına rağmen yiyecek içecek sektöründeki büyük yapılanmalarda kadının adı yok. McDonalds’ın Genel Müdürü Dilek Başarır (45) Türk iş hayatında sektörde tepe noktaya tırmanan sayılı kadınlardan. Türkiye’de 26 yıllık geçmişi olan ve 2005’te Anadolu Grubu bünyesine geçen McDonald’s’ın dümenine 1.5 yıl önce kadın genel müdür geçti. Mönüye eklediği light seçenekler, restoranlarda müzik yayını, Özlem Süer’in tasarladığı üniformalar, Türk damak tadına uygun kahvaltı mönüleri, McDcafeler onunla birlikte gelen yeniliklerin bazıları. 4 bin 540 kişiyi yönetiyor. Bunun 1463’ü kadın. Yönetiminde ciro bir buçuk yıl içinde yüzde 30 artarak 450 milyon TL’ye ulaştı. Kadın istihdamı adına yaptığı en büyük açılım ise 50 yaş civarındaki ev kadınlarına McDonald’s restoranları açmak oldu. Ciro artışında hostes olarak çalışan ev kadınlarının katkısının önemli olduğunu düşünüyor. “Muhteşem çalışıyorlar, sırf onları görmek için restoranlara gelip yemek yiyen misafirlerimiz var” diyen Dilek Başarır sorularımı yanıtladı.
* Mutfak kadının işi olmasına rağmen yiyecek içecek sektöründe kadın yöneticiyi pek göremiyoruz... Sizce bunun nedeni kadınların iş hayatında karşılarına çıkan genel engeller mi yoksa sektöre özel birtakım nedenler de var mı?
Dünya McDonald’s’a baktığımızda aslında çok fazla sayıda kadın üst düzey yönetici var. Bir çırpıda sayabileceğim 8 kadın genel müdür var. Ama Türkiye McDonald’s tarihine baktığınızda ilk kadın genel müdür ben oldum. McDonald’s, 2005’te Anadolu Grubu bünyesine geçti. 2011’de ilk kadın genel müdür olarak göreve geldim. Kadın yöneticilerin azlığının sektörün dinamikleriyle ilgili olduğunu sanmıyorum. Genel ortalama nasılsa yiyecek içecek sektöründe de sanırım aynı ortalama var.

Batman’da kadın işletmeci
* Yönettiğiniz büyüklüğü anlamam açısından şirketinizin toplam çalışan sayısı, kadın çalışan oranı, cironuzu öğrenebilir miyim?
Tüm restoranlar ve merkez ofis dahil 4.540 kişi çalışıyor. Bunun 1.463’ü kadın. Merkez ofiste çalışan sayımız 131. Bunun da 54’ü kadın. Bunların çoğu da müdür ve müdür üstü seviyede, yönetici pozisyonunda çalışan kadınlar. Restoranlarla birlikte baktığınızda kadın çalışan oranımız yüzde 33.
Göreve başlayalı 1.5 yıl oldu. Satış gelirimizi yüzde 30 büyümeyle, 2012’de 450 milyon TL olarak kapattık. 34 yeni restoran açtık. Ama büyüme sadece yeni restoranlardan kaynaklanmıyor. Mevcut restoranlarımızda da yüzde 15’e varan bir ciro artışı gerçekleştirdik. Pek çok yenilik yaptık. 205 restoranımız var. 35’i işletmeci restoran, geri kalanların hepsi bizim... Her bir restoran açılışı istihdama önemli bir katkı sağlıyor. Yaklaşık 30 kişi yeni bir restoranda iş imkânına kavuşuyor. 2012’de 5 yeni ilde yatırım yaptık, restoran açtık. Batman’da yeni açtık. Ve oradaki işletmecimiz bir kadın oldu.
* Restoranlarınızda hep genç kız ve erkekler çalışıyor... Azim ve çalışkanlık anlamında bir kıyaslama yapabilir misiniz? Daha çok kızlar mı erkekler mi ayın elemanı oluyor?
Genelde eşit. Doğrusu bu yönde bir istatistik de tutmadık. Çalışan gençlerimizin hepsi çok azimli. McDonald’s sisteminde en alttan başlayan birisi genel müdür olabiliyor. Benden önceki genel müdür Hakan Serim mesela, genel müdürlüğe ekip üyeliğinden yükseldi.
Bırakın Türkiye’yi, Dünya McDonald’s’ın bir önceki CEO’su mesela ekip üyeliğinden yükseldi. Böyle bir kurum kültürü olduğundan bütün arkadaşlar, kadın erkek gerçekten çok büyük bir azimle çalışıyorlar.

* Sizin öykünüz nerede başlıyor?
Orta Anadolu’da, Kırşehir’de...Kızının Galatasaray Lisesi’nde okumasını kendisine hedef olarak kurmuş bir babayla. Hayatım, kariyerimi şekillendiren olay budur: Galatasaray Lisesi’nde okumak. İlkokulu Kırşehir’de okudum, Galatasaray Lisesi’ni kazandım. Ailem de İstanbul’a taşındı. Ortaköy’de yanan okulda okudum. Arkasından Boğaziçi’de işletme okudum. Galatasaray’da okumam babamın gurur kaynağı. İki ağabeyim var, babam en çok benim üstüme düşerdi. Daha iyi okullarda okumam için. Bu anlamda Türkiye gerçeğini yansıtmıyorum. Galatasaray Lisesi’nde okumak, aslında kendi hayaliymiş.
İmkansızlıklardan dolayı gidememiş. İki ağabeyim için hayal etmedi de benim için hedef yaptı Galatasaray Lisesi’ni. Babam öğretmendi, çok çaba sarf etti, özel ders vererek kolejlere hazırladı beni. En iyi üniversiteye gitmemi istedi. İş hayatında yine öyle. Dolayısıyla ailede de bir kız çocuk ayrımı gelmedi. Bu nedenle hiç cinsiyet ayrımını hissederek büyümedim. Öyle de çalışmadım. Hiç de öyle davranmadım dolayısıyla. Gerçekten işini en iyi yapana, en iyi pozisyonu vermenin gerekliliğine inandım.

‘Kadın yöneticiyle çalışmak zordur efsanesi koca bir yalan’
* Yabancı ülkelerde işe alımlarda cinsiyet eşitsizliği, eşit işe farklı ücret uygulamaları aşılalı yıllar oldu... McDonald’s dünyasında kadın çalışan lehine pozitif ayrımcılık uygulamaları var mı?
Dünya McDonald’s’ın Woman Global Leader Ship Network adında fırsat eşitliğini artırmaya yönelik bir girişimi var. Daha çok kadının üst yönetimde yer almasını hedefleyen bir network bu. Genelde de kadın genel müdürlerin liderlik ettiği, mentorluk yaptığı kadınların iş hayatında daha üst seviyelere çıkabilmesi için kadın yöneticiler için neler yapılması noktasında eğitimler düzenleyen bir girişim bu. Biz de Türkiye McDonald’s olarak bunun bir parçasıyız.
* Kadın olarak uzun yıllardır iş hayatında çalışıyorsunuz. Hiç cinsiyet ayrımcılığına uğradınız mı?
Kadınların kesinlikle daha çok istihdam edilmesi ve iş hayatında önemli rol alması gerekiyor. Ama kişisel olarak kariyer yolumda benim önüme gerçekten herhangi bir engel çıkmadı. Kadın olmamdan dolayı herhangi bir engelle karşılaşmadım. Belki bu bağlı bulunduğum Anadolu grubunun bir özelliği.
Ama ondan önce çalıştığım şirketler de böyle bir şey yaşamadım. Kadın yöneticiyle çalışmanın zor olduğu yönünde bir şehir efsanesi vardır. Bu koca bir yalan... İş hayatında çok kadın yöneticiyle çalıştım. P&G’da, Loreal’de, Efes’te mesela, hepsi en iyi işi çıkarmaya çalışıyordu. Hiçbir zorluk yaşamadım ve çok şey öğrendim.

‘Bu yıl 1000 kişiyi işe alacağız’
* 2013 planlarınız neler?
Bu yıl cirosal anlamda yüzde 30 büyümeyi hedefliyoruz. Halen 205 restoranla hizmet veriyoruz. 2013’te 30 yeni restoran açmayı planlıyoruz. Bu da 1000’e yakın yeni istihdam demek.

500 bin liraya restoran açılıyor
* McDonald’s şubesi açmak için ne kadar paraya sahip olmak gerekiyor?
Yatırım tutarımız yaklaşık 500 bin TL+KDV... 10 yıllık bir sözleşme yapıyoruz. Yatırım kendini yaklaşık 5 yıl gibi bir sürede amorti ediyor.

Ev kadınları için teşvik programı
* Siz ayrımcılığı hissetmemişsiniz. Ancak kadın istihdamı Türkiye’de düşük. AB bile geçenlerde kadın hâkim ve cumhuriyet savcılarının yetersizliği nedeniyle Türkiye’yi uyardı. Kendi şirketinizde istihdamı artırmaya yönelik çabalarınız var mı?
Bu yönde ciddi çabalarımız var. Geçen yıl çocuklarını belli bir yaşa getirmiş ev kadınlarını işe almak için teşvik programları başlattık. Restoranlarda özellikle ev kadınlarına öncelik tanıyoruz. Ekip üyesi olarak restoranlarımızda istihdam ediyoruz. Aileye bir gelir getireyim, güvenli bir ortamda çalışayım diye işe başlayan hanımlar o kadar başarılı oldu ki sadece onları görmek için gelen misafirlerimiz var. Bünyemizde işe başlayan ev kadınları genellikle hostes olarak çalışıyor. Misafiri karşılıyor, siparişi veriyorsunuz, tepsinizi taşımanıza yardım ediyor.

İlk servis aileye veriliyor
Yanınızda çocuğunuz varsa onunla ilgileniyor, doğum günü uygulamaları, restoranda yapılacak aktivitelerle ilgileniyor. Ekipte de bir anne figürü gibi oldular. Gençlerimiz çok sevdi bu uygulamayı. Yine kadın işletmeci sayımızı artırmaya yönelik hedefimiz var. Batman, Didim işletmecilerimizi kadınlardan seçtik.
Biz bir şehre yeni giriyorsak, orada aile günleri yapıyoruz. İlk servisi ailelere veriyoruz. Çalışanların aileleri gelir ve oğlunun, kızının, karısının nerede çalıştığını görür. Restoran ortamındaki çalışma ortamı aileye gösterilir. Aile her zaman işin içindedir. Aileler McDonald’s’ları kız çocuğunu çalıştırmak için ideal bir ortam olarak görür. Çocuğunun korunup kollanacağını, ters bir şey olmayacağını bilir. Sosyal hakları daha restorana girmeden sağlanır, önce sigortalanır, sonra restoranda işe başlar.
Pozitif ayrımcılık olarak gece vardiyalarına kız çalışan kalmak istemezse kalmaz. Burada kendiliğinden gelişen bir anlayış vardır ve teşvik de edilir.

1.5 YIL ÖNCE İŞİN BAŞINA GEÇTİ, SATIŞ GELİRLERİNİ YÜZDE 30 ARTIRDI

* Dilek Başarır’ın göreve gelmesinin ardından: yeni konsept ile dekore edilen McDonald’s restoranlarında, Oxi-Gen Music Network ile işbirliği yapıldı. Restoranlarda artık kapalı devre radyo istasyonu mantığında müzik yayını yapılıyor.
* Daha hafif&aktif ürünleri mönüye soktu. Kepekli sandviçler, küçük salatalar... Kahvaltı mönüleri de yenilendi. Türk tüketicisinin damak tadına uygun yumurtalı McMuffin yanı sıra sucuklu versiyonunu da ekleyerek seçenekleri artırdı. İçinde zeytin, peynir, domates, salatalığın olduğu Türk kahvaltı tabağı hazırlandı.
* Üniformaları tasarımcıya emanet etti. 5 bine yakın McDonald’s çalışanı Özlem Süer tarafından tasarlanan pantolon, gömlek, önlüğü giyiyor.
* İstanbul’daki 7 McDonald’s restoranında kahve zinciri McD Cafe’ler açıldı. Bu cafeler sayesinde şubelerde yüzde 5’e varan ilave
satış geliri elde edildi.

YARIN:

Ziylan Grup CEO’su

Jaklin Güner