Prens Hassan bin Tallalın kitabı

Arap dünyasında hükümdar ve idareci zümrenin yetişme biçimi ve miras edindikleri olgunluk; monarşi rejimlerinin daha kanuni biçimde yürümesinin nedenidir... Son on yıllar içinde bu ülkelerde, Ürdünde çok yönlü bir kültürel gelişme gözleniyor. Arap dünyasında dinler arasında gözlemlenen gerilimler buralarda yok. Ürdün bunun örneği. Eski Veliaht Prens Hassan bin Tallalın (Kral Hüseyinin kardeşi) "Arap Dünyasında Hıristiyanlık" adlı risalesi elime geçti. Risalenin takdim yazısını Prens Charles yazmış, "Doğu Hıristiyanlığını bizim dahi öğreneceğimiz bir kitap" diyor... Bu iltifatı iki prens arasındaki dayanışmanın bir tezahürü sanmayın. Okudukça görülüyor ki, bütün Hıristiyanlığı, Müslümanların ve hatta Hıristiyan kitlelerin özetle öğreneceği yöntemle kaleme alınmış bir kitap. Prens Hassanın kullandığı dil, üslup; kiliseler arası çatışmalarda taraf tutan terimleri kullanmaması, konuyu iyi öğrendiğini ve iyi bilenlerle çalıştığını gösteriyor. Hıristiyanlık tarihini ve kurumlarını bu kadar ustalıkla özetleyen bir kitapçık bulmak zor; hemen Türkçeye çevrilmesi gerekir. Üstelik İslam ve Hıristiyanlığın konumunu da efendice bir üslup ve gerilim yaratmadan izah ediyor. Çok dinli bir ülkede böyle bir bilgin ve bilge yöneticinin bulunması talihtir.Bir de, misyoner iki Hıristiyan ilahiyatçı John Ankerberg ve John Weldenin yazdığı (The Facts on Islam) "İslam Üzerine Gerçekler" başlıklı risaleye baktım. Ne İslamiyeti, ne Arapçayı, ne Farsçayı biliyorlar. Şarkiyat alimlerinden, onların günahı olmayan yanlış ve kötü alıntılarla İslam akidelerine saldırıyorlar; mesela "Müslümanlar, Hz. İsanın çarmıha gerildiğine ve hurucuna (ascension) inanmıyor" gibi saldırılar... Bunun için Müslümanları çarmıha gerecekler herhalde. 21. yüzyıl eşiğinde dini çevrelerin bu hamlığı sürdürmesi bir trajik çözülmezliktir. Filistinde Britanya mandası zamanında Arap-Yahudi çatışmasında zaman zaman her iki tarafı kışkırtan zihniyet aslında bu iki dünyayı da anlayabilmiş değil ama aynı yönteme devam ediyor. Bu yüzyılda dindarların dinleri kötüleyerek değil, birbirine saygı duyarak yerlerinde durmaları gerekir. Eski Rusyanın bin yıllık Ortodoks kültürünü (evet, bu bir kültürdür) ABDli garip misyonerlerin faaliyetleriyle niçin tahrip ettiklerini anlamak zordur.Beşeriyet hâlâ ortada dolaşan misyonerlerin geriliği ve üslübu ile Hassan bin Tallalın bilge kitabı arasındaki yolun ne kadarını nasıl kat edecek ve nereye yakın duracak, bunu hep birlikte göreceğiz. Pek yaygın bir kanaate göre; Arap dünyasında krallıklar ve şeyhlikler vardır. Cumhuriyetlere geçiş yoktur. Nasırcı propaganda ile, monarşilerin Arap toplumları içinde pek olumsuz bir rol oynadığına ve geri kalmışlığın tek suçlusu olduğuna önce Araplar, sonra komşuları da inanmıştır. Cumhuriyet rejiminin faziletleri malum, biz cumhuriyetçiyiz; ancak Arap dünyasında, cumhuriyetlerin hükümdarlık rejimlerine göre ciddi hastalıkları olduğu da açıktır. Monarşilerde, kabile yapısına dayalı bir tür toplumsal sözleşme ve kanuniyet geçerlidir. Oysa çoğu Arap cumhuriyetinde kişinin yaşam hakkı, konut dokunulmazlığı gibi temel hukuki kurumlar, idarecilerin keyfine göre ihlal edilir. Güney komşularımızın keyfi rejimini, Ürdünde ve hatta meclisin olmadığı Ummanda görmek mümkün değildir.