çiçeklerin boynu bükük kaldı...

Sektör analizi

çiçeklerin boynu bükük kaldı...
Türkiye'de yılda 500 milyon daldan fazla çiçek üretiliyor. Bunun yarısı ihraç ediliyor. En büyük satışlar Sevgililer Günü'nde yapılıyor. Ancak bu kez yoğun kar yağışı nedeni ile hem İstanbul'a çiçek nakliyatında büyük sorunlar yaşandı hem de sokağa çıkma zorluğu yüzünden siparişler düştü, teslimatlar yapılamadı
ÖZGÜR GÖZLER

20 yıl önce, en çok çiçek satılan gün Anneler Günü'ydü. Zamanla bu değişti. Şimdi en çok Sevgililer Günü'nde (14 Şubat) satılıyor. En çok çiçek satılan ikinci 'özel gün' ise 24 Kasım 'Öğretmenler Günü.'
Türk üreticiler, her yıl 500 milyon daldan fazla kesme çiçek üretiyorlar. Bunun yarıya yakını ihraç ediliyor. Çiçek üretiminde dünyanın en önemli ülkesi Hollanda'dan Japonya'ya kadar ihracat var. Buna göre her yıl onlarca milyon yabancı, sevgilisine, arkadaşına, annesine Türk çiçeği götürüyor.
İç piyasadaki satışlar da 250 - 300 milyon dal arasında. Genellikle 'Çingeneler' tarafından tercih edilen bir iş kolu olan 'seyyar çiçek satıcılığı'nın bu sektördeki pazar payı yüzde 30 - 40 civarında.
Çiçekçilik artık sadece çiçek yetiştirip satmak değil; üretim ve satışın dışında 'doku kültürü', 'çeşit ıslahı', 'sera konstrüksiyonu', 'paketleme' gibi birçok yan dalı olan bir sektör haline geldi.
İklimi ve toprağı değişik çiçek türleri yetiştirmeye oldukça elverişli bir ülke olan Türkiye, çiçek dışında, çiçek soğanı, fide, süs bitkileri ve ağaç dalı gibi birçok çeşitte ihracat yapıyor. Ancak ağırlık kesme çiçeklerde. Türkiye'de 60 yılı aşkın süredir ticari anlamda kesme çiçek üretimi, 20 yıldır da ihracatı yapılıyor. Sektörün yarattığı istihdamın çiçek üreticileri, satıcıları, dükkân sahipleri ve ambalaj üreticileri gibi yan sanayi ile birlikte 600 bin kişiye ulaştığı belirtiliyor.
İzmir, Antalya ve Adana üretimin en çok yapıldığı iller. Ağırlıklı olarak ihracata yönelik üretim yapılan Antalya, Türk çiçekçiliğinin 'merkezi' durumunda. İzmir ve Yalova ise iç piyasaya yönelik çalışıyor. En çok üretimi yapılan türler karanfil, gül ve glayöl.
Yerli üreticilerin iç piyasaya yönelik üretimleri 2003 rakamı ile 300 milyon dal. Bunun parasal değerinin de 10 trilyonu geçtiği belirtiliyor. Kesme çiçek tüketiminin yarıya yakını İstanbul'da, kalan yarısı da Ankara başta olmak üzere diğer şehirlerde gerçekleşiyor. İstanbul'da en çok çiçek satışı sırasıyla Şişli, Nişantaşı ve Gayrettepe'de yapılıyor. Türkiye genelinde en çok satılan çiçek kırmızı karanfil, İstanbul'da ise kırmızı gül.

45 milyon dolarlık ihracat
60 çeşidin üzerinde çiçeğin yetiştirildiği Türkiye, kesme çiçek ya da çiçek soğanı üretimi ve ihracatında büyük potansiyele sahip. On beş yılı aşkın süredir çiçek ihracatı yapan Türkiye'nin 2003 yılı kayıtlı çiçek ihracatı 30 milyon dolar. Bavul ticareti de göz önüne alındığında bu rakamın 45 milyon dolar düzeyine çıktığı tahmin ediliyor. Ancak Türkiye, Avrupa çiçek ticaretinin yalnızca binde 4'lük kısmını oluşturuyor.

Laleyi anavatanı ithal ediyor
İhracatın yüzde 47'si kesme çiçek. 2003 yılı toplam çiçek ihracatında yüzde 43.2'lik payla ilk sıraya oturan karanfillerin kesme çiçek ihracatındaki payı da 92.5. Türkiye ihracatını ağırlıklı olarak Avrupa'ya yapıyor. 2003'te ihracat yapılan ülkeler arasında ilk sıradaki Hollanda'ya 58.3 milyon dal, İngiltere'ye de 123.7 milyon dal, Romanya'ya 26.8 milyon dal, Japonya'ya 14 milyon dal kesme çiçek gönderilmiş.
Kesme çiçekte lale önemli bir tür. Anavatanının Anadolu olduğu belirtilen bu çiçeği Avrupa da Osmanlı döneminde tanımış. İstanbul'un simgesi kabul edilen bu çiçeğin 2 bin türü yetişebiliyor. Ancak Anadolu bu alandaki öncülüğünü Hollanda'ya kaptırmış durumda. Dünya, lalenin anavatanı olarak Hollanda'yı tanıyor çünkü bugün Türkiye'de lale üretimi hiç yok denecek kadar az. Sektör yetkilileri Hollanda'dan önemli miktarda lale ithalatı yapıldığını belirtiyor. Ancak Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkililerinin verdiği bilgiye göre Türkiye'nin lale ve diğer çiçeklerde, önemli miktarlara ulaşan bir kesme çiçek ithalatı yok. 2003 yılı Ocak - Kasım dönemi kesme çiçek ithalatı 35 bin dolar. 2002 yılında bu rakam 90 bin dolarmış.

Antalya'da yüzde 35 zarar
İhracat ağırlıklı üretim yapan Antalya'da sel felaketi sonrasında 2003 yılında 30 milyon dolar dolayında olan ihracat gelirinin yüzde 35 düzeyinde azalacağı belirtiliyor. Türkiye Kesme Çiçek İhracatçıları Birliği Başkanı Lütfi Göbüş, sel felaketinin üzerinden 1.5 ay geçmesine rağmen seraların onarımlarının yeni yeni bittiğini, talebin karşılanamaması nedeniyle ihracatta azalma yaşanacağını belirtiyor. Bu tip felaketlerin bir daha yaşanmaması için sera teknolojilerinin değiştirilmesi gerektiğini ifade eden Göbüş, sektörün gelişimi ile ilgili olarak da "Tarım Bakanlığı'nın Organize Tarım Bölgeleri ile ilgili projesi hayata geçirilmeli. Bu bölgelerin Antalya dışında kurulması planlanıyor. Ama bu bölgelerin çiçekçilerin olmadığı bir yer yerine, Antalya'da kurulması gerek" dedi.

Yollarda kaldı
Geçen yıl sevgililer gününde 15 milyon dal kesme çiçek ihraç edildi. Ancak bu yıl 20 milyon dal olarak öngörülen ihracat, 12 milyon dal olarak gerçekleşmiş.
Yoğun kar yağışı nedeni ile İstanbul'da çiçek satışlarında da büyük düşüş oldu. Geçen yıl 2.5 milyon dal çiçek satılan İstanbul'a, bu yıl için getirilen kesme çiçekler yollarda kaldı. Satışlar düştü.

Dünya pazarının baş aktörü Hollanda Dünyada 50'den fazla ülkede kesme çiçek üretimi yapılıyor. En çok ithal edilen çiçek gül, ardından karanfil geliyor. En önemli üretici ve ihracatçı ülke Hollanda. 2001 yılı ihracat verilerine göre 3.6 milyar dolarlık kesme çiçek pazarında 2 milyar dolar ihracatla ilk sırada yer alan Hollanda'nın en yakın takipçisi Kolombiya'nın ihracatı ise yalnızca 441 milyon dolar. Afrika kesme çiçek üretiminde gelişmekte olan bir bölge. Kenya 165 milyon dolarlık ihracatla, Afrika'daki en önemli üretici. Asya bölgesindeki en önemli üreticiler ise Japonya, İsrail, Hindistan, Tayland, Malezya, Kore ve Çin. Dünya ithalat pazarında 7.7 milyon dolarlık çiçek alımıyla ilk sırada yer alan ABD'yi Almanya, İngiltere ve Fransa izliyor.

Hangi çiçek veya renk neyi ifade ediyor? Kesme çiçek satışlarının patlama yaptığı özel günlerin başında 'Sevgililer Günü' geliyor. Bu özel günde en çok 'kırmızı gül' satılıyor. Çünkü tüm dünyada kırmızı gül ve diğer kırmızı çiçekler aşkı temsil ediyor. Kırmızı lale 'seni seviyorum' anlamına gelirken, kırmızı gül de ateşli aşkı ifade ediyor. Bu nedenle kırmızı gül Sevgililer Günü'nün simgesi sayılıyor.
Mimoza: Fazla alıngansın, nergis: Saygılarımla, orkide: Aşkım sen çok güzel ve özelsin, mor menekşe: Düşüncelerimi zaptettin, papatya: Fikirlerini paylaşıyorum, yasemin: Güzel ve çekicisin, sardunya: İçin rahat olsun her zaman yanındayım, yenibahar: Acını paylaşıyorum.

'Eşe değil sevgiliye gidiyor' Cem ve kardeşi Cenk Eraslan, 30 senedir babalarından devraldıkları çiçek dükkânı 'Gelincik'i işletiyorlar. Gelincik'in İzmir'de, Mardin'de hatta yurtdışında müşterileri bulunuyormuş. Cem Eraslan "Fransa'dan arayarak, anneme, sevgilime çiçek gönderir misiniz diyen müşterilerimiz var" diyor. Eraslan müşteri portföylerinde büyük holdinglerin, konsoloslukların, sanatçıların bulunduğunu söylüyor. Çiçekçilerin satışlarının arttıkları dönemlerin müşteri portföyleri ile alakalı olduğunu belirten Eraslan, en çok Sevgililer Günü, Anneler Günü, yılbaşı ve Musevi bayramlarında yoğun olduklarını ifade ediyor.
Sevgililer Günü'nün hafta içine denk geldiği dönemlerde satışların arttığını ancak haftasonu ya da bayrama denk geldiğinde satışlarda üçte birlik düşüş olduğunu söyleyen Eraslan, bu durum ile ilgili olarak "Kimse eşine çiçek yollamaz. Çiçek sevgililere ya da hayranlık duyulan kişilere gönderilir. Ancak kimse sevgilisinin ya da hayran olduğu kişinin evine çiçek göndermek istemez, ofisine göndermeyi tercih eder. Bu on yıllık tecrübem" diyor.