100. yılında kahramanlar sergisi

İstiklal Savaşı’nın başlangıcının 100. yılı nedeniyle Genelkurmay Başkanlığı Harbiye Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı, bugünden itibaren çok özel bir sergiye ev sahipliği yapacak. “Türk İstiklal Harbi’nin Başlangıcının 100. Yılı” başlıklı sergi, Cumhuriyet’e uzanan kahramanlık sürecine ışık tutacak. Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı (ATASE) ve Harbiye Askeri Müzesi arşivlerinde yer alan çok özel fotoğraf ve objelerin gün yüzüne çıkarılacağı sergiyi, Genelkurmay’dan aldığımız özel izinle sergiden birkaç gün önce inceledik.

En özel fotoğraf

Sergi alanının en özel objesi; Atatürk’ün mareşal üniforması ve pelerini. Sergi kapsamında ayrıca büyük zaferin 100. yılına özel 100 obje de görücüye çıkarıldı. Dikkat çeken objeler arasında, Yunan Orduları Başkomutanı General Trikopis’ten ele geçirilen subay kılıcı ve bu kılıcın, Mustafa Kemal Paşa tarafından Milli Savunma Bakanı Korgeneral Kazım Özalp’a hediye edildiğine dair 2 Eylül 1922 tarihli belge yer alıyor.

Kazım Karabekir Paşa’ya ait tabanca ve dürbün, Türk İstiklal Harbi’nde Ukrayna Ordu Komutanı tarafından TBMM Başkanı ve Başkomutan Mareşal Mustafa Kemal Atatürk’e hediye edilen kılıç, Büyük Taarruz sırasında Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın emrini yerine getiremediği için intihar eden 57. Tümen Komutanı Albay Reşat Çiğiltepe’nin üniforması da dikkat çeken obejlerden. Sergi girişindeki panoya yerleştirilen ve Mareşal Fevzi Çakmak başta olmak üzere Ali Fuat Cebesoy, Kazım Karabekir, Fahrettin Altay, İzzettin Çalışlar gibi 24 komutanın birlikte poz verdikleri, renklendirilmiş devasa fotoğraf ise sergiyi gezecekleri büyüleyecek görsellerin başında geliyor.

Sergi girişindeki panoda yer alan İstiklal Savaşı kahramanı 24 komutanın sonradan renklendirilmiş devasa fotoğrafı: 1- Ali Fuat Cebesoy (Korgeneral) 2- Cevat Çobanlı (Korgeneral) 3- Fevzi Çakmak (Mareşal) 4- Kâzım Karabekir (Korgeneral) 5- Fahrettin Altay (Korgeneral) 6- Kazım İnanç (Tümgeneral) 7- Ali Sait Akbaytugan (Korgeneral) 8- Hikmet Ayerdem (Tümgeneral) 9- Kemalettin Sami Gökçen (Tümgeneral) 10-İzzettin Çalışlar (Tümgeneral) 11- Şükrü Naili Gökberk (Tümgeneral) 12- Asım Gündüz (Tümgeneral) 13-Cafer Tayyar Eğilmez (Tümgeneral) 14- Halis Bıyıktay (Kurmay Albay) 15- Mehmet Emin Çolakoğlu (Tuğgeneral) 16- Mehmet Kâzım Dirik (Tümgeneral) 17- Mehmet Sabri Erçetin (Tümgeneral) 18- Mehmet Sabit Noyan (Kurmay Albay) 19- Hasan Basri Saran (Kurmay Albay) 20- Halit Karsılalan (Tümgeneral) 21- Yakup Şevki Subaşı (Korgeneral) 22- Kâzım Fikri Özalp (Korgeneral) 23- Rüştü Akın (Kurmay Albay) 24- Aşir Atlı (Kurmay Albay)

- Komutanların 1924 yılındaki rütbeleri esas alındı.

Harbiye Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı’ndaki sergi Atatürk’ün, 9’uncu Ordu Müfettişi unvanıyla Samsun’a çıkmasından başlayarak, 1923’e kadar uzanan süreci anlatıyor. 1919 tarihli fotoğraflar arasında Soma, Manisa ve Karadeniz’de çekilen Kuvayımilliye birliklerinin ilk kez gün yüzüne çıkan siyah-beyaz fotoğrafları dikkat çeken görselleri oluşturuyor.

28 Ocak 1920 tarihindeki 121 mebusun imzaladığı Misak-ı Milli belgesinin orijinali ile Mustafa Kemal Paşa imzalı TBMM’nin açılışını duyurduğu belge özel dokümanlar arasında. İstanbul’un işgali sırasında 16 Mart 1920’de Topkapı yerel halkı tarafından oluşturulan Milli Müdafaa Grubu, Güney Cephesi Kuvayımilliye komutanlarından Arslan Bey’in çocuklarını silah kuşanarak çektirdiği 1920 tarihli fotoğraf ile Kazım Karabekir Paşa’nın kurduğu Yetimler Okulu öğrencilerinin tam teçhizatlı siyah beyaz fotoğrafları İstiklal Harbin’deki özveriyi anlatan en güzel kareler olarak karşımıza çıkıyor.

Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın cephede bir kaburga kemiğinin kırıldığı ve yapılan tedavi sonrası 17 Ağustos 1921’de tekrar karargâhta bulunacağını, Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak’a bildirdiği telgrafın aslı dikkat çeken belgelerin başında geliyor. Bu döneme ait fotoğraflar arasında Kara Fatma adıyla nam salan Fatma Seher ve silah arkadaşlarının fotoğrafı da var.

Erkân-ı Harbiyye-i Umûmiyye Reisi Fevzi Paşa Hazretlerine 1- Başkumandan Paşa Hazretlerinin bugün icrâ kılınan muâyenesinde kaburga kemiklerinin bir dânesinde kırık olduğu anlaşılmışdır. 2- Şimdiye kadar nöbet gelmemiş bir ihtilâtı andırır bir şey müşâhede olunmamışdır. 3- Müşârün-ileyh Hazretleri yarın 17/8/37 zevâle doğru karargâhda bulunacaklardır. 16/8/37 Başkumandanlık Kalem Reîsi Kâzım

1’inci Ordu Komutanlığı Karargâhı önündeki askerlerin, milletvekillerinden oluşan heyeti karşılaması, TBMM adına Mudanya Ateşkes Antlaşması’nı imzalayan İsmet Paşa’nın, Fransa temsilcisi General Charpy, İngiltere temsilcisi General Charles Harrigton ve İtalya Temsilcisi General Monbelli ile birlikte yer aldıkları siyah beyaz fotoğraf dikkat çeken özel kareler arasında.

İstiklal Savaşı’nın başarıya ulaşmasından sonra özellikle yurt genelinde yapılan kutlamaların yanı sıra 6 Ekim 1923’te Türk ordusunun İstanbul’a girişini gösteren fotoğraf serginin özel karelerinden. Türk Heyeti Başkanı ve Dışişleri Bakanı İsmet Paşa’nın barış görüşmelerinin yapıldığı Lozan’da heyet üyeleriyle 23 Temmuz 1923’de çekilen bir fotoğrafı ile Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın, Uşak Tren İstasyonu’nda dualarla karşılanması ve eşi Latife Hanım, Fethi Okyar, eşi Galibe Hanım ile Çankaya Köşkü’ndeki görüntüsü de gün yüzüne çıkan özel fotoğraflarından.