Çavdarımıza kavuştuk

Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü öğretim üyesi Doç. Dr. Raşit Bilgin ve ABD’deki Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) öğretim üyesi David Des Marais önderliğindeki araştırma ekibi, küresel iklim değişikliği ve kuraklıktan etkilenmeyecek çavdar tohumu projesini hayata geçirmeye hazırlanıyor. Yabani çavdar türlerinden elde edilecek tohum ile binlerce yıl önce evcilleştirilen tohumların melezlenmesi ile elde edilmesi öngörülen hibrit çavdar tohumunun, çok yıllık olacağı ve her yıl ekime gerek kalmayacağı belirtildi.

Projeyi Doç. Dr. Raşit Bilgin, Milliyet’e anlattı. 1940-1960 arasında Türkiye’den ABD’ye götürülen yerel tohumların durumuna değinen Bilgin, şu bilgileri verdi:

‘Bu bir milli servet’

“3 yıl önce çavdarın genetik değişimlerini incelemek için bir çalışma yapıyorduk. ABD tohum bankasına gittiğimizde Türkiye’den 1940-1960 yılları arasında götürülen yerel tohumların saklandığını gördük. Amerikalılar, başta Adana olmak üzere Anadolu’nun farklı bölgelerinden yerel tohumları alıp götürmüşler. Kaçırılan yerel türlerin bazıları artık Türkiye’de yok. Araştırma kapsamında bizden alınan yerel tohumları geri istedik neyse ki kabul ettiler. Çukurova Üniversitesi’nin geniş alanlarında bu tohumlar ekilerek, bir yandan da çoğaltıldı. Tohum milli servet. Biz bu tohumları Türkiye’ye sokmak istediğimizde zorluklar yaşadık. Amerikalılar, o yıllarda tohumun değerini görmüşler. Bir yandan da iyi ki almışlar diye iç geçirdim. Bu sayede yok olup gitmekten de kurtarmış oldular. Veri tabanlarında birçok ülkeden tohum vardır. İsteyene gönderiyorlar. Yerel tohum her ülkenin milli servetidir ve transfer edilmesi çok sıkı denetlenir.”

‘Biz de İsrail gibi yapmalıyız’

İsrail’in bilimsel araştırma ve genetik modifikasyon konusunda senelerdir çalışmalar yürüttüğünü, bu sayede tohum piyasasını eline aldığını vurgulayan Doç. Dr. Raşit Bilgin şunları söyledi: “Üretim konusu üzerinde hassasiyetle duruyorlar. İsrail, zamanında yaptığı yatırımların meyvelerini topluyor. Tohum piyasasına hakimler ve sürekli olarak ARGE çalışmalarına para yatırıyorlar. İsrail bu noktaya birkaç yılda gelmedi. Uzun emek ve çalışma isteyen bilimsel araştırmalara eğilmemiz gerekiyor.”

‘Türkiye tüm ihtiyacı karşılar’

Doç. Dr. Bilgin, “Yeni hibrit çavdar tohumları sayesinde kuraklıkta bile üretim yapabilen ülke olacağız. Çavdar, buğdaydan sağlıklı. Şu an tek senelik çavdarlar nedeniyle çiftçiler her yıl ekim yapmak zorunda kalıyor. Hibrit tohum sayesinde bir kez ekim yapan çiftçi yıllarca hasat alabilecek. 5 yıl sonunda hibrit, melezlenmiş tohum tarlalarımızda olacak. Belki de her iklim ve bölgeye uygun tohum sayesinde, dünyanın çavdar ihtiyacını karşılayacak ülke olacağız. İlk deneme ekimleri laboratuvarda. Sonra seralarda üretim başlayacak” dedi.