Güvercinler de virüs getirebilir

İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Besin Hijyeni ve Teknolojisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Harun Aksu, Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Yılmaz ve Veteriner Hekimler Odası Gıda Hijyeni ve Halk Sağlığı Çalışma Birimi uzmanlarının sorularımıza verdikleri yanıtlar şunlar: Türkiye'nin gündemini sarsan kuş gribi, Kurban Bayramı'yla birleşince kafalardaki soru işaretleri daha da arttı. Bu soru işaretlerini ve korkuyu ortadan kaldırmak için, kurban kesiminin hastalığı yayma riskinden beyaz etlerin sağlıklı olarak nasıl pişirileceğine, hangi ürünlerin satın alınacağından şüpheli durumda ne yapılması gerektiğine kadar yanıtı merak edilen tüm soruları uzmanlara yönelttik. Uzmanlara göre, önlem alınması halinde paniğe gerek yok. Kurbanın derisi ve ayakları virüs taşıyabilir Virüs taşıyan kanatlılarla aynı ortamda bulunan kurbanlık hayvanlar risk taşıyabilir. Fakat kurbanlık hayvanların derisi kalın olduğu için, virüsün ete geçmesi ihtimali çok düşük. Kurban, hasta kanatlılarla temas ettiyse derisi ve ayakları risk taşıyabilir. Kurbanlık hayvanlar virüs taşır mı? Kesim sırasında deriler ve ayaklar, etleriyle temas ettirilmemeli. Kesim yapılırken, bıçak deriyle birlikte aynı anda ete temas ettirilmemeli. Hayvanı yıkayarak virüsü yok edemezsiniz, aksine strese giren hayvanın kesimi daha zorlaşır. Etle çıplak elle temas etmemeye özen gösterilmeli, temas edildiyse bol ılık su ve sabunla yıkanmalı. Tırnaklar fırçalanmalı. Derideki virüs ete bulaşır mı? Hayvan yıkanarak virüsten arındırılabilir mi? Hayvan askıda parçalanmalı, böylece hem derinin etle hem de virüsün etrafa yayılması riski çok azaltılır. Kesim şekli önemli mi? Atıkları çöpe atmayın, çukura gömün Evde et bölünürken, kurbanın derisinin, parçalarının temas ettiği yerler 5 litre suya bir çay bardağı çamaşır suyu eklenerek oluşturulan karışımla iyice yıkanmalı. Bu, hayvandan geçebilecek başka hastalıkları da önler. Kesim sırasında kullanılan materyaller 60-70 derecenin üzerindeki sıcak suyla ya da kaynatılarak yıkanmalı. Kesim yapılan bıçak uygun şekilde temizlenmeden kullanılmamalı. Kesilen etin, derinin ve diğer atıkların temas ettiği yerlerdeki virüs nasıl giderilir? Kurban atıkları çöp kutularına atılmamalı, çevredeki çocuk ve hayvanların temasını engelleyecek şekilde derin çukurlara gömülmeli. Atıkların çöpe atılması halinde özellikle sokak hayvanları bunlara ulaşarak virüsün hızla yayılmasına yol açar. Kurban sonrası atıklar ne yapılacak? Kuş pislerse ne yapalım? Göçmen kuşlar ya da güvercinler de risk içerebilir, dışkısından virüs bulaşma ihtimali var. Haraketsiz, uçmayan, hasta görünümlü kuşlardan özellikle kaçının. Göçmen kuşların yoğun olarak bulunduğu yerlerden uzak durun. Güvercinlerden kuş gribi geçer mi? Bir kuşla ya da pisliğiyle temas ettiyseniz, vücudunuzun temas eden bölgesini en az 20 saniye ılık suyla, sabunla yıkayarak temizlemelisiniz. Giysileriniz temas ettiyse 70 derecenin üzerinde 1-2 dakika ya da çamaşır makinesinin normal yıkama programlarıyla yıkarsanız sorun kalmaz. Güvercin üstümüze pislerse ne yapmalıyız? Eğer kuşlar, evinizin bir bölümünü (pencere, balkon) kirlettiyse 5 litre suyun içine 1 çay bardağı çamaşır suyu katılarak yapılan karışımla temas eden bölgeyi yıkayınız. Tedbirli olup kuşların yoğun olduğu bölgelerde bulunmamakta fayda var. Kuşlar eve pislerse ne yapılmalı? Bulaştığını nasıl anlarız? Kuş gribine yakalandığınızdan şüphelenmeniz için, hastalıklı hayvanlarla ya da onların dışkılarıyla temas etmiş olmanız şart. Böyle bir temasınız olmadıysa ve hasta da olsa 70 derecenin üzerinde pişirilmiş hayvanı yediyseniz şüphelenmeyin. Hangi durumlarda kuş gribinden şüphelenmeliyiz? Kuş gribinin insanlarda normal gribe benzer belirtileri var. Bu belirtiler insandan insana değişmekle beraber öksürük, boğaz iltihabı, kas ağrıları, göz enfeksiyonu, akut solunum sorunu gibi durumlar hastalık belirtilerinin biri veya birkaçı olabilir. En önemli belirti, ateşin 38 derecenin üzerine çıkmasıdır. İshal görülebilir. Bunun yanında hiçbir belirti vermeden, hafif şiddette de geçebilir. Ağır vakalarda solunum yetmezliği görülür. Virüsün insana bulaşma belirtileri nelerdir? Aşısı yok, meyveyle direncinizi artırın Kuş gribine karşı aşı çalışmaları halen sürüyor, ancak etkin bir koruma sağlayan, kabul görmüş bir aşı henüz yok. Kuş gribine karşı bir aşı var mı? Grip aşısı, kuş giribini önleyici etkiye sahip değil. Ancak, grip aşısının vücudu diğer hastalık yapan virüslere karşı korumaya almasının avantajları kullanılabilir. Özellikle direnci düşük riskli gruplara tavsiye ediliyor. Grip aşısının önleyici etkisi olabilir mi? Kuş gribi, diğer bütün virüslerde olduğu gibi zayıf, direnci düşük vücutlarda daha etkili. Bu yüzden taze meyve ve sebze ağırlıklı beslenerek vücut direncini artırın. Bu, virüse karşı kontrol mekanizması oluşturur. Direnci zayıf olan kanser, AIDS'li gibi hastalar, çocuklar riske karşı daha hassaslar. Başka önleyici tedbirler var mı? Hastalıklı yumurtayı nasıl tanırız? Hasta hayvanlarda vücut ısısı yükselir, tüyler kabarır, iştahsızlık, depresyon, şiddetli ishal vardır. Yumurta verimi şiddetle azalır ya da tamamen durur. Hasta hayvanların göz kapakları kapanabilir. Sakal, ibik ve gözlerin çevresinde karakteristik ödem oluşur. Kitle halinde ölümler meydana gelir. Yumurta kabuğunda renk açılması, kalitesinde bozukluk şekillenmesi ve incelme olur. Hayvanın ve yumurtanın virüslü olduğunu nasıl anlarız? Kuş gribinin insandan insana geçmesi dünyada henüz görülmedi. İnsan ölümlerinin çoğu, hastalıklı kümes hayvanları ve onların yer aldığı ortamlarla temas sonucu ortaya çıktı. Dünyada şu ana dek doğru biçimde yapılan toplu itlaflarda da insana bulaşma saptanmadı. Hastalık insandan insana geçiyor mu? Temas ederken kullanılan materyaller ortada bırakılmamalı, çöpe atılmamalı. Çöpe atılması halinde çocuklar ve sokak hayvanları tarafından virüs dağıtılabilir. En sağlıklı yöntem, yakarak imha etmek. Şüpheli hayvanlarla temas eden aletleri ne yapalım? Birçok grip virüsünü taşıyan kuşlar, kuş gribi olarak bilinen virüsün (H5N1) de doğal taşıyıcıları olarak görülüyorlar. Hayvanlarda görülen ve hemen her zaman için kanatlı hayvanlarda, daha seyrek olarak da domuzlarda karşımıza çıkan, bulaşıcı, virüslerin neden olduğu bir hastalık. Göçmen kuşlar ve özellikle yabanördekleri virüsü taşır ama kendileri etkilenmezler. Kuş gribi virüsünün kümes hayvanlarında neden olduğu, hastalık yapma yeteneği yüksek ve hastalık yapma yeteneği düşük olmak üzere iki çeşit hastalığı var. Düşük olanı genellikle tüylerin kabarması, yumurta sayısının azalması gibi hafif sonuçlara yol açarken, yüksek olanı hızlı ve ölümcül sonuç gösteriyor. İnsanlarda da solunum ve temas yoluyla geçerek ölüme yol açıyor. İnsanlarda, 48 saatlik kuluçka döneminin ardından, üşüme, boğaz ağrısı gibi belirtilerle kendini gösteriyor. Virüs iki çeşit hastalık yapar Virüs 22 derecede en fazla 4 gün yaşayabiliyor. Soğuk ortamda ise daha uzun yaşıyor. Bu nedenle soğuk yerlerde, özellikle Doğu illerinde bu kurallara çok daha dikkat edilmeli. Soğuk havalarda, enfekte olmuş gübrede en az 3 ay yaşar. Suda 0 derecede 30 güne kadar yaşar. 1 gram virüslü gübre, 1 milyon hayvanı etkileyebilecek kadar virüs içerir. Ortamın sıcaklığı virüsü nasıl etkiler? Virüs mutfağınıza girerse ne yapacaksınız?Hangi beyaz et alınır?Nasıl pişirirsek tehlikeden uzak dururuz? YARIN