Türkiye’de ‘Vaaay kitabın başına gelenler’

Araştırmacı-Yazar Emin Karaca, beş yıllık bir çalışmanın sonucunda Türkiye’de toplatılan , yasaklanan, yargılanan ve cezalandırılan kitapların hikayelerini “Vaaay Kitabın Başına Gelenler!..”, adlı kitabında bir araya getirdi.
Kitap İkinci Meşrutiyet’teki yasaklarla başlıyor, Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki yasaklarda özellikle Nâzım Hikmet’in şiir kitapları öne çıkıyor. Yasağın iddiası: Halkı rejim aleyhine kışkırtmak... Sonraki yılların yasakları; Atatürk aleyhine işlenen suçlardan başlayıp, “Bir sınıfın diğer sosyal sınıflar üzerinde...den “Müstehcen neşriyata”, “Halkın ar ve haya duygularını incitmek”ten, “TSK’yi ve Türklüğü tahkir ve tezyif” etmeye, “Allah’a, dine, peygambere, kutsal kitaba...” hakaret etmeye dek uzanıyor.
“Vaaay Kitabın Başına Gelenler!”de, Türkiye’nin 150 yıllık kültür yaşamında, yasak kitapların bir nevi resmi geçidini sunuyor. Kitap son bölümlerinde kovuşturmaya uğrayan kitaplardan seçmelere yer veriyor yazar. Ayrıca bu bölümde yargılanan ya da para cezası ödeyen yayıncılar, yazarlar, yasaklanan kitaplar liste olarak sıralanıyor.
Bu bölümde 1990 sonrasında hapse giren yazar ve yayıncılar listesine baktığımızda İsmail Beşikçi, Ayşe Nur Zarakolu, Fikret Başkaya, Edip Polat, Haluk Derger, Mehdi Zana’nın da aralarında bulunduğu isimleri görüyoruz. Milli Eğitim Bakanlığı’nın 1975’te yaptığı, okullara yönelik yasak kitap listesinde ise Çetin Altan’ın “Mor Defter” ve “Çemberler”, Refik Erduran’ın “Karayar Köprüsü”, Fakir Baykurt’un 5, Orhan Kemal’in 7 kitabı, Rıfat Ilgaz’ın “Hababam Sınıfı”, Yaşar Kemal’in “İnce Memed”i, Sartre’ın “Duvar”ı, Cevat Fehmi Baştürk’ün “Buzlar Çözülmeden”i, Dickens’ın “Oliver Twist”i, Cengiz Aytmatov’un “Toprak Ana”sının da bulunduğu kitaplar göze çarpıyor.

20 bini aşan yasak kitap
Kitapta Ragıp Zarakol’un giriş yazısında Türkiye’nin farklı dönemlerinde hangi kitapların yasaklandığı konusunda Cumhurbaşkanları üzerinden örneklere yer veriliyor. Listeye en çok Kenan Evren yasaklamalarla karşılaşılıyor: Milyonlarca kitabın yakıldığı ya da kağıda dönüştürüldüğü, 50 dolayında yayınevi ve 500 dolayında kitabevinin kapatıldığı, yazı işleri müdürleri hakkında 1000 yıla varan hapis cezaları istendiği, sayısı 20 bini aşan yasak kitap listesinin büyük bölümünün bu dönemde oluştuğu bilgisi yer alıyor kitapta.