Hiçliğe yolculuk

İslam inancının en önemli ve ilerici tarikatı olan Mevlevilik denilince ilk akla gelen sema, sembolik olarak, kainatın oluşumunu, insanın âlemde dirilişini, Allaha olan aşk ile harekete geçişini ve kulluğunu idrak edip ‘İnsan-ı Kâmil’ e yani Kamil İnsan’a doğru yönelişini ifade ediyor.
İçinde dini öge ve semboller barındıran bu özel seremoniyi Mevlana Eğitim ve Kültür Derneği üyelerinden dinledik...
‘Kamil İnsan’ olarak
Hocapaşa Kültür Merkezi’nde Sema ayini icra eden Mevlana Eğitim ve Kültür Derneği üyelerinden Akın Çakmut, sema Sema ayinini, semazenlerin kıyafetlerini ve anlamlarını, şu sözlerle ifade etti: “En aşağıdan başlarsak ayağa mes giyilir, iç donumuz var iç donun üzerine pür göleği var 12 düğmeli. 12 imamı temsil eden. Derviş yaka gömleğimiz var. Onun üzerine Tennure giyilir bu da kefeni temsil ediyor. Onun üzerine Güldestemiz var. Bu bir yelek gibi düşünün, önü de beyaz. Güldestenin üzerine Eliflamet dediğimiz kuşağımız var. Önün üzerine hırkamız var. Hırkamız siyah, düz desensiz toprağı temsil ediyor. Başımıza taktığımız Sikke de mezat taşını temsil eder. Sema, hiçliğe yolculuktur. Toprağımızı, hırkamızı atarız meydana kendimizi bırakırız. Ayinin sonunda insanlığımızı, Rabbimizi idrak ederek ‘Kamil İnsan’ olarak geri dönmeye çalışıyoruz. Bunu ne kadar başarıyoruz günümüzde?”
‘Bu bir gösteri değil’
Sema’nın saygı çerçevesinde yapılması gerektiğinin altını çizen Çakmut, “Mevlevi ayini icra ediyoruz. Bu bir gösteri değil. Bu ibadet huşusunda yapılması gereken bir icra. Nasıl bir kiliseyi, camiyi ziyarete gidiyorsak, oranın nasıl edep, adap kuralları varsa aksi davrandığında birisi gelip seni uyarıyorsa...” dedi.

‘Sözde Sema yapıyorlardı’
Hocapaşa Kültür Merkezi, Türkiye’ye gelen turistlerin yoğun ilgi gösterdiği Sema ayinini İstanbul’da düzenli yapan son yer olarak dikkat çekiyor. Hocapaşa Kültür Merkezi Genel Müdürü Kemal Çakırgöz, “Önceleri Sultanahmet civarında turistlere yönelik nargile kafelerde semazen giysisi giymiş bir kişi tek başına müzik eşliğinde sözde Sema ayini icra ediyordu. Turistlere bunu Sema ayini diye sunuyorlardı. Bunlar kapandı. Ayini dokusuna uygun icra eden yerler ayakta kaldı” dedi. İstanbul’da düzenli olarak Sema ayini yapılan tek yerin Hocapaşa Kültür Merkezi olduğunu anlatan Çakırgöz, “Kültüre sadık kalınarak yapılmasına dikkat ediyoruz” dedi.

‘Renkli kıyafet olur mu?’
Semazen kıyafetlerinin beyaz olmasıyla alakalı, “Renkli kıyafet olur mu?” yönünde sorular sorulduğunu anlatan Çakmut, “Zamanında renkli de olmuş. Geç çocukları, biraz daha şekle getirmek, onları çekebilmek için renkli kıyafetlerle yapılmış. Şimdi işi farklı boyutlara vardırıp devamlı renkli Tennurelerle bunu yapmaya çalışanlar var. Ama olmuyor işte. Bu Tennure kefeni temsil ediyor. Başka renkte kefen var mı? Yok” diye konuştu.

‘Yüzde 95’i turist’
Kültür merkezinin üst katında Mevlevi kültürü, Semazenlik ve Mevlana’nın öğretileriyle ilgili bir sergi açtıklarını anlatan Çakırgöz, “Sema ayininden önce burada alt yapısını ediniyorlar. Belirli bir konseptten sonra insanlar daha bilinçli daha tatminkâr şekilde ayini izliyorlar” diye konuştu. Ayine izleyici olarak katılanların yüzde 90-95’inin turist olduğunu belirten Çakırgöz, “Şu anda turizmin olduğu noktada İstanbul kötü bir aşamada. Önceden haftanın her günü sema ayini icra ediliyordu ancak şimdi haftanın 3 günü yapabiliyoruz, o da çok yoğun katılımlarla olmuyor” dedi.