Kadında sıfır yumurta devrimi

Dünya Tüp Bebek Derneği Başkanı Prof. Dr. Timur Gürgan ve ekibi, Türkiye’de bir ilke imza atarak erken menopoz nedeniyle ‘sıfır yumurtalı’ dört kadına, ‘cerrahi yumurta aktivasyonu’ tekniğini uyguladı. İlk kez denenen bu tekniğe göre önce kadınların yumurtalık zarı alınarak 80’den fazla küçük parçaya bölündü. Daha sonra bu parçalar, özel bir tüpün içine yerleştirilerek, yumurtalık içinde oluşturulan tünelden bir şırınga vasıtasıyla hastaların yumurtalıklarına geri yerleştirildi.

Operasyonun ardından 3-6 ay arasında, daha önceden yumurta üretemeyen ve over yetmezliği taşıyan hastaların yeniden yumurta üretmeye başlaması, yumurtlama işleminden sonra ise tüp bebek uygulaması ile hastalarda gebeliğin oluşturulması öngörülüyor.

Gelişimi tetikleniyor

Yumurta içinde ‘hippo signalling’ denilen follikül ve yumurta gelişmesini kontrol eden bir moleküler sinyal sistemi bulunduğunu belirten Gürgan, “Bu yapı herhangi bir nedenle devamlı şekilde yumurta oluşmasını baskılayan bir hâl kazandığında yumurta yapımının durmasına yol açabiliyor. Böylece yumurta gelişmesini sağlayan çeşitli büyüme hormonları, destekleyici moleküller ve hücrelerin aktiviteleri de duruyor. Bu olumsuz sinyaller de sonunda yumurtalık yetmezliğine yol açabiliyor. İşte bu baskılayıcı sinyal fazlalığının yumurta yetmezliğine sebep olduğu hastaların tespiti halinde, olumsuz sinyali ortadan kaldıran teknikler kullanılarak yumurta gelişiminin tetiklenebildiğini gördük” diye konuştu.

Bu yeni teknikle yumurtalıklarda gelişmesi durmuş yapıların tekrar çalışmaya başladığını ve yumurta yapılabildiğini aktaran Gürgan, “Bu işlemin ardından da yumurtaların tüp bebek teknikleriyle alınıp döllenmesiyle embriyo gelişmesi sağlanabiliyor, gebelikler oluşturularak canlı doğumlar elde edilebiliyor. Bu uygulamalar şu anda deneysel fazda çalışmalar ve teknik geliştirme aşamasında” dedi.

Tekniğin dünyada ilk kez Japon bilim insanları Prof. Dr. Hsueh ve Dr. Kawamura’nın tavşanlar üzerinde yaptığı bir çalışmayla ortaya çıktığını ancak başarılı sonuçların insanlarda da uygulamasının gerçekleştirildiğini ifade eden Gürgan, “Bunun sonucunda gebelikler ve canlı doğumlar elde edildi” dedi.

15 hastaya uygulanacak

Türkiye’de ilk kez Gürgan ve ekibi tarafından önceki gün 4 hastada uygulanan yeni teknikle ilgili Gürgan, şunları kaydetti:

“Erken yaşta over yetmezliği olan kadınlarda yumurtalık zarını alıyoruz. Bu kabuğu 80’den fazla küçük parçaya ayırıyoruz. Daha sonra bu küçük parçaları özel bir tüpün içine yerleştirerek, yumurtalık içinde oluşturulan tünelden bir şırınga vasıtasıyla hastaların yumurtalıklarına geri yerleştirdik. Bu tedavinin ardından 3-6 ay sonunda daha önceden yumurta üretemeyen ve over yetmezliği yaşayan hastalarımızın tekrar yumurta üretmeye başlayacağını öngörüyoruz. Daha sonraki aşamada ise oluşan yeni yumurtaları tüp bebek işlemi ile yumurtalıklardan alıp spermler ile döllemesini gerçekleştirebileceğiz ve gebelik oluşumunu sağlayabileceğiz.”

Gürgan, söz konusu 4 hastada uygulamaların tamamen problemsiz bir şekilde sonuçlandığını ve hastaların normal fonksiyonlarını görür halde hastaneden taburcu edildiğini de bildirdi. İşlem esnasında herhangi bir ilaç, madde veya yabancı bir doku kullanılmadığına dikkat çeken Gürgan, hasta sayısının 15’e çıkarılacağını söyledi.

Dünya kongresinde karara bağlanmıştı

Konuyla ilgili çalışmaları 1 yıl önce başlattıklarını anlatan Gürgan, Ekim 2017’de kendi başkanlığında Türkiye’de gerçekleştirilen Dünya Tüp Bebek Kongresi’nde bu konunun, tecrübe sahibi katılımcılarla tartışıldığını ve aktivatör enzim kullanmadan yapılacak, ‘Cerrahi Yumurta Aktivasyonu’ uygulaması için kararın verildiğini bildirdi. Aynı kongrede hasta seçiminin yapıldığını da ifade eden Gürgan, “Seçilmiş hastaların 35 yaş altında, mümkünse 3-4 yıllık sürelik yumurtalık yetmezliği hikayesi olmasını tercih ettik” dedi.

‘Menopoz için umut’

Gürgan, “Bu teknik, ileride menopozun geciktirilmesi için de bir umut. Şu anda kadınların yumurtasını alıp saklayıp, yıllar sonra çözdürüp yumurtalığının içine koyarak, gebeliğin oluşmasını sağlayabiliyoruz. Ama bu yeni teknik bize ilave bir umut ışığı oluyor. İleride, bu yöntemle yumurtası olmayan kişilerde ‘aktive ettiğimiz’ parçaların bir kısmını kullanıp bir kısmını dondurup saklayabiliriz ve daha sonra kişinin yumurta üretiminin yeniden durması halinde bu dondurulmuş parçaları çözdürerek yeniden yumurta gelişimi için kullanabiliriz” dedi.

‘Tek adımda aynı tedavi’

Yeni tekniği bulan Japon bilim insanlarının, yumurtalık dış kabuğunu parçalara ayırdıktan sonra 2 gün süreyle aktive edici sıvı içinde tuttuklarını, daha sonra bu parçacıkları hastanın yumurtalıklarına koyduklarını anlatan Gürgan, kendi tekniklerinde ise 2 ayrı operasyon gerektiren aktivasyon sıvısını kullanmadan da aynı sonuçları aldıklarını kaydetti. Gürgan, “Aynı hasta gruplarında aynı tedavi biçimini tek bir adımda ve tek bir seansta yapabiliyoruz” dedi. Japon bilim insanlarının 20 hasta üzerinde denediği teknikle 9 hastada yumurta elde ettiğini ve 4 tüp bebek denemesinden 3 doğum gerçekleştiğini belirten Gürgan, İspanyolların çalışmasında ise seçilen 17 hastadan 9’unda yumurta elde edildiğini ve 4’ünde gebelik gerçekleştiğini bildirdi.

‘Kısırlığa yol açtığı kanısına ulaşılamaz’

Fransız ve Danimarkalı bilim insanları, ibuprofen etken maddeli ilaçların kullanımı ile ilgili çarpıcı sonuçlara ulaştığını açıkladı. Yaptıkları çalışmalar sonucunda, yaygın olarak kullanılan ve içeriğinde ibuprofen etken maddesi olan ilaçların kısırlık, iktidarsızlık, depresyon ve kas erimesine yol açabileceği iddia edildi. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Bilimsel Farmakovijilans Komisyonu ise dün toplanarak, bu iddiaların kaynağı olan makale ve literatürleri değerlendirdi. Bilimsel komisyonun, 14 erkek üzerinde 6 haftalık kullanımı belirten sonuçlardan, ibuprofen etkin maddeli ilaçların kısırlığa yol açtığı kanısına ulaşılamayacağı sonucuna vardığı bildirildi. Açıklamada, şunlar kaydedildi:
“Temel amaç olarak kısırlığın değerlendirilmediği çalışmada, ilaç kullanımı ile ilgili geçici birtakım hormonal değişikliklerin olduğu, ancak erkeklik hormonunun (testesteron) kandaki düzeyinin değişmediği belirlenmiştir.”