5. iDANS Festivali yıldızlar geçidiyle başlıyor!

Belçikalı Anne Teresa De Keersmaeker’in en önemli eserlerinden Fase, Four Movements to the Music of Steve Reich, 30 Eylül akşamı saat 20:30’da Beşiktaş Fulya Sanat Merkezi’nde açılış gösterisi olarak sunuluyor. 1 Ekim Cumartesi 18.30’da Londra Kraliyet Balesi’nin eski başdansçılarından Jonathan Burrow’u, 20.30’da ise Türkiye çağdaş dansını yıllardır yurtdışında temsil eden Taldans’ı izleyebilirsiniz. 2 Ekim Pazar günü ise Portekiz çağdaş tiyatrosunun en yenilikçi topluluğu Mundo Perfeito İstanbul izleyicisiyle buluşacak.

iDANS Festivali açılış gösterisi: çağdaş dansın en önemli ustalarından Anne Teresa De Keersmaeker’in Fase adlı eseri!

De Keersmaeker’in kariyerinin başlangıcında tasarladığı ve onu bir anda dünya çapında üne ulaştıran eseri Fase, minimalist müziğin kurucularından Steve Reich’ın kompozisyonlarına dayanıyor. Bu yıl 51. yaşını kutlayan Anne Teresa De Keersmaeker’in bu nefes kesen koreografide kendisinin de dansedecek olması ayrıca heyecan verici!

Daha önce 15. İstanbul Tiyatro Festivali kapsamında Raga for the Rainy Season / A Love Supreme işleriyle Türkiye’ye konuk olan koreografın 1982 yılında tamamladığı Fase, 1999’da Bessie Ödülü’yle onurlandırıldı. Gösterinin Violin Phase parçası bu yıl New York MoMA Modern Sanatlar Müzesi’nde sergilendi. De Keersmaeker’in en çok sahnelenen eseri Fase iDANS kapsamında Türkiye’de ilk kez seyirciyle buluşacak.

Steve Reich’ın erken dönem eserlerinden kabul edilen kompozisyonlar, iki ve daha fazla enstruman tarafından eşzamanlı tekrarlanan hızlı bir melodik yapı içerisinde zamanla ortaya çıkan ses ve ritm değişimlerinden oluşuyor. Konserlerin yanı sıra pek çok sanat galerisinde de icra edilen parçalar, müzikte mekanikle dinamiğin ilişkisini sorguluyor.
Anne Teresa De Keersmaeker’in New York’taki öğrencilik yıllarında oluşturmaya başladığı koreografi Reich’ın müziğindeki temel prensipleri korumasına rağmen, müziği taklit etmekten özellikle kaçınıyor. Koreografın yarattığı hareket dili bedenlere yüksek bir ivme kazandırırken mantıksal, matematiksel ve geometrik yapıyı şiirsel bir ifadeyle birleştiriyor. Dansçılar için fiziksel açıdan büyük bir kuvvet ve kontrol gerektiren koreografinin yansıttığı duygusal yoğunluk oldukça etkileyici
iDANS’ın ikinci gösterisi de ses, söz ve hareket ustalarından!
iDANS 05’in en önemli konuklarından Jonathan Burrows ve Matteo Fargion ikilisi, yeni düetleri Cheap Lecture (Ucuz Ders) ve The Cow Piece (İnek Parçası) ile yine İstanbul’dalar! Ünlü İngiliz koreograf Burrows ile İtalyan müzisyen Fargion’u tekrar bir araya getiren çifte gösteri 1 Ekim akşamı saat 18:30’da garajistanbul’da sahnelenecek.

iDANS 02’de birlikte yarattıkları düet üçlemesinin son ayağı olan Speaking Dance (Konuşma Dansı) ile izleme fırsatını bulduğumuz ikili, Cheap Lecture ve The Cow Piece’te üçlemeyle çıktıkları yolcululuğa devam ediyorlar. Both Sitting Duet (2002), The Quiet Dance (2005) ve Speaking Dance’tan (2006) oluşan üçlemede, müzik ve dans arasındaki ilişkinin algılanış biçimi ve bu iki dünya arasındaki kırılgan ama aynı zamanda geçirgen sınırlar üzerine keşiflerde bulunurken, iletişimin doğası ve hem birbirleri hem de izleyiciyle kurdukları bağa dair mizahi olduğu kadar biçimselliğini de koruyan bir performans dizisi sunmuşlardı. Cheap Lecture ve The Cow Piece bu kez daha da basit fakat doğrudan bir şekilde benzer izlekleri takip ediyor.

Cheap Lecture, müzisyen John Cage’in Lecture on Nothing (Hiçbir Şey Üzerine Ders) adlı metin-performansının bir tür tercümesi olarak sunuluyor. Bedensel hareket alabildiğine kısıtlı kullanılırken, koreografiyi daha çok konuşmanın ritimle şekillenip müzikle alışveriş halinde olduğu, adeta kelimelerin dans ettiği bir yapı olarak tasarlanıyor. Temsil, izleyici etkileşimi ve dans ve müzik alanında sanatsal yaratım sürecini çevreleyen kurallar mizahi bir dille merceğe alınıyor. The Cow Piece ise ikilinin 12 adet oyuncak inek ve zengin bir hayalgücüyle anlattıkları hikayeler eşliğinde, Cheap Lecture’da yer alan sorgulamalar ışığında gelişen kuralların hem uygulanışını ve hem de yıkılışını gözler önüne seriyor.

Festival programındaki bu ilk iki performansın hem koreograflarının hem de müzisyenlerinin -Anne Teresa De Keersmaeker ve Jonahan Burrows ile etkileşimde bulundukları müzisyenler Steve Reich ve John Cage’in- sahne sanatları tarihinde birbirlerini tamamlayan figürler olmaları ayrıca dikkat çekici.

Eskiyeni: Mustafa Kaplan ve Filiz Sızanlı ile zamanda yolculuk

1 Ekim akşamı saat 20:30’da MSGSÜ Bomonti Şebnem Selışık Aksan Sahnesi bir başka düete evsahipliği yapacak. Mustafa Kaplan ve Filiz Sızanlı tarafından 2003 yılında kurulan Taldans, Mustafa Kaplan’ın 1996-99 yılları arasında koreografilerini yaptığı üç gösteriyi temel alarak oluşturulan Eskiyeni ile zamanda yolculuğa çıkıyor.

Türkiye çağdaş dansının uluslararası üne sahip en önemli isimlerinden oluşan ikilinin repertuarlarını gözden geçirerek oluşturdukları Eskiyeni, sanatsal geçmişlerini sorgulamaya giriştikleri bir yeniden-yaratım süreci olarak sunuluyor. Kendi bedenlerini tarihin işlendiği ve yazıldığı bir alan olarak gören sanatçılar, bu yazıyı yeniden sökmenin ve kayıtlara yeni göstergeler eklemenin peşinde.
Daha güncel işlerinde beden farkındalığı ve kimliğine yoğunlaşmış olan ikili, tekrar ziyaret ettikleri içbükey, transform a(c)tion ve Uyumlama adlı eserlerinde insan bedeninin toplumsal ve kültürel kimliğinden arınmış bir şekilde çevresiyle ve fiziksel koşullarla ilişkisini araştırdı. Bu araştırmalardan elde ettikleri birikimi ise Eskiyeni’de taze bir bakış açısı ve yepyeni bir kurguyla sunacaklar.
Bir Pencere Açılsaydı: Medyanın manzarasına bakış

iDANS Festivali’nin beşincisi “İşte”, Portekizli yazar, yönetmen ve aktör Tiago Rodrigues’in Mundo Perfeito topluluğu ile sergilediği medya taşlaması If A Window Would Open (“Bir pencere açılsaydı”) adlı tiyatro gösterisine evsahipliği yapıyor. Video ve müzik etkileşimli İngilizce performans, Türkçe özet üstyazı ile 2-3 Ekim tarihlerinde 20:30’da garajistanbul’da sahnelenecek.
Tipik bir haber bülteni kaydının başrolde olduğu gösteri, dört aktörün video görüntülerini canlı olarak yeniden seslendirmesine dayanıyor. Medyanın gerçekliği şekillendirip bir kurgu sunduğu fikrinden beslenen ekip, halihazırda sunulmuş olana yeniden müdahale ederek alternatif bir gerçeklik yaratıyor. Borges-vari bir şekilde bilimkurgu tonuyla hicvin birleştirilmesiyle ortaya incelikli olduğu kadar sözünü esirgemeyen bir medya eleştirisi çıkıyor. Bunun yanı sıra, performansın katmanları açıldıkça eleştirilenin yalnızca medya değil, dilin kullanımı ve insanoğlunun sözle keyfi ilişkisi olduğu gözler önüne seriliyor.

Sahnede Rodrigues’e Paula Diogo, Cláudia Gaiolas, Tónan Quito ve DJ ALX’in eşlik ettiği gösterinin ortak yapımını Alkantara Festivali ve Teatro Nacional D. Maria II üstlendi. Ağırlıklı olarak Portekizli yazarların metinlerini sahnelemeye gayret eden topluluk, If A Window Would Open ile Portekiz Yazarlar Birliği Yılın Performansı Ödülü’ne aday gösterildi. Rodrigues ve Mundo Perfeito topluluğu Türkiye’de ilk kez sahne alacak.

Festival Programına Genel Bakış

iDANS 05: “İşte” (30 Eylül – 23 Ekim 2011)

Güncel sanat, dans, tiyatro, müzik ve performansın çeşitli ifadelerini kapsayıp performativite ve bedensellik eksenleri üzerinden ortak noktalarını vurgulayan ve her yıl farklı bir konuyu tartışmaya davet eden iDANS Festivali’nin beşincisi 30 Eylül - 23 Ekim tarihleri arasında İstanbul’un çeşitli mekânlarında gerçekleşecek.

Bimeras'ın hazırlayıp sunduğu iDANS'ın bu yılki temel kavramsal çerçevesi “İşte” olarak belirlendi. iDANS çağdaş gösteri sanatlarının her bir aşamasının nasıl bir “iş” teşkil ettiğini; endüstriyel üretim sonrası “gayri-maddi” emeğin sanatsal çalışmaların işleyiş, kurgulanış ve örgütlenişine nasıl yansıdığını; sanatın “yaratıcılık” eksenli ekonomik ve sembolik üretime nasıl katkıda bulunduğu ve bunları nasıl dönüştürdüğünü araştıran çalışmalara, gösterimlere, kamusal alan yerleştirmelerine, sunumlara ve panellere yer verecek.

Günümüzün “yaratıcı kapitalizminde” adeta bir dansçı gibi betimlenen “yeni işçi”den fiziksel ve zihinsel hareketliliğe sahip, çevik, esnek olması, imgelerin, fikirlerin, duyuların ve jestlerin üretimine ve dolaşımına tüm varlığıyla katkıda bulunması beklenmektedir.
Güncel sanatlar nasıl işler? Ne işler? Sanat nasıl bir iştir? Sanatçı bir işçi midir? Zanaat ve sanat ayrımı, kol ve zihin emeği arasındaki ayrım geçerli midir? Yaratıcılığın bileşenleri nelerdir? Günümüz üretim düzeni içinde yaratıcılık sömürülme ve esirleşmenin bir aracı haline mi dönüşmüştür? Yaratıcılığın insanlığın kendini gerçekleştirme ve özgürleşmesindeki rolü nedir?

iDANS Festivali bu yıl da dünyanın dört bir tarafından en yenilikçi ve tartışma açan sanatçıları bu konular çerçevesinde İstanbul’da buluşturacak. Festival, “Misafir İşler” adı altında kurgulanan özel bir uluslararası programla İstanbul’dan sonra önümüzdeki sezon Berlin’de devam edecek.

Festival programı, iDANS’ın kendi ortak yapımlarının, festival için özel yaratımların, film gösterimi ve konuşmaların da yer aldığı 25 proje sunuyor. Bunların yanı sıra festival iki de eğitim ve kapasite geliştirme projesine ev sahipliği yapıyor.

Detaylı program için: www.idans.info