Bu da kısa 'YOL’

Alin Taşçıyan

On üç yılda 40 bin 702 km. yolculuk edip dünyanın çevresini Ekvator üzerinden bir kez dolanmış kadar olan Avrupa Filmleri Festivali - Gezici Festival, bu yıl T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Stat Oil, Kaş Belediyesi ve Milliyet’in desteğiyle gerçekleşiyor. Festival, bu akşam sinema tarihine geçecek bir etkinlik düzenliyor ve “Yol” filminin bilinmeyen görüntülerini ilk kez izleyici karşısına çıkarıyor.

17 yıl yasaklı olarak kaldı

12 Eylül darbesinin ardından çok zor koşullarda çekilen, 1982’de Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye kazanan, Yılmaz Güney’in yazdığı ve yapımcılığını üstlendiği, Şerif Gören’in yönettiği “Yol”, 17 yıl yasaklı kaldıktan sonra Türkiye’de gösterime girebilmişti. Gezici Festival’i düzenleyen Ankara Sinema Derneği’nin memleketi Ankara’da Kızılay Büyülü Fener Sineması’nda bu akşam saat 19.15’te gösterime sunulacak görüntüler yasaktan dolayı izlenmemiş değil. Kurguda kullanılmamış sadece...

Filmin İsviçreli yapımcısı Donat Keusch ve kurguyu Yılmaz Güney ile birlikte yapan Elizabeth Waelchli, 25 yıl sonra bu bölümleri Gezici Festival için özel olarak izlenmeye hazır hale getirdi.
Güven Şengül’ün canlandırdığı, öyküsü Konya’da kesilen alkolik karakterin kullanılmayan sonu, 30 dakikalık bir 'ek film’ olarak izleyici karşısına çıkıyor. Gösterimin ardından Kousch ve Waelchli’nin yanı sıra oyuncuları Şerif Sezer ve Necmettin Çobanoğlu’nun katılacağı bir panel düzenlenecek.

Keusch ve Waelchli’nin anıları da en az o zorlu koşullarda film ve cefa çeken ekibinki kadar renkli. Keusch, Güney Filmcilik’in dağıtımcısı olarak haklarını almak için Yılmaz Güney ile kurduğu ilişkinin Cactus Film’in “Yol”un tek yapımcısı olmaya uzanmasını Gezici Festival kataloğunda ayrıntılarıyla yazdı. Ahmet Boyacıoğlu bu tarihi sinema olayını gerçekleştirmelerinin öyküsünü şöyle anlattı:

“Keusch ile 2006 yılında Cannes Film Festivali’ndeki Türkiye standında karşılaştık. Elinde Ankara Sinema Derneği olarak hazırladığımız En İyi On Türk Filmi kataloğu vardı, bizi soruyordu. Oturup konuştuk. Yılmaz Güney, Güney Filmcilik ve 'Yol’ ile ilgili yaşadıklarını anlattı. Elinde bir sürü belge vardı, kullanılmamış görüntüler dahil. Film çekilmiş, ham materyal İstanbul’a götürülmüş ve havaaalanından doğrudan İsviçre’ye gönderilmişti. Görüntülerin iyi olmadığını, çok fazla malzeme olduğunu anlattı.
Buna bir çare düşünmüş ve Elizabeth Waelchli ile kurgu yapmaya karar vermişti. Elinde hâlâ kullanılmamış materyal var. Donat’a göre bu filmin kurgusu aslında bitmedi. 'Yılmaz Güney hem 'Sürü’ hem 'Yol’u tekrar kurgulamak istiyordu. Nasıl kurgulayacağını biliyorum, bana anlatmıştı,’ dedi.

Proje zaman aldı

Güney hiçbir zaman yerine getirememiş bu isteğini... Filmlerinin dünya hakları Donat’ın elinde. Bir de belgeler var... Gelin gösterin, Türkiye’de bir şeyler yapalım dedik. Çok vakti yoktu. Türkiye’ye gelmekten çekiniyordu. Geçen yıl bu projeyi gerçekleştiremedik. Onu ikna etmemiz ve materyali toparlamamız zaman aldı. Berlin ve İsviçre arasında bölünmüş yaşıyor, çok yoğun bir tempoda çalışıyor. Bu yıl yeniden görüştük. Etkinlik yapma kararı aldık ve Elizabeth ile temasa geçtik.

Eski yöntem işe yaradı

Elizabeth, Yılmaz Güney’in Cannes’dan hemen önce altıncı mahkumun öyküsünü filmden çıkardığını anlattı. Filmin içinde var, hapisten çıkarken görülüyor ama sonu gelmiyor. Bize 30 dakikalık bir öykü kurguladı.

Donat da 50 fotoğraflık bir CD hazırlamış kendi koleksiyonundan. Yılmaz Güney’in kişisel fotoğrafları, çekimler sürerken çektiği fotoğraflar, Cannes’da çekilenler var. Ekibin ellerinde kar makinesi olmadan nasıl kar ürettiğini gözlerimizle göreceğiz. Bunları powerpoint sunum yapacağız. Keusch’un elinde Fransız Hükümeti’nin Yılmaz Güney’e verdiği sığınma belgesinin orijinal nüshası bile varmış. Daha neler getirdiğini ben de bilmiyorum!”
Keusch, Waelchli ve filmin Türk ekibi, Tarık Akan’ın da katılımıyla 10 Kasım’da Kars Sanat Merkezi’nde festivalin yurt içi ve dışından konukları ve izleyiciyle buluşacak.