Kütüphaneyi kim yıktı?

İSKENDERİYE KÜTÜPHANESİ'NİN HZ. ÖMER'İN İSTEĞİYLE YIKTIRILDIĞI SÖYLENİR. Dini taassup bu kütüphaneyi yaktı, yıktı! Latif Mutlu yeni çıkan kitabında medeniyet tarihini üç büyük kütüphane etrafında inceliyor, biri bu İskenderiye Kütüphanesi. Mutlu'nun kitabına Mete Tunçay , Niyazi Öktem ve Murat Belge 'takriz'ler yazmış.Ömrünü eğitime adayan ve üniversite kurumumuzun gelişmesinde büyük emeği geçen Mutlu, medeniyetin doğudan batıya doğru yolculuk ettiğini anlatıyor, Batılı bilim tarihçilerinden alıntılar yapıyor: Bilim tarihinin en büyük kütüphanesi MÖ. 4. yüzyılda İskenderiye'de kuruldu. Daha önceki Mezopotamya ve Yunan bilgilerinin hemen tamamını toplayan muazzam İskenderiye Kütüphanesi'nde çoğu papirüs ruloları halinde 700 bin kitap vardı! "İnsanlık kültürünün ana nehri Mezopotamya ve Mısır'dan çıkıp Yunan ve Roma, Bizans ve İslam dünyası yoluyla Atlantik Avrupa'sına ve Amerika'ya doğru akarken , kendisine katılan diğer kollarla durmadan genişledi..." (Sf. 35)Şimdi Atlantik'in batısına geçerek Amerika-Çin arasında Pasifik'e kayıyor ve 'küresel uygarlık' haline geliyor! (Sf. 57)Mutlu'nun "Uygarlık durakları" olarak resmettiği üç büyük kütüphane: Birincisi Asur Kralı Asurbanipal'in Ninova'daki başkentinde kurduğu 30 bin tabletlik çivi yazısı eserlerden oluşan kütüphane... Sümer, Babil, Asur, Akad ve Elam ilimlerini toplayan ve barbar Guti'ler tarafından yerle bir edilen kütüphane... Bu bahiste, Musa'nın "On Emir"ini, Hammurabi'yi, Gılgamış'ı, Nuh Tufanı'nın Karadeniz'de gerçekleştiği iddiasını okuyabilirsiniz. (Sf. 62 vd.)İkinci kütüphane, İskenderiye Kütüphanesi...Medeniyetin içinde bulunduğumuz en gelişmiş aşamasını ise "internet kütüphaneleri" temsil ediyor; küresel medeniyetin muazzam bilgi birikimi; "Bugün henüz kuruluş aşamasında olan elektronik kütüphaneler..." ( Sf. 206 vd.)Ve İskenderiye Kütüphanesi... Gerçekten bilim tarihinin en büyük kütüphanesi! Fizikçi Arşimet, gökbilimci Batlamyus, coğrafyacı Strabon, Divan edebiyatımızda bir tek aşk derdine ilaç bulamadığı belirtilen eczacı Galenos (Celânus), daha niceleri... İnsanlık bunları İskenderiye Kütüphanesi'nden tanıdı! (Sf. 159)İslam medeniyetinin en büyük isimlerinden biri olan İbn Haldun, İskenderiye Kütüphanesi'ni Hz. Ömer'in yıktırdığını söyler ve "Keldanilerin, Süryanilerin, Babillilerin, Kıptilerin ilimleri nerede? Bize sadece Yunanlıların ilmi kaldı!" diyerek teessüf eder. (Mukaddime, I, Dergah Yay., sf. 260.)Bizim Katip Çelebi de aynı rivayeti tekrarlar.(Kâtip Çelebi / "Mizan'ül Hak" / Tercüman Yay. sf. 19.)Şarkiyatçı Montgomery Watt, kütüphanenin Hz. Ömer'den çok önce yıkıldığını ama bu rivayetin benimsenmesinin İslam tarihindeki bir 'psikolojiyi' yansıttığını söyler! (Montgomery Watt / "Islam and Christianity Today" )Haklı tabii! Hz. Ömer'in yıktırdığı rivayeti 1250'lerde ortaya atılmıştır ki, İslam tarihinde yıkılış ve taassubun ağır bastığı dönemdir zaten. Üç kütüphane Biz ancak Batı'yla temasa geçip de "bilim"in itibarını gördükten sonra bu rivayete ilk itiraz gelir: Ortodoks Rum iken müslümanlığa 'ihtida' eden büyük eğitimcilerimizden Mehmed Mansur Bey, 1865 yılında yazdığı kitapta, yakıp yıkanın Hz. Ömer değil, İmparator Theodos ile başlayan Hıristiyan taassubu olduğunu anlatır. (Mehmed Mansur / "İskenderiye Kütüphanesi'ni Müslümanlar mı Yaktı?" / Diyanet Yay. )Latif Mutlu, kitabında bu yakılma olayını yeni bilgilerle geniş bir şekilde anlatıyor: Peşpeşe darbeler ve nihayet M.S. 415 yılında, Ömer'den iki buçuk asır önce, İskenderiye Piskoposu Cyril'ın kışkırttığı mutaassıp ayak takımı, kütüphaneyi yerle bir ediyor! Kütüphanede çalışan son bilgin, Hypatia adlı genç, güzel, kahraman bir kadındır, öldürülmüştür! (Sf. 181)İlim tarihçimiz Adnan Adıvar'a göre, Hypatia "ilk ilim şehidi"dir. (Adnan Adıvar / "Tarih Boyunca İlim ve Din" / Remzi Kitabevi). Hıristiyan taassubu