Burada her şey daha yavaş

Mavi bir nehrin etrafını çevreleyen görkemli ve sert kayaların oluşturduğu bir vadi düşünün. Vadinin içinde yüksek basamaklı evlerinde barındırdığı tarihi ve doğal güzellikleri yüzyıllardır korumayı başaran bir halk hayal edin. Günümüz toplumlarının teslim olduğu zaman ve hız kavramlarından tamamen uzakta, dokusunu hiç bozmadan kalabilen Halfeti burası.
Özgün kimliğini koruyan kentlere verilen yavaş şehir unvanını Güneydoğu’da kazanan ilk şehir Halfeti. Geçtiğimiz günlerde Finlandiya’nın Kiristenstad kentinde düzenlenen Cittaslow Uluslararası Koordinasyon Komitesi tarafından Türkiye’nin dokuzuncu sakin şehri ilan edilen kent, sadece bu toprakta yetişen siyah gülü, Fırat Nehri’nin kenarında sıralanan taş evleri, yöresel şabut balığı yemeği ile bu unvanı çoktan hak etmiş diyebiliriz.

Şehrin yarısından fazlası 2000’de yapılan Birecik Barajı’nın sularının altında kalsa da Yeni Halfeti adıyla kurulan bölge, tarihi dokuyu yansıtan evleriyle dikkat çekiyor.

Özgün kimliğini koruyarak yaşam kalitesini artıran şehirlere verilen Cittaslow (sakin şehir) unvanı ülkemizde ilk olarak 2009’da İzmir’in Seferihisar ilçesine verilmişti. Bu unvanın Türkiye’den dokuzuncu sahibi de Şanlıurfa’nın Halfeti’si oldu. 50 binden az nüfus kriterini senelerdir yerine getiren Halfeti, üç bin yıllık tarihi boyunca onlarca medeniyete ev sahipliği yaparken günümüze ulaşan gelenekleriyle bu unvanı fazlasıyla hak etmiş gözüküyor. Şehrin yarısından fazlası 2000 yılında yapılan Birecik Barajı’nın sularının altında kalsa da Yeni Halfeti adıyla kurulan bölge, tarihi dokusunu yansıtan evleri, su kuyuları, köprüleri, mağaraları ile dikkat çekiyor. Fırat Nehri’nin cömertliğinden faydalanan kentin yürüyüş rotaları, dağ bisikleti parkurları, kanyonlarının içindeki endemik bitki türleri ve göçmen kuşların gökyüzündeki dansı ile yerli yabancı turistlerin ilgisini çeken, etkileyici bir bölge.

Fırat Nehri üzerinde şabut balığı pişiren restoranlar yöresel kültürün en güzel örneklerinden biri.

Yöresel değer: Siyah gül
Sakin şehir ağına Güneydoğu’dan dahil olan ilk kent Halfeti, aslında başka bir doğa mucizesine de sahip. İlçenin sahip olduğu mikroklima iklim sayesinde sadece bu bölgede yetişen siyah gül, tescilli bir dünya markası olma yolunda. Gonca (tomurcuk) halindeyken önce siyah, olgunlaştıkça koyu kırmızı renge bürünen gül çeşidi başka yerde yetişmiyor. Bu siyah gülleri başka yerlere götürüp yetiştirmek isteyenler çiçeğin birden kendini bırakmasına şahit oluyor. Yöre halkı, Siyah Gül Festivali düzenleyerek uluslararası alanda da adını duyurma hazırlıklarını sürdürüyor.

Üç tarafı suyla çevrili olan kale
Halfeti’de zamanın herkesin bildiğinden daha yavaş geçtiğini söylemek mümkün. Burada her şeyin olduğundan daha yavaş işlediği, efsanelere konu olan Fırat’ın daha yavaş aktığı, kuşların uçuşlarının, çocukların koşuşlarının, daha yavaş olduğu söylenir.
Sakin ve huzur dolu bir kent olan Halfeti’de, taş evlerin yavrulu kapılarının önlerinden nehre ulaşmaya çalışan Arnavut kaldırımları ayrı güzellikte. Halfeti’den kalkan teknelerle Fırat nehriyle sular altında kalmış evlerin, bahçelerin üzerinden Rum Kale’ye gidilir, üç tarafı suyla çevrili olan kale tarihi anlatırcasına yıkılmadığını ispat etmeye çalışır. Küçük bir vadiye kurulmuş taş evlerden oluşan köy terk edilse de camisi, suların altından minaresi ile selamlar ziyaretçileri. Değirmen deresi, taş konaklar ve kaya ile suya komşu olan bozkır yaşamı fotoğraf meraklılarına eşsiz görüntüler sunar.
Doğa Derneği Güneydoğu Bölge Sorumlusu Turan Çetin “Fırat Nehri’nin üzerinde yüzen restoran şeklinde dubalar vardır. Yöresel haşhaş kebabı, şabut balığı, çiğ köftesi yenir. Geleneksel sıra geceleri eşliğinde Urfa türküleri söylenir. Tarihten hiç uzak kalmadan her anınızı doğal ve kültürel etkinliklerle doldurursunuz. Yılın sekiz ayı taş evlerin damlarında binlerce yıldızın altında yatılabilir.

Nar çubukları üzerinde hazırlanan şabut balığı

Burada çeşitli kebaplar ve dolma eziği, erik tavası, mukaşşerli pilav, sargı burma tatlısı, peynir helvası, semsek, lövlez dürümü, kara mezmençil, keme boranisi, dömeli kelle gibi pek çok ilginç yemek bulunuyor. Fırat Nehri üzerinde, yüzer restoranlarda yenilecek en güzel yemeklerden biri de şabut balığı.
Fırat Nehri dışında bulunamayan balık yaklaşık 15 kilo. Balık yarılıyor ve temizleniyor kırmızı biber, tuz, soğan, sarmısak ve sıvı yağ ile iyice ovup bir süre bekletildikten sonra mangal üzerinde nar çubuklarıyla pişiriliyor.

Halfeti Belediye Başkanı Mahmut Özdemir (soldaki) ve Seferihisar Başkanı Tunç Soyer, Halfeti’nin de yavaş şehir unvanı kazanmasından çok mutlu. Özdemir: “Cittaslow ile kentimizin turizm potansiyelinin artacağını düşünüyoruz.”

Cittaslow’un tarihçesi

İtalyanca şehir (citta) ve İngilizce yavaş (slow) kelimelerinden oluşan Cittaslow, hızlı küreselleşmenin şehirlerin dokusunu ve yaşam tarzını standartlaştırırken yerel özelliklerini ortadan kaldırmasını engellemek için kurulan kentler birliği olarak tanımlanıyor. Küreselleşmenin yarattığı sıradanlığa aykırı davranan, yerel kimliğini ve özelliklerini koruyarak dünya sahnesinde yer almak isteyen kasabaların ve kentlerin katıldığı birlik olan Cittaslow, 1986’da Roma’da bir fast food restoranına başlayan tepkiyle günümüze kadar geldi. Yerel yemeklerin uluslararası fast food zincirleri karşısında yok olmasını engellemek için 1999’da kurulan birlik, Güney Kore’den Amerika’ya kadar 24 ülkede 147 üyeye sahip.

Cittaslow’un şartları

Nüfusu 50 binin altındaki kentlerin üye olabildiği Cittaslow’un 70 şartından bazıları şöyle:
* Hava, su ve toprağın kalitesi
* Kentsel çöp ve özel atıkların ayrıştırılması
* Yenilenebilir enerji, mini hidroelektrik santrali
* Genetiği değiştirilmiş ürünlerin tarımda kullanılmaması
* Elektromanyetik kirliliğin kontrolü
* Tarihi merkezlerin ıslahı ve iyileştirilmesi için planlar
* Güvenli ulaşım ve trafik için plan
* Bisiklet yolları
* Engelliler için mimari engellerin kaldırılması
* Tıbbi yardım merkezi varlığı
* Mağaza sahipleri ve zor durumda olan vatandaşlara yardım etme üzerine anlaşma sağlanması
* Elektromanyetik alanları izleme sistemleri
* Organik tarımcılığın geliştirilmesi
* Esnaf ve zanaatkârların korunması