Dans eder misiniz?

Suat Bardakçı'nın Ayvalık'taki kunduracı tezgahındayız. Bir yaz günü, hava sıcak... Bir yanda onarılmayı bekleyen ayakkabılar, bir yanda Suat beyin ellerine alışmış emektar bir akordeon. "Papatya gibisin", "Bekledim de gelmedin" ezgileriyle kesilen coşkulu bir anlatım. Neredeyse tango adımlarıyla dans etmeye hazır 63 yıllık bir kunduracı... Suat bey, 1927 yılında Burhaniye'de, Seyfettin bey ve Şaire hanımın yedi çocuğundan ikincisi olarak dünyaya gelir. İkinci Dünya Savaşı yıllarında babasının askere çağrılmasıyla ortaokulu bırakır, kunduracılığa başlar. Askerlik sonrasında İstanbul, ardından da Ayvalık'a yerleşir. Yaptığı iki evlilikten dört çocuğu olur... Ayvalık'ta, kızıyla birlikte yaşıyor.
Ve hâlâ çok sevdiği tezgahında kunduracılıkla uğraşıyor...

Atatürk'ün öldüğü yılda ben Edremit'te, ortaokul birdeydim, o yılı iyi hatırlıyorum. Sonra İkinci Dünya Savaşı çıktı. Babamı ihtiyat askeri olarak aldılar. Hazır ve imalat ayakkabı satılan dükkanımız vardı. Babam beni ve ağabeyimi okuldan aldı ve dükkana koydu. 'Ben gelene kadar evi geçindirirsiniz' dedi. Ve tezgaha oturduk. Babamız bizi kahvelere yollamazdı ve halkevleri vardı, bizim devrimizde. Akşamları yemekten sonra her gece halkevine giderdik. Birçok kollar vardı halkevinde, müzik kolları, piyes kolları, işte tiyatro kolları falan." Ritimle tanışıklığı mandolinle başlayan Suat Bardakçı, bu kurslarda sırasıyla akordeon ve keman çalmasını öğrenir. "Halkevinin bir odasına abim akordeon, ben kemanla kapanırız, mikrofon koyarlar önümüze. Kapıları kapatırdık, biz çalar, bütün Burhaniye, hoparlörlerle, değişik yerlerde bizi dinlerdi. Her akşam caz yapardık. Dans dersi verilirdi. Müziğin içinde böyle ilerledik biz." Askerliğini Gelibolu ve Balıkesir'de bando bölüğünde yapar. Askerde hep çalmayı istediği saksofonu da öğrenir.

Kore Savaşı
"1950'de Kore Savaşı çıktı, daha ben terhis olmadan, askerim Gelibolu'da. Bölükleri dolaşıyorlar, gönüllü var mı Kore'ye diye. Ben hemen çıktım, yazıldım, benim gibi pek çok arkadaş da yazıldı. Tümen komutanının kızına akordeon dersi veriyordum, tümen komutanı beni yakından tanıyordu. Bakmış gelen listeye, Suat Bardakçı, bando bölüğü görünce tanımış tabii, beni kalemle silmiş. 'Bu' demiş, 'gitmeyecek Kore'ye.' Tümen, emir subayı beni yolda gördü giderken. 'Bardakçı' dedi, 'seni paşa sildi, Kore'ye gitmiyorsun.' Ben de ısrarla gitmek istiyorum. O zaman gençlik, şimdiki aklım olsa gitmem ya. Gitmek, dünyayı görmek, tanımak istiyorum. Ölmek hiç aklıma gelmiyor o zamanlar." 25 Temmuz 1950'de Türkiye Kuzey ve Güney Kore arasında çıkan savaşa asker gönderme kararı verir. Üç yıl süren savaş süresince Türk Kore Birliği, 721 şehit, 2147 yaralı, 234 tutsak ve 175 kayıpla BM gücünün en ağır kayıp veren birliklerinden biri olur. "Ben hatta tümen komutanına çıktım da, 'Generalim beni yollamıyormuşsunuz, ama ben gitmek istiyorum Kore'ye' dedim. 'Oğlum' dedi 'düğüne mi gidiyorsun? Ölüme geç mi kaldın? Bu siyasi bir şey, sen girme bu işlere.' İki gün sonra, askeri gazinolarda cumartesi günleri eğlence olurdu, ben yine mikrofon başındayım, akordeonla ağır tango çaldık. Paşa kızıyla kalktı, önümden geçerken, 'Gördün mü? Bak bir de Kore'ye gidecektin. İşte bak ne güzel akordeon çalıyorsun. Ne işin var Kore'de be oğlum' dedi. 'Sağ olun generalim' dedim. Kore'ye gitmedim velhasıl... Terhis olunca İstanbul'a gittim ben de. İstanbul'da hem kunduracılık hem de müzik yapacaktım. Hâlâ değişik yerler görmek istiyordum. Ondan sonra müzisyen Fehmi Ege'yle bizzat tanıştım. Şimdi rahmetli oldu. Onunla beraber Papa Corc diye birisi vardır, Yüksek Kaldırım'dan aşağıya inerken müzik mağazaları vardı, o kefil oldu, güzel bir yüz 20 baslık akordeon aldım, taksitle. Tabii ödedim sonra." Fehmi beyin de yardımıyla gece kulübünde çalışır. Ancak memnun kalmaz ve düğünlerde çalmaya karar verir. "Şehzadebaşı'nda, Patracı Hüseyin diye birisi vardı, bizi düğünlere gönderiyordu. Üç arkadaş bazı düğün salonlarına gider çalardık." O senelerde ilk eşi Cavidan hanımla tanışır ve evlenir. "Gündüzleri kalfalık yapıyordum kunduracı olarak Çarşı Kapı'da, geceleri de düğün salonlarında çalıyorduk. Bizim zamanımızda salonlar azdı çok. Mesela Fatih'te Madalyon Sineması ve İskele Gazinosu vardı. Bu geceli gündüzlü çalışma yorucu oluyodu tabii." Bir süre sonra İçerenköy'de dükkan açar. İlk çocuğu doğar. Aynı yıl Cavidan hanımla boşanırlar. İstanbul'u terk eder Suat bey. Baba evine döner. Müziğe olan ilgisi devam etmektedir. Ayvalık'ta denemek ister şansını, Ayvalık'a gider: "Ayvalık daha ileri görüşlüydü. Yani böyle batı müziğine falan daha açıktı. Müziği seviyordum, kopamazdım. Ayvalık'ta Şehir Kulübü var mesela, orada, 15 günde bir, aile toplantıları olurdu. Ve piyanist İzmir'den getirilirdi. Davetliler smokinle fraklarla kapıda davetiye göstererek içeri girerler, nezih bir yer öyle.

Papatya tangosu
Şimdi, lafı nereye getireceğim, orada yaşayan askerlik arkadaşım Tevfik bana 'Akşam balo var, şehir kulübünde' dedi. Beraber gittik, deniz kenarında... Saat 11.00'e kadar çaldık. Bu arada davetliler arasında bir genç kız yavaş yavaş bana geldi, "Papatyayı çalar mısınız?" dedi. Papatya tangosu o zaman yeni çıkmıştı tabii çaldım, oldu. Bir saat falan geçti, tekrar yine, bir daha istendi papatya." O gece tanıştığı Atifet hanımla evlenmeye karar verir. Kızlarını Ayvalık dışına göndermek istemeyen aile, Ayvalık'ta kalıp dükkan açması kaydıyla bu evliliği onaylarlar. "Velhasıl mutlu bir evliliğim oldu işte... O zamanlar burada hem Halk Partisi Bandosu vardı, hem Demokrat Parti. İki tarafın da bandoları vardı. İşte o, bandoda, Halk Partisi bandosunda Bahri abi vardı, saksofon çalıyordu, ben de akordeon çalıyordum. Memurlar gecesi gibi değişik günlere katılırdık. O yıllarda tango, bolero, samba, efendim işte, daha çaça, raspa, çok müzik ve dans vardı. Ama bu arada tabii harmandalı veyahut başka oyun havaları falan çalıyorduk böyle. Ama daha ziyade garp müziği çalardık... Edremit, Havran, Bergama, Dikili böyle, bütün bu bölgede, bizden başka orkestra yoktu. Günde iki tane, üç tane, dört tane düğün yaptığım vakidir. Bundan 15 sene evvel müziği bıraktım. Akordeonu eve koydum, eve gittiğim zaman akordeon çalarım. Şimdi çocuklarım, oğlum, kızlarımla beraber, mutlu bir hayatım var. Yalnız eşim, kanser oldu ve öldü. Şimdi çocuklarımla beraberim. Torunlarım var."

Kunduracılık
"Babam meşhur bir ustaydı. Çizme üzerine çok meşhurdu. O zaman, o devirlerde, Alman harbi zamanında çizme giymek meseleydi. Ayakkabıyı kendisi kesip biçiyor, yapıyordu. Her şeyin vesikaya, karneye bağlandığı yokluk, günlerinde, İkinci Dünya Savaşı yıllarında ağaç çivi devri vardı o zaman. Ayakkabılar ağaç çivi yapılırdı, ağaç çivi bulunmayınca, bulamazdık yani, kibrit çöpleri var ya, onları sivrilttik küçük küçük, böyle her boyda, küçük veya büyük, onları ayakkabılara çakar, ayakkabı yapılırdı yani. Bu arada babamdan mesleği öğrendik. Sonra babam yaşlandı bıraktı mesleği. İstanbul'dan geldim falan, Ayvalık'a yerleştim. Ayvalık'ta da, ayakkabıları hep hazır alıyorlarmış. İstanbul'da yaptığım gibi, aynı şekilde burada da hemen ismim duyuldu, herkese yeni sipariş ayakkabı yapıyordum, zenne, zenne denilen kadın ayakkabısı. Zengin tabakaya yapardım. İşte İstanbul'da da o zaman lame ayakkabılar modaydı, sahne ayakkabıları mesela. Artistler film çevirmeye gelirdi mesela buraya. Belgin Doruk'a, Hülya Koçyiğit'e, Muhterem Nur'a iki çift yaptım. Onlar film setlerinde film çevirirlerken, şimdi gelmiyorlar ya, hâlâ bana söylüyorlar mesela, 'Suat usta' diyorlar, 'sen bize ne güzel ayakkabılar yapıyordun.' Sonra işte, malzemeler pahalandı falan bıraktım mesleği. Şöyle bir de, yeniciliği bıraktım, tamire döndüm. Bir lira, bir milyon, üç milyon, beş milyon, akşama bakıyorum para çekmecede toplanıyor. Allah bereket versin diyorum, cebime koyuyorum, Allahaısmarladık. Sabah geliyorum, gene dükkanı açıyorum, yeni bir gün başlıyor. Suluyorum dükkanı, temizliyorum, bekliyorum, kim gelecek diye.."

Kılıç kalkan
"Bu arada biz de abimle beraber, güzel zeybek ve kılıç kalkan oynuyorduk. İsmet İnönü dahil, o zaman cumhurbaşkanıydı, bizi seyretti. Her pazar, köylere gidilirdi, bir-iki otobüs tutulurdu belediye tarafından. Bir gün evvelden muhtara haber verilirdi. Köylüler toplanır hazırlanırlardı; köy meydanı sulanır, süprülür, sandalyeler sıralanır, yenecek içecek hazırlanırdı. Biz gittiğimiz zaman bakıyoruz köy meydanına halk da toplanmış. Bu arada konuşmalar yapılıyor mesela, diyelim ziraat mühendisi çıkıyor, köylüleri, ağaçlarla, zeytin ağaçlarıyla ilgili bilgilendiriyor, mahsulleri işte anlatıyor, ondan sonra doktor kalkıyor, kendisine göre bir konuşma yapıyor o da. Oyunlar oynanıyor. Köroğlu çalmaya başlıyor davul tabii, biz de abimle kılıç kalkan oynuyoruz, bir hoşluk oluyor, bütün köy, alkışlanıyor."