"Fay hattının şehrin dışına..."

18 bin kişinin ölümüne yol açan Marmara Depremi'nin sekizinci yıldönümü. Aşağıdaki testusu depremden hemen sonra yazmıştım. O zamandan bugüne afet konusunda gide gide bir arpa boyu yol gittik. Acep arpa tanesi kadar mı bu yol yoksa arpa filizi boyunda mı! Bakalım birkaç sorusunu değiştirdiğim testusu kendinize mihenk taşı kabul ederek son sekiz yılda deprem ve afet bilgisinin neresindesiniz?1 Ambreseys ve Finkel adlı araştırmacıların 1500 ve 1800 yılları arasında Türkiye ve yakın çevresindeki depremleri anlatan çok değerli kitaplarında yazdıklarına göre 1509'da meydana gelen İstanbul depreminde Ayasofya'nın minareleri yıkılmış; Topkapı Sarayı, Bozdoğan Kemeri, Dikilitaş, Galata Köprüsü ve surlar ciddi hasar görmüştü. 1000'den fazla ev yıkılmış, padişah korkup İstanbul dışına kaçmıştı. Hasar çok fazlaydı. Bugüne kıyasla nüfusu belki 50 kat daha az olan şehirde yaklaşık 5 bin kişinin öldüğü tahmin edilen bu dehşetengiz depreme ne ad verilmişti?a. Zilzalb. (Marmara'nın o zamanki adıyla) Adalar Denizi Zelzelesic. Mahkeme-i Kübra yani kıyamet günü (en büyük mahkeme)d. Kıyamet-i Sugra (yani küçük kıyamet)2 Deprem büyüklüğü için kullanılan Richter, logaritmik bir ölçektir. Ölçekteki her birlik bir artışa karşılık, yer sarsıntısında 10'un katları şeklinde artan bir büyüklük söz konusudur. Peki, şu hesap doğru mu, yanlış mı? "Büyüklüğü 7,2 Richter olan bir deprem 6,2 büyüklüğündekinden 10 kat daha fazla yer hareketi yaratır. 7,2'de ortaya çıkarılan enerji ise 6,2'ye göre yaklaşık 32 kat fazladır."a. Doğru b. Belli mi olur? c. Yanlış d. Depremine göre değişir3 Dünyada kaydedilmiş en büyük deprem, 1960'ta Şili'de 9,5 Richter büyüklüğünde meydana gelmişti. Avrupa'da 1755'te meydana gelen ve yaklaşık 90 bin kişinin öldüğü bir deprem felaketi ise tahminen 9 büyüklüğündeydi. Nerede?a. Erzincan b. Tokyoc. Lizbon d. Aşkabat4 9 Ağustos 1912'de Mürefte'de büyüklüğü 7,3 olan depremde 216 kişi yaşamını yitirmiş, 466 kişi yaralanmıştı. Tekirdağ ilinde bulunan Mürefte, İstanbul'a kaç kilometre uzaklıktadır?a. 65 b. 130c. 195 d. 2305 Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. ya da Tüpraş, Türkiye'nin en büyük endüstri tesisiydi. 17 Ağustos 1999'da Tüpraş bir yanardağ gibi alev ve duman püskürtmüş, patlamasına ramak kalmıştı. Tarihinde deprem yüzünden 25 kez batmış olan, üstelik Kuzey Anadolu Fayı'nın orayı kat ettiği herkesin malumu İzmit'te akıl almaz bir cahillikle Tüpraş ve Petkim gibi dev tesisler yerleştiren vurdumduymaz bürokratları aşağıdakilerden en iyi hangisi tarif ediyor? a. Şaşkın ördek tersten dalar b. "Kesbsiz ta o kadar cehl olmaz / Cehlin ol mertebesi sehl olmaz." Bu yazarı belirsiz olan deyişi, Sakallı Celal Bey "Bu kadar cehalet ancak tahsille mümkündür, efendim" diye özetlemişti c. Türkiye'de bürokrasi berbat derecede cahildir; al birini vur ötekined. Hepsi 6 Deprem sizi evinizin içinde yakalamışsa ne yapmalı veya yapmamalısınız?a. Eğer evinizin içindeyseniz, orada kalmanız daha doğru olabilir. Dışarı fırlamaya çalışırken takılıp düşebilirsiniz. b. İçerde sağlam bir masanın altına sığınabilirsiniz. Pencerelerden, aynalardan, üzerinize yıkılabilecek mobilyadan uzak durmaya çalışın. c. Dışarı çıkmışsanız, duvarlardan, bacalardan, elektrik hatlarından sakının. Havaya bakmamaya çalışın, başınız açıksa ellerinizle koruyun. d. Hepsi Geldik yine 17 Ağustos 1999 depreminin yıldönümüne... Beş gün sonra... 20'nci yüzyılın felaketi olarak adlandırılan, yaklaşık Yanıtlar: 1) d, 2) a, 3) c, 4) d, 5) d, 6) d.