"Garibim derdime grip diyorlar..."

Hafızanızı yoklayın bakalım. Anlatılanları, duyduklarınızı, öğrendiklerinizi, bildiklerinizi... Grip nedir, bizde enflüanza diye de geçen hastalıkla grip aynı şey midir? Sorunun yanıtı evet. Bu grip kelimesi, Fransızca "grippe"ten gelmiş dilimize. İnsanın yakasını yakalar valla bırakmaz anlamında! I. Dünya Savaşının bitimine yakın günlerde, 1918in baharında ABDnin askeri üslerinden birinde bir enflüanza türünün ortaya çıktığı bilinir. ABDnin Avrupaya sevk ettiği askerlerle bu hastalık önce Fransaya, sonra da İspanyaya taşınmıştı. İspanyada ad konulmuştu: "İspanyol nezlesi". Sonra Çine sıçramıştı. O yılın sonbaharında Rusyada daha öldürücü bir tür olarak ortaya çıkmıştı. Bizde de on binlerce kişi bu enflüanzadan ölmüştü. I. Dünya Savaşında cephelerde toplam 13 milyon kişi ölmüşken, bu gripten iki yıl içinde 30 milyondan fazla kişi gitmişti. Gelmiş geçmiş en büyük afet! Aşısı yoktu. İlacı yoktu. Neyse ki 1919un sonunda kendiliğinden çekilip gitmişti. Nasıl, kimse bilmiyor. Bilinen ise şu, İspanyol nezlesi virüsünün genleri bazı kuş türlerinde sürüyor. Her 20-30 yılda bir bu virüsün yeni bir mutantı, gezegenimizi yokluyor. Bulaşıcı salgın hastalıklara karşı çalışmalarıyla uluslararası çapta ünlü dostum Prof. Dr. Selim Badura şükranlarımla, buyur ola şu garip grip testusu sorularına bu kez de...1- Hükümete duyuru! Gripten korunmanın başlıca yolu aşılanmak. Prof. Dr. Selim Badura göre aşının yararları açısından aşağıdakilerden hangisi doğru?a. Doktora başvurma oranını yüzde 44 azaltır.b. Üst solunum yolu hastalıklarını yüzde 25 azaltır.c. Aşılanan kişilerde kişi başına en az yüzde 47 tasarruf edilir.d. Hepsi2- Grip nedeniyle oluşan komplikasyonlar açısından en yüksek risk altındaki grup hangisi?a. Tüm garibanlarb. Yaşlılar ve çocuklarc. Kronik hastalığı olan her yaştan bireylerd. Hepsi3-Konuşma, hapşırma, öksürme ile ağzımızdan küçük damlacıklar halinde havaya yayılan grip virüsü havada ne kadar asılı kalabilmekteymiş?a. Bir haftab. Bir ayc. 72 saatd. 24 saat4- Her yıl dünya nüfusunun ne kadarı gribe tutuluyormuş?a. Hepsib. Yarısıc. Yüzde birid. En az onda biri5-Gripçe öğrenelim! Şu enflüanza sözcüğünün "Türkçe Sözlük"teki karşılığı, grip, paçavra hastalığı. Peki, insanı paçavraya çeviren enflüanzanın etimolojisini merak etmemiş miydiniz?a. Çabuk geçer umuduyla İspanyolcadaki "Esperanza" (umut) şarkısından.b. Çağlar boyunca insanlar çekmemişti hiçbir illetten enflüanzadan çektiği kadar. Geçmişte salgın hastalıkların yıldızların etkisiyle (influence) meydana geldiği sanılırmış. Sözcük ondan türemiş. c. Enfeksiyon, enflasyon, enfiye gibi sözcüklerin karması olarak doğmuş.d. Hastalığın kuşlardan kaynaklandığı biliniyor; flurcun, flurya kuş adlarından gelmiş.6- "Epidemi" salgın hastalığın Frenkçesi. Peki şimdi bir de "pandemi" çıktı. Neymiş?a. Pandoranın kutusundan çıkan bir hapşırık.b. Geniş bir coğrafi alan üzerinde yayılan, global epidemi. 1918deki İspanyol nezlesi bir pandemi idi.c. Hastalığın son deminden önceki aşama.d. Hiçbiri7-"Biz ki İstanbul şehriyiz, / Seferberliği görmüşüz: / Kafkas, Galiçya, Çanakkale, Filistin, / Vagon ticareti, tifüs ve İspanyol nezlesi / Bir de İttihatçılar, / Bir de uzun konçlu Alman çizmesi / 914ten 18e kadar / yedi bitirdi bizi." Nazım Hikmet, tabii. Hangi şiir?a. Çocuklar Ölebilir Yarınb. Ben Senden Önce Ölmek İsterimc. Kuvayi Milliyed. Çocuklarımıza Nasihat8- Eskiden çok kullanılan bir kelimeydi, nevazil. Neydi?a. Nezlenin çoğulub. İnginc. Dumağıd. Hepsi9-1918deki İspanyol nezlesi pandemisi bir toplumu fena etkilemişti. Nüfusunun yüzde 60ını yitiren bu toplum hangisi?a. İspanyol b. Rusc. Eskimod. Afrika kökenli Amerikalı yerliler10- Araştırmalar enflüanzaya yani gribe neden olan ölümcül virüsün önce kuşlardan bir hayvana, sonra o hayvandan insanlara geçtiğini göstermişti. Hangi hayvan?a. Keneb. Güvec. Deved. Domuz11-Dünyanın en pahalı grip hastalığı vakası Apollo 9 adlı uydunun astronotunun yakalandığı grip yüzünden erteleme dolayısıyla olmuş. Bu erteleme NASAya kaça patlamış?a. 100 bin dolarb. 250 bin dolarc. 500 bin dolard. 1 milyon dolar12- 53 yaşında yakalandığı gribin zatürreeye dönmesi sonucu ölen büyük şair ve piyes yazarı kimdir?a. Abdülhak Hamit Tarhanb. William Shakespearec. Jean Racined. Sofokles Yanıtlar: 1) d, 2) d, 3) c, 4) d, 5) b, 6) b, 7) c, 8) d, 9) c, 10) d, 11) c, 12) b. Yazara e-mail Grip vakti yaklaştı. Doğudan mı gelir şu grip virüsü, batıdan mı hâlâ tartışılır ama bilinen şu ki grip soğukla birlikte sökün eder öksürükler arasında... Soğuklar geç gelir bazen ama bir geldi mi de pir gelir. Aman sıkı durun. Gidin hemen aşınızı yaptırın. Aşı şart. Kasım ayı geçti, artık ne gerek var demeyin. Bana grip konusunda dünyadaki son bilgileri içeren dokümanlar gönderen İstanbul Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji Kürsüsü profesörü Selim Badura göre aralıkta da olabilirsiniz, aslında grip aşısını her zaman olabilirsiniz. Bu aşı meselesi hükümetin, belediyelerin ve Kızılayın gündemine mutlaka hemen girmeli. ABDden yeni gelen habere göre New Yorkta piyango usulüyle 10 bin yaşlı insana grip aşısı gönüllülerin katılımıyla bedava yapılmış. Bence halka toplu iftar için kurulmuş çadırları yoksullara toplu bedava grip aşısı kampanyası için kullanabilirler.