"Hiç Neden ben? demedim"

Evrim Alataş: "Güneydoğuda halk OHAL dönemini gülerek anlatıyor" Artık gelenekselleşen ve Teomandan Sertab Erenere birçok ünlü ismi Diyarbakıra getiren Kültür ve Sanat Festivalinin basın ve halkla ilişkiler sorumlusu Alataşın kitabındaki mizah ve gülebilme yeteneği Güneydoğuda yayıldıkça hayat bu ülkedeki herkes için daha kolay olacak. Yakın tarihin üzerimizdeki acıtıcı ve küstürücü yükü ancak ona gülebildikçe hafifler. Ve kıssadan bir hisse daha: Sol, hastalıklara da iyi gelir. Onun çocukluğu ve ilkgençlik yılları Güneydoğuda şiddetin en yoğun olduğu dönemde geçmiş. "Köyümüz her hafta basılırdı" diyor. Ve ekliyor: "Ama biz artık bu durumu hayatımızın bir parçası kabul ediyorduk, hatta hayat buydu." Çocukken tahta tabancasını, daha sonra sürekli yasaklanan gazetesini, yaptığı haberleri otoritenin elinde kurtarma çabalarıyla yetişmiş bir OHAL çocuğu, OHAL gazetecisi Evrim Alataş. Sol geleneği olan bir ailenin çocuğu olmak Evrim Alataşın hayatını zorlaştırdığı kadar -"Hem Alevi, hem komünist, hem de Kürt bir aileydi" diyor- kolaylaştırmış da. Hayatına toplumsal anlamlar kattıkça bireysel sorunlarını daha kolay çözerek büyümüş. Kemoterapiden saçları döküldüğünde başına taktığı peruğuyla yine sokaklarda, gösterilerdeymiş. Polisler peruğundan yakalamaya çalışırlarmış onu. "Kanseri de siyasi baskılar gibi aşılabilir, yenilebilir bir şey olarak değerlendirdim" diyor. Böyle böyle yenmiş de zaten kanseri. Hem de bu süreçte Olağanüstü Hal uygulamalarını küçük mizah öykülerine dönüştürdüğü bir kitap yazarak: "Mayoz Bölünme Hikayeleri". Gazeteciliğe nasıl başladınız? 18 yaşında, amatörce başladım. İlgimi çekiyordu. Önce Diyarbakırda haftalık bir yayında çalıştım. Sonra da böyle biraz "kürdili hicazkar" devam etti gazetecilik hayatım. Sekiz yıl Gündem gazetesinin muhabirliğini yaptım. 18 yaşında, köylü bir kızın Güneydoğuda bu işlere başlaması bu kadar kolay mıdır? Ailenin engellemesiyle karşılaşması gerekmez mi normal olarak? Evet, Malatyada bir köyde, Akçadağın Gölpınar köyünde büyüdüm. Ama ailem sol geleneği olan bir ailedir. O yüzden hep önümü açan birileri oldu. Yani her şey hazırdı benim için, basamaklar hazırdı. Gündem gazetesinde çalışıyordunuz. Ve gazeteniz sık sık kapatılıyor, yasaklanıyordu. Bu mesleğe daha mı sıkı bağlanmanıza yol açıyordu, yoksa sizi örseliyor muydu? Ama biz zaten köy baskınlarında oyuncaklarımızı saklayarak büyüdük. Ben böyle bir dönemden geçtiğim için bana acayip gelmiyordu bu durum. Bizim köy her cuma basılırdı. Dayım Teslim Töreyi ararlardı sürekli. Biz "Hayatın bu yönleri de varmış" diye şaşırmazdık bir baskıyla, şiddetle karşılaşınca; hayat buydu zaten. Bizim için başka bir hayat yoktu. Bunu biliyorduk. Kanser olduğum için kendime dönmedim" Solcu bir ailenin içinde büyümek bütün karşılaştığınız zorluklara rağmen sizi hayatla daha barışık kılmış sanki. Öyle mi sizce de? Hayatla barışıklık; evet. Mesela kanser tedavisi gördüğüm sırada, saçlarım dökülmüş, perukla polisin peruğu çekip alma ihtimalinin olduğu gösterilere gidiyordum. Şimdi kendi saçlarınız mı bunlar? Evet. Ne kanseriydiniz? Meme. Nasıl yendiniz kanseri? Ben hiç üstüme alınmadım ki bu hastalığı. Benim için hayat hep ağır ve zor olmuştu. Ama tam da bu ağırlık ve zorluk beni hayata bağlıyordu. Kanseri de gördüğüm siyasi, toplumsal baskılar gibi değerlendirdim. Karamsarlık, "Ben de bu hayatta tutunamadım" gibi şeyler olmuyordu. Hiç hissetmiyordum böyle şeyler. Hayat böyle bir şeydi ve ben yaşamalıydım. Hastalandım diye kendime dönüp, sadece bireysel olarak kendimle ilgilenerek toplumsal sorumluluklarımı ihmal etmedim. Mesela sekiz aylık kemoterapi süresince evde hapistim çünkü vücudumun direnci düşmüştü. Kitap okudum, yazdım. Çalışan arkadaşlarıma jestler yapıyordum. Gidip onların yerine çalışıyordum, onlar izin yapıyordu. Solculuk hastalığınıza iyi geldi yani? Evet, iyi geldi. (Gülüyor) Ve bu zorluklara, acılara rağmen, hatta tam da bu süreçte mizah yapıyordunuz yazdığınız kitapta. Bize öğretilmedi, biz öğrenmedik çünkü aile içinde "ah, vah" etmeyi. Kötü şeyler karşısında "Neden ben?" demeyi. Yaşama anlam yükleyen, idealist olan, hayattan bir şey bekleyen, sosyal bakan bir insan kim olursa olsun bu tür sıkıntılar karşısında aynı tepkiyi verecektir. Sadece şimdi artık her şeyi hızlı yapmak istiyorum, bir yerde uzun süre kalmaktan nefret ediyorum. Çünkü ayağım biraz öbür tarafa da kaydı. "Türkiye toplumu affedebilir bir toplumdur" Mordillo "Mizah umutsuzluğun zarafetle dışavurumudur" der. Sizin kitabınızda mizaha yönelmeniz de umutsuzluktan kaynaklanmış olabilir mi? Ben bu mizahı kendim üretmedim ki. Dönemin polisiye olaylarının kendileri mizahtı. Hepsi çok komik olaylardı. Kendi gözaltına alınışlarım da o kadar komikti ki. Peki, Güneydoğu halkı artık kendi sohbetlerinde de bu olayları gülerek mi anlatıyor? Bu çok önemli bir gelişme olurdu çünkü barış yolunda. Evet, gülüyorlar. Zaten bunları topladığım insanların hepsi bu olayları gülerek anlattılar. Sizce OHALin ardından bölge normalize oluyor mu, halk devletle, otorite ile barışıyor mu? Bazı şeyler yasalarla değişmez. Bazı şeylerin aşılması için kuşakların değişmesi lazım. Yasa çıktı diye polis dayaktan vazgeçmez, halk da polisten korkmaktan, polise direnmekten. Bir kadının çocuğu vurulmuşsa, yasa çıktı diye o kadın "Neyse, ben bunu unutayım" demez. Ama yine de elbette öncelikle yasaların çıkması lazım. Yalnız şu açık ki, Türkiye toplumu affedebilir bir toplum. Zaten Türkler ve Kürtler bu yüzden bu süreçte birbirlerinden kopmadılar. "Mahsunun seyircisi Teomandan fazla olmaz" Ve bu süreçte bu iki toplumun birbirinden kopmaması bir çeşit güven tazeleme de oldu, değil mi? Mesela bizim bu Diyarbakırdaki, Hakkarideki festival organizasyonlarında olan da bu. Türkçe bilmeyen Kürt kadını gelip Batıdan gelen aydınların konuştuğu Türkçe bir paneli en ön sıradan dinliyor. İhtiyar bir Kürt erkeği Sertab Erenerin şarkılarıyla dans ediyor. Sizin bu festival çerçevesinde Teomanın, Sertab Erenerin filan, yani Batıdaki popçuların Diyarbakırda konser vermesi halk üzerinde olumlu etki yapıyor mu? Ne hissediyorlar; önemsenmiş mi ya da ülkenin geri kalanıyla bütünleşmiş mi? 1,5 milyonluk tüm bir şehri ilgilendiriyor bu etkinlikler. Herkes programını buna, bu konserin tarihine, saatine göre yapıyor. Sonra bütün halk sanki bu şarkıcılar Diyarbakıra ilişkin bir şey bilmiyormuş gibi ya da onların taleplerini karşılayabilirmiş gibi bu şarkıcılara bir şeyler anlatmaya çalışıyor. Mesela Sertab Erener konserinde bütün halk kimliğini çıkarıp kaldırdı konser sırasında. Yani "Kimliğimizi istiyoruz" demek istiyorlardı. Şimdi Sertab Erenerin şarkılarıyla bu siyasi talebin ilişkisi yok ki. İstanbuldakinden çok farklı konserler oluyor bunlar yani. Teoman İstanbul ya da Ankaradaki konserlerinde coşkulu, onun şarkılarıyla dans eden ihtiyarlar göremez ki. Gelen şarkıcılar da çok etkileniyorlar bölge halkından. Güneydoğuda yapılan her tür kültür, sanat faaliyetinin tepkisi hemen alınıyor. Neden bu organizasyonlara popçuların yanında Mahsun Kırmızıgül, Özcan Deniz filan gibi Kürt şarkıcıları da çağırmıyorsunuz? Bir Mahsun Kırmızıgül gelse Diyarbakıra, Teomandan daha fazla ilgi görmez. Çünkü halk, Mahsun Kırmızıgüle, Özcan Denize "Onlar Kürt, neden Kürtçe söylemiyorlar?" diye kızıyor. "Sezen Aksu, Kürt olmadığı halde Kürtçe söyledi" diyorlar. Siz böyle sarışına yakın, kumralsınız filan ya, eh, Kürtlerin de hep kara kaş, kara göz oldukları kabul edilir. Polisler sizi gözaltına aldıklarında tepkileri ne oluyordu? Yani bu saç, ten renginiz, bu açık renklilik işinize yarar mıydı? "Güzel kıyafetler, güzel çanta, sen niye geldin ki buraya?" filan gibi şeyler söylerlerdi. "Sana otobüs bileti verelim, git buradan" diyorlardı. Evet, sarışınlığım avantaj oluyordu. Ama Diyarbakırdaki kendi siyasi arkadaşlarımız da beni gördüklerinde "Arkadaş İstanbuldan gelmiştir, değil?" derlerdi. Kürtler "mi" eki kullanmaz ya, kolsuz tişörtlerime bakıp böyle derlerdi. Sokakta dondurma yesem ayıplarlardı, "Gündem muhabiri sokakta dondurma yer mi?" diye. Çünkü o gazeteyle öyle bir ilişki kurmuşlardı ki, "Bu Evrim, o da bir gazete" diye değerlendirmezlerdi. Biraz özgürlükleri kısıtlayıcı bir durum yani.