“Hukuk yoluyla intikam almak”

Son dönemde Türkiye’de cumhurbaşkanına hakaret suçlamasıyla 236 kişi hakkında soruşturma başlatıldı, bunlardan 105’i hakkındaysa dava açıldı ve 8’i tutuklandı. Tüm bunlar olup biterken sosyal medyada bir afiş dolaşmaya başladı. Kim tarafından hazırlandığı bilinmeyen bu afişte “Cumhurbaşkanına ve başbakana hakaret etmek suçtur. Alo 150’ye şikayet edin” yazıyor.

Peki nasıl olacak bu durum? İki kişi arasında konuşurken, başbakan ya da cumhurbaşkanı hakkında hakaret söylemi içeren bir kelime kullandığında birileri onları Alo 150’ye mi ihbar edecek? Diyelim etti, Alo 150’nin bu konudaki yaptırımı ne olacak?

Bir süredir konuşulan bu konu her zamanki gibi gruplar arasında çeşitli espriler yapılmasına da sebep oldu. Hepimiz birilerinin gıyabında konuşurken “Aman sessiz konuş, bir duyan olmasın” diye şaka yollu uyarılarda bulunmaya başladık... Peki gerçekten kime nasıl hakaret etmek suçtur, nasıl ispatlanır ve suçu ispat edilen kişi neyle yargılanır?

Hakaret suçu nedir, kaç şahit gerekir?

Çağdaş Hukukçular Derneği’nden (ÇHD) Evin Konuk’la görüştüm. Kendisi öncelikli olarak “Cumhurbaşkanına hakaret TCK 299. maddede ayrı bir suç olarak düzenleniyor. Başbakana hakaret ise TCK 125. maddede ‘kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret’ başlığı altında suç kabul ediliyor” şeklinde bir açıklamada bulundu. Yani, başbakana hakaretten yargılanmazsınız. Eğer başbakana hakaret ederseniz, kamu görevlisine hakaret etmiş sayılırsınız ve buna göre hakkınızda dava açılır.

Hakaret suçu nedir? O da Anayasa’da şu şekilde geçiyor: “Madde 125 - Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.” Yani siz birini cumhurbaşkanına hakaret ettiği için Alo 150’ye ihbar edecekseniz üç tane şahit bulmanız gerekiyor. Ancak bu da yeterli olmayabilir.

Avukat Evin Konuk bunun çok zor bir süreç olduğunu şöyle anlatıyor: “Bence böyle bir ihbar hattının açılmasının amacı sizin örneklediğiniz gibi yoldan geçerken birinin cumhurbaşkanına ya da başbakana hakaret ettiğini duyması üzerine vatandaşların birbirini ihbar etmesi değil, daha çok sosyal medyadaki hakaretler için diye tahmin ediyorum. Çünkü gıyapta hakaret için üç kişinin daha bunu görmüş/duymuş olduğunu ispatlamak gerekiyor. Ama sosyal medyada yazılanlar açık ve kesin delil niteliğinde.”

Hakaret ihbarı için açılan özel bir hat değil

Yıllardır hizmet veren Başbakanlık İletişim Merkezi’nin (BİMER) Alo 150 numaralı hattı vatandaşlardan çok sayıda şikayet alıyor. İnsanlar kamuda yolunda gitmeyen işleri ya da mahallelerinde uyuşturucu satıcısı olduğuna dair birçok şeyi bu hattaki yetkililere bildiriyor. Zaten BİMER’in sitesinde ihbar ve şikayetin ne kadar farklı anlama geldiğine dair uyarılar var. Vatandaşları emin olmadan şikayette ya da ihbarda bulunmamak adına şu sözlerle uyarıyor: “Tahmine ve zanna dayalı şikayet kişisel hakların ihlalidir”, “Haksız ihbar manevi tazminat nedenidir”...

Konuk’un verdiği bilgiye göre hakkınızda açılan bir hakaret davasında suçsuzluğunuz ispatlanırsa iftira davası açma hakkınız doğar. Bu hakkınız hep vardır ama öncelikli olarak hakaret davasının sonuçlanması beklenir. Sonuç olarak birisinin Alo 150’yi arayıp hakaret ettiğinize dair hakkınızda şikayette bulunması sonuç vermez. Konuk, BİMER’in uzun zamandır işleyen bir kurum olduğunu ve aslında bu amaçla kullanılmadığını dile getirerek şunları söyledi: “BİMER’in zaten Alo 150 şeklinde bir hattı var. Yalnızca hakaret dolayısıyla açılmış özel bir ihbar hattı değil. Bunu yapanlar kendi inisiyatifleriyle insanları BİMER’e yönlendirmek için böyle bir afiş tasarlamışlar bence. Hukuk yoluyla intikam alma çabası diye değerlendiriyorum. Tahammülsüzlüklerinin vücut bulmuş hali. Hukuku kullanarak, cumhurbaşkanı veya başbakana yapılmış hakareti cezalandırarak insanları korkutma, sindirme çabası.”

Edindiğim tüm bu bilgilerden yola çıkarak Alo 150’yi bir de ben aradım, aramadan önce de arkadaşlarımı “Görürsünüz siz. Şimdi sizi şikayet edeceğim” diye şaka yollu tehdit ettim. Hep birlikte görmüş olduk ki tehditlerim hava kaldı! Bir yandan da öğrendik ki vatandaş Alo 150’yi çok sık arıyor.

Müşteri temsilcisine bağlanabilmek için tam 13 dakika bekledim ve neredeyse şikayet etmekten vazgeçecektim. Bu durum başkalarında daha da sinir yaratıp şikayetlerini abartmalarına da sebep olabilir pek tabii. Konuşmalarımızın kayıt altına alındığı bilgisini telesekreterden aldıktan sonra uzun bir süre “beklettiğimiz için özür dileriz” cümlelerini dinledim. “Yahu bir şikayet ettirmediniz” deyip durdum telefonun diğer ucunda. Şikayet etmek isteyenler olursa diye belirtiyorum, inanın kolay iş değil.

“İnternette yazılan her şey delil sayılıyor”

En sonunda müşteri temsilcisine bağlandım ve bir çırpıda derdimi anlattığımda, karşı tarafın buna hiç şaşırmamış olması gerçekten de birilerinin cumhurbaşkanına hakaret edenleri şikayet ettiğini gösterdi. Temsilciye, “Benim etrafımda cumhurbaşkanına hakaret edenler var. Şikayet edeceğim ama siz beni ciddiye alacak mısınız?” diye sordum. Aldığım cevap ya kağıttan okunuyordu ya da gün içinde çok defa bu açıklama yapıldığı için ezberden yapılıyordu. Teklemeden bir çırpıda o da bana cevap verdi.

Şikayetim sözlü olarak dikkate alınamazmış. Ancak internetteki yazılan her şey bir delil demekmiş. Böyle bir delil bulup kendilerine tekrar başvurmam gerektiğini belirtti. “Twitter’da çok yazılıyor” demeyi de ihmal etmedi.

Son bir uyarısı da “Biz buradan bir şey yapamayız ama siz bir daha tanık olduğunuzda polisi arayın” şeklinde oldu.