İyiçi toğdun Teeemel!

Karagözün "Yazıcı" oyununda "Laz" adlı tip, "Merhaba, paba! Nasulsun? Eyu musun, hoş musun? Akşamdan peru sarhoş musun? Tolu musun, poş musun? Memleçetten celdum, memleçete mektup cönderecum... Yaz pakalum. Penum canum, penum cözüm..." diye sürdürür şivesini... İlhan Durusoyla birlikte yazdığımız Temel fıkralarının 0002 numaralısı olan "Temel Kumarbaz"da, Temel ile Cemal kumarhaneden sabaha karşı çıkarlar. Yan yana, üzgün yürümektedirler. Temel çırılçıplaktır. Cemalin üzerinde sadece külotu vardır. Temel Cemale döner: "Cemal senin en çok neyunu seveyrum, kumarda nerete turacağini pileysun" der. 0249 numaralı "Temel Torpil" fıkrasında İstanbulda Deniz Kuvvetleri Komutanlığında askerliğini yapan Temele gıpta ederek, buraya torpille mi geldin diye sormuşlar. "Cemiyle celdum" demiş. Boyut Yayınlarından çıkan, bizim "Temels" kitaplarından seçtiğim, birkaçı seçenekli çoğu tek temel sondan ibaret Temel fıkralarına buyur ola bu kez de...0000- Temel SoruTemel sözcüğünün kökeni eski Yunancada "themélio." Ne demekmiş?a. İçgüdüb. Şakac. Mantıkd. Kaide0001- Temel Atma TöreniUşaklar deniz kenarında horon tepiyor, arada bir de içlerinden birini yakalayıp kayalara atıyorlarmış. Bunu dehşet içinde izleyen biri nolur nolmaz diye kaçmaya başlamış.- Cel kaçma, sen de katıl, demişler. Niye çekineysun, senun adun ne?- Arif, demiş.- Piz temel atma töreni yapayruz. Senin içun tehliçe yoktur, daa... 0012- Temel NişanlılıkTemel ve Fadime, ikisi de 90 yaşlarında. Hâlâ nişanlılar. Bir türlü evlenememişler. Fadime, "Artık evlenmeliyiz" demiş. Temel ne yanıt vermiş?a. "Önce trafikten ehliyet almaliyum."b. "Finduklar olsun..."c. "Haçan kim alayi pizi bu yaştan sonra."d. "Nikah yapunca yeşil kart da aluruz."0019 -Temel IslaklıkTemel ne zaman balığa çıksa, pantolonunun paçaları ıslak dönermiş. Niye diye sormuşlar.- Paluk tutarken sıkılayrum, sigara içeyrum. Pitirince sigaramı tenize atıp pasıp söndüreyrum.0028- Temel PiştiTemel arkadaşlarıyla kahvede kağıt oynuyormuş. Yanlarına gelen Cemal, Temele sormuş.- Haçan ne oynaysinuz?- Pen kendi hesabuma pişti oynayrum, onlar ne oynayi oni pilmem.0046- Temel KasketTemel başındaki kasketi gösterip- Pu kasket penu on yaş gençleştirdu, demiş.- Kaç yaşindasun, diye sormuş Cemal. - Kasketlu mi, kasketsuz mi, diye sormuş Temel.0051- Temel CehennemTemel ölmüş, cehenneme gitmiş, onu zebaniler sille tokat karşılamışlar.- Pöyle yaparsanuz cehenneme çimse celmez, demiş.0166- Temel İhtiyar İhtiyar Temel ile genç Cemal çay andallarında (çay ekilmiş arazi) çalışan kızları izliyorlarmış. Cemal "Hadi koşarak inelum da birer kiz kaçiralum" deyince Temel ne yanıt vermiş?a. "Penu ilgilendirmay."b. "Paşkasina soz verdum."c. "Hayır, ağir ağir inelum, hepusunu kaçıralum."d. "Yolda guneş çikayi, ağzimiza sıçayi."0195- Temel SırTemel Reis 40 yıldır her sabah kasasını kimseye emanet etmediği anahtarıyla açar, bir kağıt parçasını çıkarır, dalgın dalgın incelermiş. Tabii tayfada merak had safhada! Bir gün Temel Reis ölmüş. Cebinden anahtarı alıp doğru kasaya koşmuşlar. Sararmış kağıt parçasını çıkarmışlar. Define haritası filan bekliyorlar. Okudukları ise şu:a. "Bunu yazan Tosun"b. "Kari deniz cibidur"c. "Taka daha batmayi"d. "Sancak sağ, isçele sol"0242- Temel İmdatAmerikalı turist grubu tekneyle gezideyken içlerinden biri Boğaza düşmüş. "Help, help" diye bağırıyormuş. Civarda kürek çekmekte olan Temel, hızla yaklaşmış. - İnciluzca öğreneceğune yuzme öğrenseydun.0386- Temel FıkraAdamın biri şimdi bir Temel fıkrası anlatacağım demiş. Dinleyenlerden biri Karadenizli olduğunu söylemiş. - O zaman yavaş anlatırım demiş, adam.0396- Temel LimonTemel yemekte karısına sormuş.- Limonun iki bacaklisi olur mi?- Hiç olur mi, canum?- Uy, yine siktum kanaryayi çorbaya.0799- Temel MedyaTemel hamama gitmiş. Peştamal yerine beline gazete sarmış. Sebebini soranlara cevap vermiş: Medya her şeyi püyütüyo.2002- Temel AfetTemel ile Cemal bir buzdağının üstünde kaybolmuşlar. Grip, bronşit gırla... Birden bir gürültü duyulmuş. Temel "Kurtultuk" demiş, "Titanik celeyi."2062- Temel TeksasBir barda Temel ile sohbet eden Teksaslı bir kovboy Amerikada her şeyin ne kadar büyük ve heybetli olduğunu anlattıktan sonra sözü kendi arazisine getirmiş. "Sabah yedide arabayla yola çık, hava karardığında arazinin yarısına ancak gelmiş olursun" deyince, Temel, "Penum ta öyle pi arapam vartı" diye yanıt vermiş. 2095- Temel AnadilTemel kendini çok iyi yetiştirmiş. İngilizce ve Fransızcayı ana dili gibi konuşuyor, yurtdışında yaşıyor.- Hatunlarla Fransızca, iş görüşmelerinde İnciluzca konuşayrum.- Ya anadilini?- Onu ta tıraş olurken yuzumu çesince kullanayrum. Yanıtlar: 0000: d, 0012: c, 0166: c, 0195: d. Yazara e-mail Gazetenizde bu haftanın sürprizi Temelin doğum günü münasebetiyle... Temel Testusa Temelce bir alıştırma sunarak başlayalım mı? Karadenizlilerin büyük bölümü genellikle (d) harfini (t) ile değiştirir. "Devri daim tulumba dairesi" diyeceklerine "tevri taim dulumba tayiresi" derler. (B) yerine (p) derler, "bacak" diyeceklerine "paçak" dedikleri gibi. (K) yerine (ç) derler. "Kim" diyeceklerine "çim" dedikleri gibi. Tabii bunlar yöreden yöreye az çok değişen genellemeler. Karadenizde şive köyden köye bile değişir. Fakat genellikle (i) ve (ı), (u) ve (ü), (o) ve (ö) harflerini karıştırarak kullanırlar. Örneğin, bizim Temel ve altı arkadaşı, günlerden bir gün bir otele çektikleri telgrafla "yeduyuz" diye yer ayırtmışlar. Çıka çıka ortaya sadece yedi kişi çıkınca otelci onları pata küte kovmuş. Dilinizi düzeltin önce diye arkalarından bağırmış. Onlar yer bulamayıp parkta sabahlamışlar. İçlerinden biri "mum" derse yine dayak yemekten korkarak "Çok karanluk, keşke mim alayduk" diyormuş.