Kuş göçünü izlemenin tam vakti

Bu güzel doğa olayını izlemek isteyen İstanbullular, aldıkları bir dürbünle ya da İstanbul
Kuş Gözlem Topluluğu’nun üyesi olarak gözlem etkinliklerine katılabilir. Kuşların göçleri ve yaptıkları gözlemlerle ilgili
İKGT üyesi Ümit Yardım’ın görüşlerini aldık.

* İstanbul’un göçmen kuşlar açısından önemi nedir?

Kuşlar Akdeniz ve Ege Denizi’nin üzerinden uçamıyor çünkü havada dinlenmelerini sağlayan sıcak hava termalleri denizlerin üzerinde değil, karada oluşuyor. O nedenle İspanya’daki Cebelitarık Boğazı ve İstanbul gibi dar kara koridorlarını izlemek zorundalar. İstanbul’daki Boğaz da fazla uzun olmaması sebebiyle yüz binlerce kuşa dar geliyor, dolayısıyla göç mevsimi zamanında biraz dikkatlice gökyüzüne baktığımızda göç eden kuşları görmek zor olmuyor.

* Yılın hangi dönemlerinde bu göçler gerçekleşiyor?

Kuşlar ilkbaharda güney yarımküreden kuzey yarımküreye, sonbaharda ise tersi istikamette göç ediyor. Mart, nisan, mayıs ayları güneyden kuzeye; ağustos, eylül, ekim ise kuzeyden güneye göçlerin en iyi izlenebileceği tarihler.

* Çevre kirliliği, küresel ısınma bu göçleri nasıl etkiliyor?

Havaların ısınması güneye ait kuşların kuzeye doğru gelmesine yol açıyor, örnek olarak artık İstanbul’da her yerde görülen yeşil papağanlar gösterilebilir. Ayrıca ormanların kesilmesi, yanması, su havzalarının kirlenmesi, azalması, İstanbul’un kuzeyindeki kuşların dinlendikleri ve avlandıkları ormanlara doğru, her geçen gün yapılaşmanın artması, akşamları dinlenmek için orman arayan bu kuşların güç kazanmalarında zorlanmalarına sebep oluyor. Boğazlarımızın oluşmasından beri aynı güzergâhı kullanan bu kuşların göç yollarında yeterli araştırmalar yapılmadan, önlemler alınmadan yapılan yüksek binalara, elektrik direklerine, yüksek antenlere, tellere, rüzgâr türbinlerine, acımasız ve bilinçsiz avcıların kurşunlarına çarpmadan uçmaları zor oluyor.

* İstanbul’da ne tür kuşların göçlerini izleme şansı buluyoruz?

Başta leylek ve kara leylekler olmak üzere kartal, şahin, atmaca, delice, doğan, akbaba ve kara çaylak gibi 30 tür kuş İstanbul’un üzerinde göç ediyor.


Ümit Yardım

* İstanbullular bu göçlerin varlığından haberdar mı?

Ne yazık ki İstanbulluların bu göçlerden haberi yok. Hatta bazı yerel yöneticiler bile haberdar değil. İngiltere’de beş milyon kuş gözlemcisi var deniyor, bizde onlardan kat kat fazla çeşitte kuş olmasına rağmen daha Türkiye genelinde 4 bin civarındayız. Ama gençler ilgi göstermeye başlıyor. Yakın zamanda daha da iyi olacak.

* Kuşların göçlerini İstanbul’da nerelerden izleyebiliriz?

İstanbul’da sonbaharda Çamlıca tepeleri, Beykoz tepeleri, Adalar üzeri seyir için iyi noktalar. İlkbaharda ise Sarıyer tepeleri. Ama buraları maalesef üçüncü köprünün ve otobanların yapılacağı güzergâh.

* Göçleri izlemek isteyenler ne tür hazırlıklar yapmalı?

İstanbul Kuş Gözlem Topluluğu’na üye olarak bizim gözlemlerimize katılabilirler. Bunun dışında bir dürbün ve kuş kitapları getirmeleri yeterli.

* Kuş gözlemleriyle ilgili ne tür organizasyonlar düzenlediniz?

2000 yılındaki kuruluşumuzdan beri haftada bir gün toplantı yapıyoruz, kuşların olduğu bölgelere geziler düzenliyoruz. Baharda göçmen kuşları izliyoruz, kışın ise Marmara Bölgesi’ndeki göllerde kış kuşlarını da izleyip, sayımlarını yapıyoruz.

İklim değişikliği nedeniyle İstanbul’da sıkça görülmeye başlanan yeşil papağan.

‘Geçerken havayı temizliyorlar’

* Bu kuşların çevremize ne gibi faydaları var?

En büyük özellikleri temizlik yapmaları; hem havada hem karada zararlı ne varsa tüketerek üzerimizden geçmeleri. Yani sivrisinekten, çekirgeden, ağaç kurtlarından, kenelerden tutun da ziraata, bağ, bahçeye, ormana zarar veren her türlü fare, yılan, kertenkele ve benzeri sürüngenler, insan elinin ulaşamadığı yerlerde ölmüş ve bakteri üreten, o bakterilerin yağmur yoluyla su hazlarına kadar ulaşmasına sebep olan büyük hayvan leşleri... Bu saydıklarımın hepsini alarak giderler.