Maske ne zaman gerekli?

Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve hızla yayılan ölümcül koronavirüs, dünya çapında yarattığı panikle de gündemde. En az 636 kişinin hayatını kaybettiği Çin’de, virüsü taşıyanların sayısı 31 bini aştı. Son rakamlara göre, Çin dışında 25 ülkede toplam 260 kişide tespit edilen koronavirüs, Türkiye’de henüz görülmese de, korunma amaçlı takılan yüz maskelerine hücum edilmesine neden oldu. Cerrahi maskelerin yanı sıra N95 gibi medikal ya da iş güvenliği vb belirli amaçlar için tasarlanan özel maskeler, bugünlerde koronavirüs paniği nedeniyle yok satıyor. Türkiye’deki birçok üretici, başta Çin olmak üzere yurtdışından gelen milyonlarca maske talebini karşılamak üzere kapasitelerini yüzde yüz artırmış durumda. Eczanelerin dahi maske temin etmekte zorlandığı bu koşullarda, maske fiyatlarını 200 liraya kadar yükselten satıcılar da var. Maske krizinden en çok etkilenenler ise lösemi hastası Öykü Arin gibi, tedavisi devam ettiği için bağışıklığı zayıf olan ve maskenin kritik önem taşıdığı hastalar. Peki maske kullanımı koronavirüse karşı gerçekten koruyucu mu? Hangi maske tercih edilmeli? Başka ne gibi önlemler alınabilir? Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Öğretim Üyesi ve Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Alpay Azap’a sorduk.

Maskeler solunum yoluyla bulaşan virüslere karşı koruyucu mu?

Maskeler, solunum yoluyla bulaşan hastalıklara karşı koruyucudur. Fakat maske, eğer virüs taşıyan kişiye 1 metreden fazla yaklaşacaksanız gerekli. Yani, virüsler havada uçuşan şeyler değil. Havaya yayılmaları halinde yere çöküyorlar. Şöyle anlatayım, grip hastası birinin bulunduğu bir odaya birkaç dakika sonra girdiğinizde virüsler havadan size bulaşmaz. Ancak hasta kişiyle 1 metreden daha yakın bir mesafede durmanız halinde, o kişi konuşurken, gülerken yaydığı parçacıklar sizin mukozanıza yapışabilir. Bu yüzden aslında hastalanan kişilere daha çok görev düşüyor. Özellikle kış döneminde olmamız nedeniyle, sadece koronavirüs değil, bir sürü viral hastalık var. Herhangi bir üst yolunum yolu hastalığı olan kişinin etrafa bulaştırmamak adına maske takmasını mutlaka öneriyoruz.

Koronavirüs salgınıyla bağlantılı olarak N95 olarak anılan özel maskelere yoğun talep var. Bu maskeleri takmak gerekli mi?

Solunum yolu virüslerinden korunmak için cerrahi ya da tıbbi maske dediğimiz tür kesinlikle yeterli. O özel maskeler, sadece sağlık çalışanları belli bazı girişimleri yapacakları zaman gerekli. Örneğin solunum yolu hastalığı olan bir kişinin solunum yolunun temizlenmesi gibi tıbbi işlemleri kast ediyorum. Bu özel durumlar dışında zaten sağlık çalışanlarının da tıbbi maske takması yeterlidir. Yoksa hastanelerde illa ki solunum virüsleriyle enfekte hastalarımız oluyor, o zaman hastanelerde hep bu maskeleri görmeniz gerekirdi. O yüzden, hastalık belirtisi göstermeyen, sağlıklı vatandaşlarımızın bu özel maskelere hücum etmesinin hiçbir anlamı yok. Tam tersi, şu an gerçekten ihtiyacı olanlar bu maskeleri bulamaz oldu.

Başka ne tür önlemler alınabilir?

Aslında virüslerden korunmak için daha çok el temizliğini öneriyoruz. Çünkü solunum yoluyla bulaşan virüsler, cansız yüzeylerde bir süre canlı kalabiliyor. Kişi enfekte bir ortamda bulunduysa, elini yüzüne götürerek virüsün bulaşmasına neden olabiliyor. Bunun için el hijyeni çok önemli. Sabunla yıkamayı ya da alkollü el antiseptiğiyle ovalamayı öneriyoruz.

Koronavirüs Türkiye’de henüz görülmedi ama hem virüsün kuluçka süresi var hem de her gün binlerce kişi, salgının görüldüğü ülkeler de dahil seyahat ediyor. Bunlar riskin devam ettiğini göstermiyor mu?

Salgının başladığı andan itibaren farklı ülkelerde hastalar oldu ama hepsi Çin’den kaynaklanıyordu ve o ülkelerde bile ciddi bir yayılım söz konusu değil. Zaten Çin’e gidip gelen kişi sayısı da çok azaldı. Çarşamba günü itibarıyla Türkiye, Çin’den gelen direkt uçuşları da durdurdu. Bu önlemler alınmadan önce Çin’den Türkiye’ye gelen 90 kişi de tarandı biliyorsunuz ve negatif çıktı. Bu yüzden, şu an bu olasılık gerçekten düşük. Koronavirüsle ilgili saat saat diyebileceğim çok titiz takip çalışmaları yapılıyor. Sağlık Bakanlığı da bu süreci Bilimsel Danışma Kurulu’yla birlikte yürütüyor. Hem sağlık çalışanları hem vatandaşlar için ayrı ayrı çalışmalar var. O yüzden panik olmayı gerektirecek bir durum yok. Seyahat konusunda da Çin veya Güneydoğu Asya’ya gitmiyorsanız, risk yine çok düşük.

Milliyet yazarlarından Ecz. Metin Uyar: “Talep patlaması yaşanıyor”

Koronavirüsü toplum genelinde ciddi bir kaygıya yol açtı. Uzmanların virüsten korunmak için belirli maske türlerini önermesi ile maskelere yönelik de bir talep patlaması yaşanıyor. Geçtiğimiz hafta sonundan beri eczaneme gelen kişilerin çok büyük bir çoğunluğu maske almak istiyor. Ancak ne yazık ki artık bu talebi karşılamakta zorlanıyoruz. Çünkü hazırlıksız yakalandığımız bu yoğun talep hem eczanelerde hem de maskeleri tedarik ettiğimiz depolarda ürün stoklarını bitirdi. Maskelerin bazı internet sitelerinde eczane satış fiyatının çok üzerinde rakamlara satıldığını da görmeye başladık.