Ölen 16 bin mültecinin ‘Liste’si İstanbul otobüs duraklarında

20 kişi İtalya’ya gitmekte olan şişme botun Libya sahili açıklarında sönmesi sonucu boğuldu. İsmi bilinmeyen
16 yaşındaki bir erkek, Afganistan sınır polisinin kontrolünden kaçabilmek için gizlendiği kamyon kasasında havasızlıktan öldü. Alain Hatungimana iki çocuğuyla birlikte Hollanda’dan sınırdışı edilmekten korktuğu için kendini asarak intihar etti. Iraklı Khaled Khodena sığınma talebi reddedilerek İsveç’ten sınır dışı edildikten sonra dini inancı sebebiyle öldürüldü. Liberyalı Michael Kelly, Almanya’daki sığınma merkezindeki odasında öldükten 10 gün sonra bulundu. Yunanistan’dan yola çıkan 20 yaşındaki kaçak yolcu Almanya’da bir kamyonun kasasında aşırı ısınmadan dolayı öldü. Nijeryalı Infeanyi Nwokoye Malta’ya kaçak girmeye çalışırken yakalandıktan bir gün sonra nezarethanede öldü; ölüm nedeni bilinmiyor. İranlı Kambiz Roustayi sığınma talebi reddedilince sınırdışı edilme korkusu ile Amsterdam’da kendini yakarak intihar etti. Nepalli Shambu Lama sınır dışı edilme korkusu yüzünden Almanya’da trenin önüne atladı; 16 yıl yaşadığı Almanya’da bir oğlu olmuştu.
Liste uzayıp gidiyor maalesef. AB sınırları içinde veya sınırlarına girmeye çalışırken yaşamını kaybettiği belgelenen 16 bin 264 mülteci yer alıyor bu listede.
Ve her geçen gün yeni isimler ekleniyor...
Şimdi bu liste sanatçı Banu Cennetoğlu’nun aracılığıyla görünürlük kazanıyor; İstanbul sokaklarında. Sınır politikaları ve bunun farklı alanlardaki tezahürü üzerine son
10 yıldır aralıklarla çalışmalar yapan Cennetoğlu’nun bu çalışması “Liste”yle, 15-23 Ekim tarihleri arasında Esra Sarıgedik Öktem küratörlüğünde Salt işbirliğiyle hazırlanan “Ölçek, Mertebe, Tedbir” başlıklı program dahilinde yüzleşeceğiz. 49 sayfalık bu liste İstanbul’un çeşitli bölgelerindeki 50 reklam panosu ile Şişhane-Hacıosman metro hattındaki 100 panoda yer alacak.

‘Liste’ler istanbul’un duraklarında merakla izleniyor.

“Liste” ilk kez Mart 2007’de Amsterdam’da 110 dış cephe reklam panosunda yer aldı

Cennetoğlu “Liste” ile dünyadaki en büyük ırkçılık karşıtı örgütlenme olan ve Avrupa’nın 49 ülkesinde milliyetçilik, ırkçılık, faşizme karşı göçmenleri, mültecileri destekleyen UNITED for Intercultural Action’ın derlediği dökümanı görünür kılıyor.
Sanatçı “Liste”nin çıkış noktasını şöyle anlatıyor: “2002’de Hollanda’da bulunan Ter Apel adlı sığınmacı merkezi ile ilgili bir araştırma sürecindeyken UNITED’in internet sitesinde bu dökümanla karşılaştım. Aynı dönem sağ eğilimin artmasıyla Hollanda, sınır komşuları ve Avrupa Birliği’ne yeni katılacak olan ülkeler sınır önlemlerini çok sıkılaştırmaya başlamışlardı. 10 yıl boyunca
geçici izinlerle Fransa, Hollanda ve Amerika’da yaşadım ve tabii ki birçok kez söz konusu ‘önlem’e takıldım. Teoride romantikleşme riski taşıyan bir konu sınır. Ama pratikte durum çok farklı...
Bu listenin kamusal alana çıkması, derdi bu olmayan birileriyle karşılaşması zorunluydu.”
“Liste” ilk kez Mart 2007’de Amsterdam’da 110 dış cephe reklam panosunda; ardından Yunanistan ve Almanya’da da gösterildi. Cennetoğlu “İlk kez Türkiye’de görünür olacak, tabii ki bu başka sorular da demek... Türkiye göç bağlamında dönüşüm süreci içerisinde. Suriye meselesi çok öncesinde başlayan kurumsal düzenlemelerin ve tedbirlerin arttığı, Avrupa Birliği ile yürütülen müzakerelerin yer aldığı, polis şiddetinin yaşandığı bir süreç var” diyor.
“Liste” 1993 yılından bu yana AB sınırları içinde veya sınırlarına girmeye çalışırken yaşamını kaybettiği belgelenen 16 bin 264 mülteci ve sığınmacının ismi, menşei, ölüm nedeni ve söz konusu haberin kaynağından oluşuyor. UNITED for Intercultural Action tarafından derlenen listenin son güncellemesi 13 Haziran 2012’de yapıldı.
Cennetoğlu “Liste”yi bir sanat yapıtı olarak tanımlamadığını belirtiyor: “Sanatçı pratiğimin olanaklarını kullanarak görünür kılmaya çalıştığım bir belge bu. 2006 yılından bu yana küratörler ve kültür kurumları ile iş birliği içerisinde güncel listeyi farklı ülkelerde, reklam panoları ve gazete ekleri aracılığıyla görünür kıldık.”
UNITED’ın bu listesini gösterdiği her ülkenin diline çeviriyor Cennetoğlu. Türkiye’de de panolarda Türkçe olarak yer alacak bu liste. Ayrıca herkesin ulaşabilmesi http://www.the-list.info/ adlı bir web sitesi de oluşturuldu.
Cennetoğlu bu çalışmasının hedeflerini ise şu cümlelerle açıklıyor: “Öncelikle görülmeyi hedefliyor. Söz konusu bilginin önceliği bu konu olmayan tarafından görülmesi. Aradaki mesafeyi azaltarak olası tepki ve düşünmeyi kısmen dürtmeye çalışmak... Bunu kişinin bilgi görmeye alışık olduğu mecralar yoluyla yapmak, istemese de yoluna çıkmak...”