Sarılık nedir? Neler sebebi olabilir? Tedavisi nedir?

Sarılık nedir? Nasıl oluşur?

Sarılık, cildin sararması ve vücuttaki bilirubini düzgün işlemediği zaman ortaya çıkan gözdeki beyaz kısmın sararmasıdır. Bu, karaciğerdeki bir problemden de kaynaklanabilir. Bilirubin, kanın demirden çıkarılmasından sonra kan dolaşımında kalan sarı renkli bir atık maddedir. Karaciğer filtreleri kandan bilirubin denilen bu atık maddeyi süzer. Bilirubin, karaciğere ulaştığında diğer kimyasallar buna bağlanır. Bu kimyasalların bağlanmasıyla oluşan maddeye konjuge bilirubin denir.

Karaciğer, bir sindirim suyu olan safra üretir. Konjuge bilirubin safraya girer, sonra vücudu bırakır. Dışkısına kahverengi rengini veren bu tip bilirubindir. Çok fazla bilirubin varsa, kandan çevre dokulara sızabilir. Bu durum, hiperbilirubinemi (bilirubinin normalden yüksek olması) olarak bilinir ve ciltte ve gözlerde sarı renge neden olur.

Sarılığa neden olabilecek temel koşullar şunlardır:

• Karaciğerin akut iltihabı: Bu, karaciğerin konjuge ve bilirubini salgılama yeteneğini bozabilir, bu da bir birikime neden olur.
• Safra kanalı iltihabı: Bu safra salgılanmasını ve bilirubinin çıkarılmasını engelleyerek sarılığa neden olabilir.
• Safra kanalının tıkanması: Bu, karaciğerin bilirübin atmasını önler.
• Hemolitik anemi(Çok fazla kan hücresi yıkımı): Büyük miktarlarda kırmızı kan hücresi bozulduğunda bilirubin üretimi artar.
• Gilbert sendromu: Bu enzimlerin safra atılımını işleme yeteneğini bozan kalıtsal bir durumdur.
• Kolestaz(Tıkanma): Bu karaciğerin safra akışını keser. Konjuge bilirubin içeren safra, atılmaktansa karaciğerde kalır.

Sarılığa neden olabilecek daha nadir koşullar ise şunlardır:

• Yalancı sarılık: Bu zararsız sarılık şeklidir. Cildin sararması, bilirubinin fazlalığından değil, fazla miktarda beta-karotenden kaynaklanır. Yalancı sarılık genellikle fazla miktarda havuç, kabak veya kavun yemekten kaynaklanır.

Sarılık olup olmadığınızı nasıl anlarsınız?

Sarılık yaygın belirtileri şunlardır:

• cildin ve gözlerin beyaz kısımlarındaki sarı bir solukluk, normalde baştan başlayıp vücuda yayılır.
• soluk tabureler
• Koyu idrar
• kaşıntı

Düşük bilirubin düzeylerinden kaynaklanan eşlik eden sarılık semptomları ise şunlardır:

• yorgunluk
• karın ağrısı
• kilo kaybı
• kusma
• ateş
• soluk tabureler
• Koyu idrar

Sarılık Tedavisi

Tedavi altta yatan nedene bağlı olacaktır. Sarılık tedavisi sarılık semptomlarından ziyade sebebi hedefler.

Aşağıdaki tedaviler kullanılır:

• Aneminin (kansızlık) neden olduğu sarılık, ya demir takviyeleri alarak ya da daha fazla demir açısından zengin gıdalar tüketerek kandaki demir miktarını arttırarak tedavi edilebilir.
• Hepatitin yol açtığı sarılık antiviral veya steroid ilaçlar gerektirir.
• Doktorlar tıkanıklığın neden olduğu sarılığı cerrahi olarak tedavi edebilirler.
• Sarılık bir ilacın kullanımına bağlıysa, tedavi alternatif bir ilaca dönüşmeyi içerir.

Önleme

Sarılık karaciğer fonksiyonu ile ilgilidir. İnsanların dengeli beslenerek, düzenli egzersiz yaparak ve tavsiye edilen miktardan daha fazla tüketmeyerek bu hayati organın sağlığını koruması esastır.