Sayıştay’ın ‘ölüm’ raporu

Sayıştay’ın Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) ilişkin hazırladığı denetim raporundan çarpıcı uyarı ve tespitler ile skandal niteliğinde bilgiler çıktı.
Raporda, ocaklarda taşeronlaşma nedeniyle işçilerin yeterli eğitimi olmadığı, kapatılan ocaklarda da önlemlerin alınmadığının tespit edildiği hatırlatıldı. Ölümlü kaza uyarısında bulunulan raporda, 1999’a göre kazalarda yüzde 55 artış olduğu vurgulandı.
30 madenciye 2010’da mezar olan Karadon’da üretimin 2012’de yeniden durdurulduğu belirtilen raporda, firmanın taahhüt üzerinde üretimi nasıl yaptığının araştırılması istenirken, Soma’daki faciaya neden olan madeni işleten Soma A.Ş.’ye kamu zararı uyarısına rağmen Zonguldak’ta bir başka ihale verildiği, firmanın yüksek üretim taahhütlerini yerine nasıl getireceğinin ise soru işareti olduğu vurgulandı.
330 sayfalık rapordaki, tespitler şöyle:

Ürküten rakamlar
* İşçi sayısının yetersizliği, yüklenici firmaların üretimi karşılamak için hazırlık aşamalarında pek çok sorunla karşılaşıldığı, hazırlık işlerinde çalışan firmaların iş güvenliği koşullarına gerektiği gibi uymamaları nedeniyle vahim olayların meydana geldiği, hazırlık işlerinin yüklenici firmalar eliyle yapılması konusunda ısrarcı olmanın da yanlış olduğu görülmüştür.
* Kapatılan ocaklarda iş güvenliğine ilişkin gerekli önlemlerin alınmadığı, ölümlü bir kaza olma olasılığının yüksek olduğu görülmektedir. Kurum ve müesseseler tarafından sahalarda daha sık denetim yapılarak, iş güvenliğine ilişkin olarak tespit edilen noksanlıkların giderilmemesi, tekrarlanması halinde işletme projelerinin onaylanmayacağı hususunun firmalara iletilmesi gerekmektedir.
* 1980’li yıllarda yılda ortalama 8-9 bin civarında olan kaza sayısı 1990’lı yıllardan bu yana alınan önlemler sonucu azalma göstermiş 2011’de 2 bin 808 kaza, 2012’de ise yüzde 5 oranında düşüşle 2 bin 713 kaza meydana gelmiştir. Yeni ve tecrübesiz işçi alımı sonrası kazalar 2010’da yine artış göstererek 3 bin 456’ya yükselmiştir.
* Büyük miktarlarda iş gücü ve maddi kayıplara yol açan kazaların artış ve oluş nedenlerinin çok yönlü olarak araştırılması, iş güvenliği eğitimlerine ağırlık verilmesi gerekmektedir.

Kapalı ocakta üretim arttı
Sayıştay raporunda, Karadon maden ocağına ilişkin örnekler de verilerek değerlendirmeler yapıldı. 2011’de 30 işçinin öldüğü grizu patlamasının değerlendirildiği raporda Mart 2012’de yapılan incelemede ocağın yeniden kapatıldığı belirtildi.
Raporda, “İş güvenliği noksanlıkları nedeniyle işyerleri, noksanlıklar giderilinceye kadar üretime kapatılırken, firmanın 8 bin 610 ton 2012 taahhüdünün 6,3 kat üzerinde 54 bin 409 ton üretimi nasıl yaptığıdır” tespiti dikkati çekti.

Uyarıya rağmen Soma’ya ihale
Raporda, Soma’da 301 işçinin hayatını kaybettiği madeni işleten Soma Kömür İşletmeleri A.Ş.’ye ilişkin dikkati çeken bir bilgiye de yer verildi. Şirketin Zonguldak Bağlık-İnağzı Sahası ihalesini de aldığı hatırlatılarak şunlar kaydedildi:
“Haziran-2013’teki denetimde 2 yıllık sahanın etüt edilmesi ve proje hazırlanması süresinin sonuna yaklaşılmaktadır. Soma A.Ş. tarafından kalan sürede işletme projesinin hazırlanması ve 4 yıllık sürede, yılda 2 milyon tondan başlayarak kademeli olarak 3,3 milyon tona çıkacak üretim taahhütlerine yönelik hazırlıkların nasıl tamamlanacağı soru işareti yaratmaktadır.”