Soygunların nedeni artan tüketme isteği

İstanbul’da son bir ayda 6 banka, 2 PTT şubesi, 2 para nakil aracı, birçok işyeri soyuldu. Soygunların sayısının giderek artmasının nedeni uzmanlara göre, artan yoksunluk ve tüketim... Soygun için genellikle bankaların seçilmesi ise uzmanlara göre nakit paraya erişimin en kolay yer olmaları...
‘Suç Teorileri’ adlı kitabın yazarı, suç ve kriminoloji uzmanı Doç. Dr. Osman Dolu’ya göre banka soygunları arttı çünkü ‘Amerikan rüyası’ bitti. Global Politika ve Strateji düşünce kuruluşunun kurucuları arasında da yer alan Gaziosmanpaşa Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dolu, soygunların nedenini Türkiye’nin son 15 yıllık süreçte yaşadığı değişimlerde aramaya başlamak gerektiğine dikkat çekerek şunları söylüyor:
“Teknoloji zaten insanların işsiz kalmasına neden oluyordu. Bir de ülke ekonomisinde yeni iş sahaları açılamayınca işsizlik derinleşti. Bunun yanı sıra TÜİK istatistiklerine göre Türkiye’de yaklaşık 13 milyon kişi asgari ücret veya altında maaş alıyor. Buna emeklileri ve de bu kişilere bağlı yaşayanları eklediğimzde en az 50 milyonluk bir rakam karşımıza çıkıyor. Bu da ciddi bir ekonomik eşitsizlik anlamına geliyor. Yukarıda mutlu bir azınlık var, aşağıda ise çok mutsuz geniş kitleler var. Fakat televizyonlarda herkese; ‘Ev, araba sahibi olabilirsin’ deniliyor. İnsanlar, o ‘rüya’ gibi yaşamaları için sürekli kamçılanıyor. 1930’larda başlayan ‘Amerikan rüyası’ vardı. Politikacılar 1930’larda büyük bunalımdan çıkış için bu kavramı kullanır, ‘Herkese 2 anahtar’ derlerdi. Bugün Türkiye’de de insanlar peynir, ekmek gibi ev, araba alıyorlar. Bu kadar az kazançla bunları nasıl alıyorlar? Çünkü bankalar durmadan kredi veriyorlar, insanlar borç altına giriyorlar. İnsanlar veresiye yaşıyorlar. Tüm bunlar gerçekleşirken diğer yandan eski kurallar da değişiyor. Değer sisteminde yozlaşma var. Aile arasında dayanışma azaldı. Bireysellik ön plana çıktı. Herkes kendisini, kendi başının çaresine bakmak zorunda hissetmeye başladı. Kolay yoldan para kazanma mentalitesi yerleşti. Yarışma programları ile, şans oyunları ile insanlar kısa yoldan köşeyi dönmenin hesabını yapıyorlar.”

‘Güvenlik zafiyeti’
Peki neden özellikle bankalar? Dolu’ya göre özellikle bankaların seçilmesinin birden fazla nedeni var. Bunlardan ilki, yeni açılan bankalar ile kimi küçük şubelerde ciddi güvenlik problemleri olması. “Dikkat edilirse soygunlar genellikle küçük şubelerde ve bankalarda gerçekleşiyor” diyen Dolu’ya göre ikinci neden de banka soygunlarının paranın en düşük riskle elde edilebileceği suç yöntemi oluşu... “Banka soygunlarında, hırsızların yüzde 80’i bulunamıyor” diyen Dolu, Türkiye’de güvenlik ve polis silah kullanmaktan kaçınması ve banka personelinin soyguncuya direnmeme yönünde eğitim almasının da bunda etkili olduğunu belirtiyor. Dolu’ya göre üçüncü nedeni ise soyguncunun doğrudan nakit paraya ulaşabiliyor olması.

‘Kasaya ulaşmıyor’

Bahçeşehir Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yard. Doç. Dr. Mine Özaşçılar’a göre de artan soygunların nedeni “yoksulluk”. “Ekonomik sıkıntılar insanların imkâna ulaşma düzeyinin düşmesi anlamına geliyor” diyen Özaşçılar banka soygunlarının nedenlerini şöyle yorumluyor:
“İstanbul’da şahsa yönelik şiddet oranları çok düşük. Suçların büyük kısmını mala yönelik suçlar oluşturuyor. Mala yönelik suçların nedenleri de genellikle ekonomik sıkıntıdır. Soygunlara baktığımızda da zaten örgütsel değil, mikro olduklarını görüyoruz.”
Özaşçılar’a göre soygunların özellikle bankalara yönelik gerçekleşmesinin nedeni ise bankada sürekli bir şekilde akışta paranın bulunması...

Çoğunluğu tek başına yapıyor

Dolu’nun verdiği istatistiklere göre, soygunların yüzde 55’i bir kişi tarafından, yüzde 25’i 2 kişi tarafından, yüzde 20’si de 3 ve daha fazla kişi tarafından gerçekleştiriliyor. Bir kişinin yaralandığı ya da hayatını kaybettiği banka soygunlarının oranı ise yüzde 1.

1 milyon TL’lik çuvalla kaçtılar

- 25 Mayıs: Avcılar’da bir bankaya gelen yüzleri maskeli 2 kişi, şubede bulunanları silah tehdidiyle etkisiz hale getirip kasadaki paralarla kaçtı.
- 29 Mayıs: Pendik’te yüzlerine steril maske takan ikili, bir banka şubesini soydu. Kendilerine paraları vermek istemeyen veznedarı ayağından vurarak yaralayan ikili,
olay yeri yakınındaki semt pazarına girerek izlerini kaybettirdi. Soyguncular, yaklaşık 10 bin TL’yi bir poşete koyup bankadan çıktı.
- 16 Haziran: Bağcılar’da pompalı tüfekle bir bankaya giren soyguncu, güvenlik görevlisinin silahını aldı. Veznedeki görevlileri tehdit eden soyguncu, bankadan 26 bin TL’yi alıp kaçtı.
- 17 Haziran: Pendik’te ameliyat maskesiyle girdiği bankayı soyan şahıs, 10 bin lirayı alıp kaçtı. Hırsız Gümüşhane’de yakalandı.
- 18 Haziran: Sultangazi’de bir bankaya giren silahlı ve maskeli 3 kişi, 37 saniye içerisinde 40 bin lira alıp kayıplara karıştı.
- 20 Haziran: Büyükçekmece’de bulunan PTT şubesine para nakli için gelen araç, pompalı tüfekli 3 kişi tarafından soyuldu. Soyguncular, içerisinde 100 bin lira bulunan çantaları alarak kaçtı.
- 20 Haziran: Beyoğlu, Piyalepaşa Mahallesi’nde bulunan bir markete gelen silahlı ve kar maskeli 3 kişi, kasadaki paraları alarak, kaçtı.
- 22 Haziran: İstanbul Başakşehir’de nakit transferi yapan bir firmaya ait vasıtanın kapısını kıran kimliği belirsiz şahıs ya da kişiler, yaklaşık 1 milyon lira bulunan nakit çuvalını alarak kaçtı. (para atama aracı)
- 23 Haziran: İstanbul’un Eyüp ilçesindeki bir banka şubesine giren silahlı ve kar maskeli soyguncu, yaklaşık 10 bin lira alarak kaçtı.
- 25 Haziran: Beylikdüzü’nde PTT şubesine gelen silahlı 2 soyguncu, görevlileri etkisiz hale getirdikten sonra yaklaşık 3 bin lirayı alarak kaçtı