Kayaköy’ün hüzünlü güzelliği

Karymlassos’un kalıntıları üzerine Rumlar tarafından muhtemelen 14. yüzyılda kurulduğu ve tarihte büyük bir merkez olduğu düşünülen yerleşim ise “Levissi” adıyla anılır. Yörede Türkler ovada yani daha düzlük alanlarda yaşam sürerken, Rumlar yamaçta bu köyde hayatlarına devam ederler. Buradaki evlerin en büyük özelliği ise birbirlerinin güneş ışığını engellemeyecek şekilde inşa edilmesidir. Levissi’de okullar kurulur, eczaneler açılır. Bölgedeki ilk matbaa burada kurulur, ilk gazete burada basılır. Köyün meşhur gazetesi “Karya” ismiyle halka ulaşır. Köyde iki büyük kilise ve birçok şapel bulunur. Ortodoks Rum ahalisinin tarımla, zanaatla ve ticaretle uğraştığı Levissi mübadeleye kadar müreffeh günler yaşar. Yunanistan ve Türkiye arasında 30 Ocak 1923’te imzalanan bir sözleşme ile iki ülke arasında Müslümanlarla Hristiyanların yer değiştirmesi öngörüldü. Mübadele sonucu binlerce Hristiyan Rum ve Türk, Yunanistan’a göç ederken; Yunanistan’dan birçok Müslüman da Anadolu’ya göç etti. İşte Kayaköy o gün sessizliğe büründü... Mübadiller geride bir “hayalet köy” bıraktı. 1957 Fethiye Depremi’nde bile yıkılmadan ayakta kalan Kayaköy, şimdilerde incir ağaçlarının köklerine direnmeye çalışıyor.

Köydeki yapılar

1. yüzyılda yapıldığı bilinen Yukarı Kilise, Kayaköy’ün en büyük iki kilisesinden biridir. Diğer ismi Taksiyarhis Kilisesi’dir. Köyde hâkim bir noktaya kurulmuştur. Bir zamanlar Levissi’de yaşayan Rum Ortodoks halkın başlıca ibadet yerlerinden olan kilise, tabanındaki mozaikleri, pembe duvarları ile dikkat çeker. Aşağı Kilise olarak bilinen Panayia Pirgiotissa ise mübadeleden sonra 1960 yılına kadar cami olarak kullanıldığı için, Yukarı Kilise’ye göre daha sağlam durumdadır. Çakıl taşlarından yapılmış mozaikleri dikkat çekicidir. İki ayrı okulun yer aldığı Levissi’de kızlar ve erkekler ayrı okullarda okuyormuş. İlköğretim seviyesindeki bu okullardan sonra daha yüksek eğitim alacaklar İstanbul, Rodos ve Atina’ya gidiyormuş. Kayaköy’de 736 sivil yapı ile 24 manastır, şapel, sarnıç, değirmen, fırın ve çeşme gibi dini ve kültürel yapı 2011 yılında “anıtsal yapı” olarak tescil edildi. Yolu düşen herkes bu terk edilmiş köyü ziyaret edip, Karmylassos’tan, Levissi’den günümüze ulaşan eserlerdeki parmak izlerine dokunmalı...

Zaferin kanatları

Samothrake (Semadirek) Nike’si, Antik Yunan sanatının şaheserlerinden biri... Heykel, M.Ö. 3. yüzyıla tarihleniyor. Yunan mitolojisinde zafer tanrıçası olan Nike, heykel, kabartma, fresk vb. gibi yerlerde betimlenmiştir. Tanrıçanın bir gemiye konar biçimde tasvir edildiği başı kayıp bu heykel, Semadirek Adası’nda yer alıyordu. Bugün Louvre’da sergileniyor.