Geleceği yazan adam

Menderes Özel

19 Mart’ta ölen İngiliz bilim-kurgu gurusu Arthur C. Clarke, çok sayıda çalışma ve buluşa ilham kaynağı oldu. “2001: Bir Uzay Destanı”nın da yazarı Clarke’ın 91 yıllık yaşamı, teknolojiden uzak bir şekilde Sri Lanka’da son buldu, ama onun  fikirleri üzerine kurulan yeni çalışmalar insanlığın gelecek rotasını çizmeye devam ediyor.

BBC ekibi, Clarke’ın teknoloji ve toplumu nasıl etkilediğini derlemiş. Bakalım Clarke ne buyurmuş da neler olmuş:

» Uzaya asansör
Clarke, uzaydaki bir istasyona Dünya’daki materyallerin asansörle taşınması konseptini 1979 romanı “The Fountains of Paradise-Cennet Pınarları”nda ortaya atmıştı. Romanda, bir dağın zirvesindeki uzaya uzanan asansörle taşımacılık yapılıyordu. Clarke’ın fikrini aslında ilk kez Rus bilim adamı Konstantin Tsiolkovsky 1895’te ortaya atmıştı. Düşünce, damardan bilim-kurgu gözükse de birçok kuruluş ciddiye alıyor. NASA’nın bu konuda bir projesi var.

» Milenyum arızası-Y2K

2000 arifesinde birçok kuruluşu yeni milenyuma girildiğinde bilgisayarların çökeceği korkusu sarmıştı. Y2K diye adlandırılan sorun, eski sistemlerin 2000 yılını tanımayabileceği esasına dayanıyordu. Bu yüzden insanlara “milenyum dönümünde” uçaklara bile binmemeleri uyarıları da yapılmıştı. Clarke, 1990 romanı “The Ghosts from the Grand Banks“ romanında bu kehanette bulunmuştu. Ama korkulacak ölçekte bir sorun çıkmadı.

» Uzay savunması

2131 yılında Dünya’nın asteroidlere karşı uzay savunma sistemi olan “Project Spaceguard”da çalışan astronomlar, Güneş Sistemi’ne doğru yol alan bir “uzaylı” aracı tespit etti. Clarke, 1972 romanı “Rendezvous with Rama”da bahseder bundan. Uzaylılar Dünya’ya misafir olmasa da, yerküreye sık aralıklarla meteor ve asteroidlerin düştüğü bir gerçek. NASA, 1992’den beri Dünya’ya çarpma olasılığı olan gök cisimlerini takip ediyor.

» İletişim uyduları

Clarke, 1945’teki bir makalesinde Dünya yörüngesine yerleştirilecek uydularla küresel bir iletişim ağı kurulabileceğini belirtmişti. Yörüngeye ilk uydu, 1964’te, Clarke’ın yazısından 19 yıl sonra yerleştirildi. Güncel küresel iletişimin yanı sıra meteroloji ve gözlem uydularının da fikir babası Clarke’tır.

» Nükleer yolculuk

“Prelude to Space_Uzaya giriş” Clarke’ın basılan ilk bilim-kurgu romanı olmakla kalmaz, insanoğlunun  Dünya dışına yolculuğunun nasıl olabileceğine ilişkin bir dizi fikir içerir. 1951 tarihli romanda, Prometheus isimli uzay gemisi nükleer enerjiyle çalışır. Bu fikirler Soğuk Savaş yıllarında SSCB’ye ilham verir. Enerjisini nükleer bir reaktörden alan Cosmos 954 isimli Sovyet uydusu, 1978’te Kanada’ya çakılır. Uzay gemilerine nükleer enerji planlarını NASA da çok ciddiye aldı, ancak somut bir başarı elde edemedi.

» Deprem önleme

Clarke, yazar Mike McQuay ile ortak yazdığı Richter 10 isimli eserinde, bir depremi tahmin ederek onu önlemenin öyküsünü anlatıyordu. Plana göre, tektonik tabakalar üzerinde 50 stratejik noktaya kaynak yapılacak böylece, tabakaların depreme neden olan hareketleri önlenmiş olacaktı. Kaynak işlemi, dünyanın derinliklerinde güçlü nükleer bombalar patlatılarak gerçekleştirilecekti. Bu senaryo, tamamen bilim-kurgu olarak kalmaya mahkum gibi görünüyor.

» Beyin yedekleme

Sör Arthur’un en sevdiği temalardan biri, insan beyninin yedeklenmesi veya içindeki bilgilerin bir bilgisayara transfer edilmesidir. Clarke, “3001: Son Destan” isimli eserinde anlattığı bu düşünceyi 2005’te BBC’ye şöyle özetlemişti: Vücutları bozulduğunda, düşüncelerini transfer edin; böylece kişilikleri ölümsüz olacaktır.” Bilim henüz bu noktaya ulaşmaktan uzakta. Ancak yazı, fotoğraf, kitap, CD, anı, not gibi bir ömür boyu yapılacak herşeyin dijital olarak saklanması esasına dayanan “MyLifeBits” gibi projeler Clarke’ın düşüncesine yakın duruyor.

» İnsanları dondurma

Clarke’ın uzun süreli uzay yolculukları için “The Songs of Distant Earth” isimli eserinde ortaya attığı insanların dondurulması fikri bugün başka bir amaca ilham vermiş durumda. Cyrogenic isimli bir teknikle insanlar şu anda zaten donduruluyor. Ancak bir farkla öldüklerinden sonra... Yaşayan insanların tekrar hayata dönmek üzere dondurulmaları şimdilik imkansız görülüyor.

Yazma sırası sizde

Türkiye Bilişim Derneği (TBD) Bilişim Dergisi tarafından bu yıl onuncu kez düzenlenen Bilimkurgu Öykü Yarışması için başvurular başladı. Bu yıl ilk kez yazarların belli konularda öykü yazması bekleniyor. Yarışmaya son başvuru tarihi 15 Temmuz 2008. Yarışmanın konuları şöyle: -İyi yönetim, kötü yönetim, sıkı yönetim, yönetim; trafik karmaşası;  çok işlevli teknolojik aletler.